İngiliz müzik yıldızı Paul McCartney yakın zaman önce The Times gazetesine verdiği röportajda, gözlük ihtiyacını azaltmak için göz yogası yaptığını söyledi.
Beatles üyesi, Hindistan’da göz egzersizi yapmayı öğrendiğini ve o zamandan beri bunu uyguladığını anlattı.
Şarkıcı, göz kaslarını çalıştırmanın gözlüğe olan ihtiyacı azaltabileceğine inanıyor.
McCartney bu egzersizlerden bazılarını YouTube’da da gösterdi.
Peki göz yogası nedir? Göz egzersizi yapmak gerçekten gözlük ihtiyacını azaltabilir mi?
Binlerce yıldır uygulanıyor
Göz yogası binlerce yıldır uygulanıyor ve farklı türleri bulunuyor.
Bilinci artırmaya ve ruhsal uyanışı geliştirmeye yardımcı olduğuna inanılan Hindistan kökenli Tratak Kriya bu yoga türlerinden biri.
Sanskritçe’de “tratak” kelimesi “bakmak” anlamına geliyor ve yaş akana kadar gözünü kırpmadan mum alevi gibi bir şeye bakmanın karşılığı olarak kullanıyor.
19. yüzyılın sonlarında, New York’ta bir göz doktoru olan Doktor William Bates, göz egzersizlerinin gözlük ihtiyacını ortadan kaldırabileceğini savunduğu kitabını yayımladı.
Bates Yöntemi adını verdiği bu metoda göre, gözlük camını değiştirmek yerine; sık sık göz kırpmak, gözleri kapatarak harfleri görselleştirmek, harflerin ana hatlarına odaklanmak gibi görselleştirme tekniklerini öneriyordu.
Bates’in göz egzersizlerini içeren bir internet sitesi bugün hala onun çalışmalarını tanıtıyor.
Ancak Bates’in teorisinin gözün hareketi ve odaklanması sırasında şeklinin değiştiği önermesi fizyolojik olarak doğru değil.
International Journal of Yoga dergisinde 2018 yılında yayınlanan bir araştırmada, Bates egzersizleri ile “trakat” uygulayan gruplar incelendi. İki grubun görme keskinliği ve kırma kusuru karşılaştırıldı.
Çalışma, yapılan hiçbir egzersizin kırma kusuru veya görme keskinliği açısından fark yaratmadığı sonucunu açıkladı.
Oftalmologlar, Bates yöntemine, yalnızca kanıt eksikliği açısından değil, aynı zamanda retinayı güneş ışığına aşırı maruz bırakmayı önerdiği gerekçesiyle de karşı çıkıyor.
Göz yogası veya Bates teorisi egzersizlerinin görmeyi neden düzeltemeyeceğini anlamak için gözün yapısını ve nasıl gördüğümüzü anlamak yararlı olacaktır.
Neden gözlüğe ihtiyacımız var?
Göze ulaşan görüntünün, retinanın üzerinde odaklanmaması halinde gözlük ihtiyacı ortaya çıkar.
Odak noktasının retinanın önünde oluşmasına miyopi veya yakın görme bozukuluğu denir. Odak noktasının retinanın arkasında olmasına ise uzak görme bozukluğu veya hipermetrop denir.
Astigmatizm ise, gözün ön yüzeyindeki eğriliğinin bir küreden ziyade ragbi topuna benzemesiyle oluşur ve tüm mesafelerde bulanıklığa neden olur.
Presbiyopi normal bir yaşlanma sürecinde göz merceğinin odaklama yeteneğinin azalması sonucu oluşur. Bu nedenle çoğu insan orta yaşta okuma gözlüklerine ihtiyaç duyar.
Gözün odaklanmasının bir kısmı kornea (gözün ön yüzeyi) tarafından sağlanır.
Daha hassas odaklanma ise mercekte gerçekleşir. Mercek, yakın nesnelere odaklanırken daha bombeli veya dışbükey hale gelirken, uzağa odaklanırken daha düzleşir.
Göz bebeğinin boyutu ve merceğin dışbükeyliği, gözün içindeki siliyer kaslar ve bağlar tarafından kontrol edilir.
Bunun tersine, göz hareketini sağlayan kaslar gözün dış kısmında bulunur.
İç ve dış göz kasları bir dereceye kadar birlikte çalışırken, gözleri farklı bakış pozisyonlarına hareket ettirmek göz şeklini, boyutunu veya odağını etkilemez.
Dolayısıyla, kırma gücünü değiştirmek için göz egzersizlerini kullanmak anlamsızdır.
Bununla birlikte ortoptik tedavi uzmanları, çalışmayan göz kaslarını harekete geçirerek güçlendirmek için çalışırlar. Göz doktoru, göz kaslarının güçlendirilmek için sırayla açma kapama egzersizleri yaptırabilir.
Yakın bir nesneye bakarken uygun bir hizalanmayı başaramayan kişilerde çift görme durumu ortaya çıkabilir. Bu durumu gidermek için bir kalemin yavaşça burna yaklaştırılması ve kalemin takip edilmeye çalışılması egzersizi yaptırılıyor.
Okuma gözlüğü takmayacak kadar genç olan kişiler, yakını okumayı geliştirmek için, yavaşça buruna doğru hareket ettirilen küçük bir harfe odaklanma egzersizi yapabilir.
Yetişkinlerde yaşlandıkça yukarıya bakmanın zorlaşması da normaldir.
Çocukken boyu bizden uzun yetişkinleri izlemek için sık sık yukarı bakarız. Ancak göz kasları pratik yapmazsa yorulur; bu nedenle, bilardo oynamak gibi bir hobiniz yoksa, yaşlandıkça yukarıya bakmak rahatsız edici hale gelebilir.
Ancak bu yöntemler görme eylemine bazı yönlerde yardımcı olsa da, egzersiz yoluyla presbiyopide önemli bir gecikme olduğunu destekleyen kanıtlar yetersiz.
Dikkate alınması gereken öneriler
İnsanların gözlerine iyi bakmak ve görüş yeteneklerini geliştirmek istemeleri anlaşılabilir bir durum.
Göz yogası, yalnızca birkaç dakika yapıldığı ve ardından uzağa bakılarak göz kasları rahatlatıldığı sürece gözlerinize zarar vermez.
Ancak yoga dışında bazı yaşam tarzı değişiklikleri gözlere daha fazla yardımcı olabilir.
Göz derecenizi, göz basıncınızı ve retinanızın sağlığını kontrol etmek için doktorunuzla yapacağınız düzenli randevular, glokom gibi hastalıkların erken belirtilerinin tespit edilip tedavi edilebilmesini sağlar.
Ziyaret sıklığı çocuklar için yılda bir, yetişkinler için ise iki yılda bir olarak öneriliyor
Ekran başında geçirilen süreye düzenli aralar vermek göz kuruluğunun azaltılmasına yardımcı olur.
20:20:20 kuralına uymak da öneriliyor: her 20 dakikada bir, 20 saniyelik bir mola verin ve 20 metreden daha uzağa bakın.
Açık havada vakit geçirmek de göz sağlığına iyi gelir, dışarıda vakit geçiren çocukların miyop olma olasılığı daha düşüktür.
Akdeniz tipi diyetlerin, lahana ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerin makula dejenerasyonunu önlemeye yardımcı olduğuna dair kanıtlar vardır.
Omega 3 açısından zengin bir diyet, gözlerin kuruluğunun hafiflemesine yardımcı olabilir.
İyi bir gece uykusu çekmeniz ve güneşe çıktığınızda kaliteli güneş gözlüğü takmak da öneriliyor.
Gözleriniz kuruysa veya uzun süre ekrana bakıyorsanız, Meibomian bezlerinize masaj yapmak bu durumun hafiflemesine katkı yapıyor.
Gözleri rahatlatmak için sıcak kompres ve hafif bir masaj da önerilenler arasında.
Ayrıca okumanın iyi ışıkta yapılması ve mümkünse büyük hacimli metinlerin telefon yerine bilgisayarda okunması tavsiye ediliyor.
Göz yogası gözlük ihtiyacını ortadan kaldırmayacaktır. Ve fakat gözleriniz ile görme yeteneğinize katkı yapmanın başka yolları da var.
*Bu makale ilk olarak The Conversation’da yayımlandı ve burada Creative Commons lisansı altında çevrildi.
*Charlotte Codina, çeşitli İngiliz hastanelerinde deneyimi olan bir ortoptist ve aynı zamanda Sheffield Üniversitesi’nde öğretim görevlisi.