Deniz ÇAKMAK
İSTANBUL – Türk edebiyatında “1950 kuşağı” olarak anılan öykücü kuşağın temsilcilerinden, eserleri modernist edebiyatın Türkçede kaleme alınmış önemli örnekleri arasında sayılan öykü, roman, deneme gibi farklı türlerde eserler veren yazar Ferit Edgü, 88 yaşında vefat etti.
‘O/Hakkari’de Bir Mevsim’, ‘Doğu Öyküleri’, ‘Do Sesi’ gibi roman ve öyküleriyle tanınan Edgü için İstanbul Şişli’de bulunan Teşvikiye Camisi’nde cenaze töreni düzenlendi. Yazarın cenazesi, törenin ardından Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Cenazeye Edgü’nün eşi Filiz Bil Edgü, oğlu Yunus Edgü, kızı Esma Edgü’nün yanı sıra sanat ve edebiyat dünyasından çok sayıda isim katıldı.
’50 KUŞAĞI ÖYKÜCÜLERİNİN BİR AYAĞI KIRILDI’
Cenaze törenine katılan yazar Adnan Özyalçıner, Edgü’ye atıfla 50 kuşağının öykücülerinin hedefinin edebiyatı ve siyaseti değiştirmek olduğunun altını çizerek, yazarın kaybını “50 kuşağı öykücülerinin bir ayağı kırıldı” sözleriyle tarif etti.
Özyalçıner şöyle devam etti:
“Bizim 50 kuşağının iyi yazarlarından biri Ferit. Fakat 50 kuşağında öykü anlamında her bir öykücü; Ferit Edgü, Onat Kutlar, Erdal Öz, ben, ayrı kulvarlarda olan; birbirini kesmeyen öykücülerdik. Yalnız birleştiğimiz nokta Ferit’in dediği gibi, politik olmak, siyaseti ve edebiyatı değiştirmekti. Yani bu değişikliğin öyküleriydi bunlar. Ferit’in öyküleri de bence yaşamın süregelen, devinen öyküsü… O bakımdan çok enteresan. Ferit’in vefatıyla 50 kuşağı öykücülerinin bir ayağı kırıldı. Evet kırıldı ama Ferit’in öyküleri yaşadığı sürece ve Ferit bizi öyküleriyle yaşattığı sürece bu kırılma öykücülüğümüzü çok fazla etkilemeyecek. Öykücülüğümüz yürümeye devam edecek.”
‘KUŞAĞININ EN ÖZGÜN YAZARLARINDAN BİRİYDİ’
Everest Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Saadet Özen de Edgü’nün 50 kuşağının çok özgün yazarlarından biri olduğunu belirterek, “Biz yayınevi olarak çok üzgünüz çünkü çok değer verdiğimiz bir yazarımız Ferit Edgü. Önce ALFA’dan çıkmıştı kitapları sonra biz Everest’de yayımladık. Hem çok özendiğimiz bir yazarımızdı hem de artık dostumuzdu. Bir kere bunun için çok üzgünüz. Ayrıca edebiyat tarihi açısından da geriye dönüp bakıldığında Türkiye’nin edebiyatında bir dönüm noktası olarak anılacak bir kuşağın, o muhteşem 50 kuşağının çok özgün yazarlarından biriydi. Geriye dönüp baktığımızda onun nasıl bir kırılma ve aynı zamanda yaratıcılık patlaması olduğunu daha iyi anlayacağız diye düşünüyorum. Bir yandan da daha lise çağlarından itibaren birbirinin yazısını geliştiren, birbirinin kıyasıya eleştiren, muazzam bir edebiyat çevresi oluşturan o yazarlar kuşağının unutulmayacakları arasına girmiş oldu o da. Diğer arkadaşlarının yanına gitti” diye konuştu.
‘ÖTEKİ DİYE DAMGALANANLARIN YALNIZLIĞINI VE YOKSULLUĞUNU ELE ALIŞ BİÇİMİYLE ÇOK ÖNEMLİ BİR YAZAR’
‘Mavi Karga’ adlı ilk romanı Doğan Kitap tarafından yayımlanan, ayrıca Everest Yayınları’ndan çıkan ‘Sen Şarkına Devam Et’ isimli bir şiir kitabı da bulunan CHP İstanbul Milletvekili Türkan Elçi de, ‘Hakkari’de Bir Mevsim’ romanını hatırlatarak, Edgü’nün edebiyat aracılığıyla “uzağı yakına getirebilen” bir yazar olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Ferit Edgü benim için çok önemli bir yazar. Sanatı, özellikle de edebiyatı çok önemseyen ve bağlarını koparmayan bir siyasetçi olarak böyle bir kuşağın temsilcisini kaybetmiş olmak benim için elbette üzücü bir durum. Ferit Edgü, edebiyatımızda metaforik bir anlatıma, imgesel dile sahip bir yazar olması dolayısıyla ve 1950 kuşağının da önemli bir ismi olması dolayısıyla kendime yakın hissettiğim bir yazar. Her ne kadar Edgü bireyin sorunlarını ve yalnızlığını merkeze almış olsa da benim açımdan sinemaya uyarlanan ‘Hakkari’de Bir Mevsim’ romanı öteki diye damgalananların yalnızlığını ve yoksulluğunu ele alış biçimiyle benim için çok önemli.
Diyebilirim ki Edgü, uzağı yakına getirebilen bir beceriyle bu eserini yazmıştır. Bizi bize anlatabilme yetisi açısından da edebiyatımızda önemli bir yerdedir. Tabii toplumsal sorunlara ayna tutma ve sanatta itiraz dilini oluşturma açısından da ele almak gerekir. Benim açımdan biraz da sanatın bu yönünün ağır basması gerekiyor. Toplumların bugünkü siyasi koşullar göz önünde bulundurulduğunda sanatçı yetiştirmesi çok kolay değil. Bu nedenle belli bir döneme damgasını vurmuş bir sanatçının kaybı hepimiz açısından çok önemlidir.”
FERİT EDGÜ KİMDİR?
Ferit Edgü, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde başladığı eğitimini Paris’te sürdürdü (1959- 1964). Acedemie du Feu’de seramik öğrenimi gördü. Sorbonne’da felsefe, Louvre’da sanat tarihi kurslarına katıldı. Yedek subay öğretmen olarak Hakkari ve Beypazarı’nda askerlikten sonra (1967), bir yıl daha Paris’te kalıp İstanbul’a yerleşti (1968). Man Ajans’ta reklam yazarlığı yaptı. Buradan ayrılıp kendi reklam şirketini kurdu.
Öykü yazarlığının yanı sıra, resim eleştirileri ve denemeleriyle ün yaptı. 1977‘den beri Ada Yayınları’nı yönetiyor. Kaynak dergisinde edebiyata adım attı. 1952-1953 yıllarında şiirler yazdı. Ama ilk öyküsü ocak 1954’te Yeni Ufuklar dergisinde çıktı. Aynı yıllarda Şairler Yaprağı (1954), Mavi’de de şiirleri yayımlandı (1954). Daha sonraları Yeni Ufuklar, Vatan Sanat Eki, Mavi, Pazar Postası, Dost’taki öyküleriyle (1954-1959); Ataç, Yeni Dergi, Eylem, Papirüs, Ant, Soyut, Milliyet Sanat, Hürriyet Gösteri dergilerindeki deneme ve incelemeleriyle tanındı.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***