Türkiye’de enflasyon yükselişi Mayıs ayında da devam etti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı tüketici enflasyonu Mayıs ayında yüzde 75,45 ile son 18 ayın en yüksek seviyesine ulaştı.
Kasım 2022’de yüzde 84,39 ile AK Parti döneminin zirvesine ulaşan enflasyon Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’nin yapıldığı Mayıs 2023’te yüzde 38,59’a kadar gerilemişti.
TÜİK’in açıkladığı aylık enflasyon ise yüzde 3,37 oldu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 9 Mayıs’ta yıl sonu enflasyon tahmini iki puan arttırarak yüzde 38’e yükseltmişti.
Prof. Başlevent: “Enflasyon Mehmet Şimşek yönetiminin projeksiyonuyla uyumlu”
İstanbul Kültür Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Cem Başlevent, birkaç ay puan üzerine çıkmış olsa da Merkez Bankası ve ekonomi yönetiminin projeksiyonlarında enflasyonun Mayıs ayında tepe noktasına ulaşacağının öngörüldüğünün altını çiziyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Profesör Başlevent, “Geçen yıl Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi doların tutulması ve bedava doğalgaz gibi politikalar nedeniyle enflasyonun bu dönemde zirveye çıkacağı biliniyordu. Mehmet Şimşek yönetiminin projeksiyonlarıyla uyumlu bu seviye. 2023 yılının Mayıs, Haziran ve Temmuz enflasyonu 20 puandı. Baz etkisiyle burada iniş göreceğiz. Kredi ve mevduattaki yüksek faizler durgunluğa yol açıyor. Özellikle bu faiz ikliminde yabancı yatırımcı girişi ile dövizde de ilerleme durdu. Yıl sonu tahmini yüzde 38 olmasa da o civarda bir enflasyon olacak gibi görünüyor. Ancak maaş zamlarında enflasyon dikkate alındığından bir hayal kırıklığı olacak. Aslına bakarsınız seçim öncesinde uygulanan sıradışı ekonomi politikalarının bedelini ödüyor ve acı ilaç içiyoruz” dedi.
Faiz politikası rezervleri pozitife döndürdü ama bu kalıcı olacak mı?
14 Mayıs 2023’te yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’ne giderken yüzde 8,5 olan politika faizi, seçim sonrası yapılan Merkez Bankası yönetimi değişiklikleri sonrası Mart ayından beri yüzde 50’ye yükselmiş durumda.
Ekonomi yönetiminin kur ve faiz politikasında makas değişikliği sonrası Merkez Bankası’nın swap hariç net rezervleri 50 ay sonra ilk kez 29 Mayıs itibariyle artıya geçmişti.
Yerel seçimlerden iki gün önce eksi 65,5 milyar dolarla en düşük seviyeyi gören swap hariç net rezerv, geçtiğimiz hafta sonunda 0,9 milyar lira ile uzun zaman sonra pozitife döndü.
Prof. Başlevent: “Enflasyonu düşürelim derken sıcak para cennetine döndük”
Prof Başlevent, 2021 yılının sonunda “yeni ekonomi modeline” geçildiğini açıklayan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın o dönem TRT’de çıktığı bir programda, “Kısa vadeli olarak ülkeye giren küresel fonlar var; yani sıcak para diyoruz. Bu sıcak para döviz kurunu geçici olarak düşürebilir. Ama bizim için ideal değildir. Bir süre sonra kur yükselir. Biz yeni ekonomi modeli ile artık yüksek faiz verecek sıcak para çekme politikasını elimizin tersiyle itiyoruz” şeklindeki sözlerini hatırlattı.
İstanbul Kültür Üniversitesi öğretim üyesi, “Cumhurbaşkanı o dönem sıcak paradan kaçmanın mecburiyet olduğunu söylüyordu. Bugün faiz artışları ile yurtdışı kaynaklı para girişi arttı. Yalnız yabancılar değil yerli yatırımcılar da “carry trade” (düşük faize sahip para birimiyle borçlanıp parayı, yüksek faiz getiren bir para birimine yatırarak elde edilen kazanç) ile önemli gelir elde etti. Acaba bu konuda kantarın topuzunu kaçırdık mı? Homurdanmalar başladı ama bu konu enflasyonda düşüş ile birlikte çok tartışılacak. Enflasyonu düşürelim derken sıcak para cennetine döndük. Bu da bir başka bedel ödeme biçimi. Enflasyon düşünce faizler de düşecek. O süreçte bu sıcak para çıkışları olacak o zaman kur ne olacak?” diye konuştu.
Şimşek: “En kötüsü geride kaldı, dezenflasyon sürecine giriyoruz”
Göreve geldiğinde yüzde 38,59 olan enflasyon bu ay yüzde 75’i aşmış olsa da Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek dezenflasyon programının başarıyla ilerlediğinden emin.
Enflasyon verisinin açıklanmasının ardından bugün X hesabından paylaşımda bulunan Şimşek, “En kötüsü geride kaldı! Geçmiş 12 ayın birikimli etkilerini içeren yıllık enflasyonda en yüksek seviyeyi bu ay gördük. Enflasyonla mücadelede geçiş dönemi böylece tamamlandı, dezenflasyon sürecine giriyoruz. Enflasyonda kalıcı düşüş Haziran’da başlayacak. Yıllık enflasyon yüksek ihtimalle üçüncü çeyrek sonunda yüzde 50’nin altına gerileyecek. Dezenflasyon öngören piyasa yıllık enflasyonu 12 ay sonra yüzde 33,2, 24 ay sonra yüzde 21,3 bekliyor. Önümüzdeki dönemde beklentiler hedeflerimize daha da yakınsayacak. Mali disiplini güçlendirerek dezenflasyon sürecine verdiğimiz destek artarak devam edecek. Fiyat istikrarına ulaşmak sabır ve zaman gerektiriyor, hedefimize ulaşmakta kararlıyız” ifadelerini kullandı.
Yıllık en yüksek artış eğitim harcamalarında görülürken, Mayıs ayında en çok zamlanan ürün kakao oldu
Yıllık enflasyona bakıldığında en yüksek artış yüzde 104,80 ile eğitim harcamalarında olurken onu yüzde 93,21 ile konut, yüzde 92,84 ile lokanta ve oteller, yüzde 86,48 alkollü içecekler ve tütün izledi.
Mayıs ayı itibariyle en düşük artış ise yüzde 50,85 ile giyim ve ayakkabı fiyatlarında görüldü.
Aylık bazda en fazla artış gösteren ürün yüzde 15,51 ile kakao olurken, onu yüzde 12,03 ile kadın giyim, yüzde 9,39 ile erkek giyim yüzde 9,27 ile şarküteri ürünleri, yüzde 8,87 ile kahve takip etti.