Stephanie Höppner
Büyük apartman bloklarıyla oldukça sade görünen Götene’nin silüeti, kırmız ahşap evlerin akla geldiği klasik İsveç rüyası ile pek örtüşmüyor. Ancak İsveç’in güneybatısındaki 5 bin nüfuslu bu kasaba, emsalsiz emlak fiyatlarıyla insanları cezbediyor. Arsaların metrekare fiyatı, bir İsveç kronundan (yaklaşık on cent) daha az. Ortalama 150 metrekare büyüklüğündeki müstakil bir ev yapmak için alıcının 15 eurodan daha az bir fiyat ödemesi gerekiyor. Bu inanılmaz düşük fiyatlar, onlarca yıldır terk edilmiş olan 30 arsa için geçerli. Kasaba, ünlü Vänern Gölü’ne yakın olmasına rağmen kimse buralara yıllarca ilgi göstermedi.
Belediye, kelepir emlak kampanyasıyla alıcıları yeniden kasabaya çekmek ve bölgeyi canlandırmak istiyor. Ancak bunun bir şartı var: Satın alma işlemiyle birlikte yeni mal sahibi, iki yıl içinde üzerine bir ev inşa etmeyi taahhüt ediyor. Son derece düşük fiyata rağmen satışlar başlangıçta oldukça yavaştı. Ancak konuyla ilgili Tiktok’ta viral olan bir video ve İngilizce medyada yer alan çok sayıda haber, kampanyanın zamanla büyük ilgi görmesine yol açtı.
Belediye Meclisi, yoğun talep ve soru yağmuruna tutuldu. Belediye Başkanı Johann Mansson, “Avrupa, Asya, özellikle de Hindistan ve Pakistan’ın yanı sıra ABD, Avustralya ve hatta Güney Amerika’dan ilgilenenler var” diyor. Satışlar şimdilik askıya alındı. Kalan araziler, önümüzdeki Ağustos ayının başından itibaren açık artırmayla satılacak.
Avrupa’da kırsal bölgelerde nüfus azalıyor
İsveç’teki Götene, Avrupa genelinde on yıllardır yaşanan bir eğilimin en bariz örneği. Gençler, kırsal kesimden giderek uzaklaşıyor. Buralarda iş imkânları genellikle çok sınırlı. Bu durum, insanların uzaklaştığı ve altyapının giderek zayıfladığı bir kısır döngüye yol açıyor. Avrupa Birliği (AB) programları, girişimler ve hatta Götene gibi kasabaların münferit pazarlama kampanyaların sayesinde kırsaldaki bu döngünün kısa zamanda kırılması hedefleniyor.
Uzmanlar, kentleşme eğiliminin önümüzdeki yıllarda da artarak devam edeceğini öngörüyor. Avrupa Komisyonu’na göre, kentleşme oranı 2050 yılına kadar yüzde 83,7’ye yükselecek. Şu anda AB sınırlarındaki insanların yaklaşık yüzde 74’ü küçük ya da büyük şehirlerde yaşıyor.
İtalya’da bir euroluk evler
Benzer bir uygulama 2008’den bu yana İtalya’da var. Taşradaki küçük kasaba ve köylerde satışa sunulan terkedilmiş evlerin açık artırma bedeli, bir eurodan başlıyor. Yaklaşık 50 belediye, terk edilmiş beldelerini yeniden canlandırmak için “Casa a un Euro” (bir euroluk evler) adı verilen evleri satışa sunuyor. Ancak Toskana, Sicilya ve Apulia gibi bölgelerdeki bu evlerin ciddi bir tadilata ihtiyacı var.
Alıcılar, genellikle belediye ile bir sözleşme imzalayarak, satın aldıkları evi belirli bir süre zarfında yenileme yükümlülüğü altına giriyor. Bazı belediyeler ayrıca alıcının mülkte kendisinin yaşamasını ve tatil evi olarak kiraya vermemesini de şart koşuyor. Evler genelde harabe halde olduğundan, yüksek tadilat maliyetleri de söz konusu olabiliyor.
Tüm bunlardan gözü korkmayanların, ilan portalları veya yerel internet sitelerinin yanı sıra kâr amacı gütmeyen bazı girişimler aracılığıyla da bu gayrimenkulleri bulması mümkün.
Örneğin, Sicilya’daki Cammarata’nın tarihî merkezini canlandırmak isteyen gençlerin kurduğu “Streetto” adlı dernek, bu sivil girişimlerden biri. İnternet sitelerinde de yazdıkları gibi eski ara sokaklara “yeni hava ve fikirler” getirmek isteyen enerjik insanlar arıyorlar.
Almanya’nın kırsal bölgelerinde kelepir emlâk
1990’da Almanya’nın yeniden birleşmesinden bu yana, özellikle orta ve doğu Almanya’daki kırsal bölgeler kelimenin tam anlamıyla “insansız” hale gelirken, metropoller hızla büyümeye devam etti. Ancak birkaç yıldır bu eğilim durma noktasına gelmiş gibi görünüyor. Berlin Nüfus ve Kalkınma Enstitüsü’nün, Eylül 2023’te yayınladığı bir araştırmaya göre, özellikle 30 ila 49 yaş arasındaki insanlar, giderek artan bir oranda çocuklarıyla birlikte kırsal bölgelere geri dönüyor. Özellikle koronavirüs pandemisi ile yaygın hale gelen evden çalışma imkânı bu eğilimi daha da körükledi.
Yine de Almanya’da hâlâ kelepir evler bulunabiliyor. İtalya’daki bir euroluk evlerin ya da İsveç’teki ucuz mülklerin bir benzeri olmasa da emlak portalı Immoscout verilerine göre, birkaç bin euroya ev bulunabiliyor. Örneğin Saksonya’daki Wurzen’de yarı ahşap bir ev şu anda 6 bin 200 eurodan ve yine Saksonya’daki Bobritzsch’te 9 bin 200 eurodan açık artırmaya çıkarılıyor.
Bazıları da bir eurodan bile daha düşük fiyatlı ev ve arsalarla ilgileniyor. Bu gayrimenkuller kimseye ait değil. Çoğunun sahibi gönüllü olarak mülkünden vazgeçmiş ve başka ilgilenen bulunamamış. Rheinland-Pfalz Maliye Bakanlığı’na göre, Almanya’nın batısında yaklaşık bin 200 terk edilmiş mülk bulunuyor. Ancak, görünüşte boş olan mülkler de borç batağında olabileceğinden, devralma işlemlerinin büyük bir dikkatle değerlendirilmesi gerekiyor. Zira üzerinde ipotek bulunan evlerde, borç silinmeyip yeni sahibine devrediliyor.