– İran’da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında ölümü sonrası 28 Haziran’da yapılacak seçimin altı adayı, üçüncü kez TV münazarasında kozlarını paylaştı. Canlı yayımlanan münazara, yaklaşık 4 saat sürdü.
REFORMCU, KRİZ ZAMANINDA İNTERNET KISITLAMASINI SAVUNDU
Seçimin tek reformcu adayı Mesud Pezeşkiyan, internet yasaklarının kriz zamanlarında olabileceğini ancak normal koşullarda halka zarar verdiğini söyledi. Milletvekili Pezeşkiyan, “Cumhurbaşkanı olursam internetteki birçok yasak ve kısıtlamayı kaldıracağım” dedi.
‘KADINLARA ZORLA BAŞÖRTÜSÜ TAKTIRAMAYIZ’
İran’daki zorunlu başörtüsü uygulamasına ilişkin reformcu aday, “Nasıl daha önce kadınlarımızdan başörtüsünü alamadılarsa şimdi biz de kadınlara zorla başörtüsü taktıramayız” mesajını verdi.
Adaylar arasındaki tek din adamı Mustafa Purmuhammedi, internet yasaklarının mecrasından çıktığını dile getirerek, “Filtreleme bir noktada doğruydu ancak devam etmesi endişe verici bir hale geldi” dedi.
İranlıların yasakları aşabilmek için VPN hizmetlerini satın aldıklarını belirten Purmuhammedi, “Bu yasaklarla ortaya çıkan VPN mafyasının varlığı insanların cüzdanlarını boşaltıyor ve güvenlik tehlikeye giriyor” değerlendirmesini yaptı.
Zorunlu başörtüsünün “kanun hükmü” olduğunu, ancak bunun zorla olmayacağını söyleyen ılımlı din adamı, cumhurbaşkanı seçilmesi halinde şu anda tartışılan ve kurala uymayan kadınlara çeşitli müeyyideler öngören yasayı geri çekeceğini vaat etti.
Muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf, İran’da karışıklık ve protesto gibi özel durumlar haricinde internet yasaklarına karşı olduğunu beyan etti.
Yasaklar nedeniyle VPN kullananların oranının yüzde 67’ye çıktığına dikkati çeken İran Meclis Başkanı Kalibaf, “Riski ortadan kaldırmak yerine artırdık ve hem ekonomik hem maddi zarar hem de manevi zarar gördük” dedi.
Zorunlu başörtüsü yasasına ilişkin, bunun “saygı olmadan, gerginlik ve şiddetle çözülemeyeceği” mesajını veren muhafazakar aday, polisin kadınlara müdahalesi sırasında “acı hadiselerin de yaşandığını ve bunların durdurulması gerektiğini” dile getirdi.
Muhafazakar aday Said Celili ise yabancı internet ve sosyal medya uygulamalarının güvenlik tehdidi oluşturabileceğini söyleyerek bunların yerine geliştirilen yerli platformlara işaret etti. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney’e yakın bir isim olan, Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Üyesi Celili, “Başörtüsü, kadınların sosyal varlığının kıyafetidir ve mahremiyetlerinin korunmasında ve ilerlemesinde önemli rol oynar” dedi.
Kalibaf ya da Celili lehine çekileceği öngörülen Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani, Pezeşkiyan ile Purmuhammedi’nin seçim merkezlerinin ortak çalıştığını iddia etti. Bunun üzerine Pezeşkiyan’ın “Kesinlikle sonuna kadar (aday) kalacak mısın” sorusuyla karşılaşan Zakani, “Ben kesinlikle kalacağım ve sizin cumhurbaşkanı olmanıza izin vermeyeceğim” dedi. Pezeşkiyan da “Bu bir yarış ve kararı halk verecek. Kimse kimseyi engelleyemez” yanıtını verdi.
Zakani, “1980’li yıllarda İmam Humeyni, kimsenin özel alanına müdahale etmememiz gerektiğini beyan etti. Kamusal alanda, kamu yasaları geçerlidir ve müesses yasaların dediği olur… Başörtüsü hem dini hem de yasal bir meseledir” diye konuştu.
Bir diğer muhafazakar aday Gazizade Haşemi, hem kadınların istihdamını öne çıkarıp hem kadının ailedeki rolünü vurguladı. İnternet filtrelemesini ve aile değerlerini savunan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Haşemi, “Kadınlarımızın derdi başörtüsü değil. Onların asıl endişesi fırsatlardaki ayrımcılık” dedi.
İran’da 2022’de genç Kürt kadın Jîna Mahsa Amini’nin uygun örtünmediği gerekçesiyle gözaltındayken ölmesinin yol açtığı protestoların kitlesel gözaltılar ve hatta infazlarla bastırılması yüzünden özellikle gençler arasında İran yönetim sistemine tepki tavan yapmış durumda.
Halihazırda İran Meclisi ile Anayasayı Koruyucular Konseyi, başörtüsü zorunluluğuna uymayı reddeden kadınları cezalandıracak yeni bir yasa konusunda çekişiyor. İtaat etmeyen kadınların güvenlik kameralarıyla saptanması, banka hesaplarının bloke edilmesi ve bazı kamu hizmetlerinden mahrum bırakılması öneriliyor.
İnternet kısıtlamalarına gelince, her konuda son sözü söyleme yetkisini dini lidere veren İran yönetim sisteminde cumhurbaşkanın müdahalesi sözkonusu değil. Nitekim İran Bilgi ve İletişim Teknolojileri Bakanlığı, bazı adayların internet sansürünü kaldırma vaatlerini yalanlayarak cumhurbaşkanının bu kararı verme yetkisine sahip olmadığını belirtti.
SEÇİMİN FAVORİSİ BAŞÖRTÜSÜ DAYATMASINDAN YANA CELİLİ
İran devlet medyasının dün yaptığı anket, Celili’ye yüzde 22.5, Kalibaf’a 19.5, Pezeşkiyan’a 19.4, Haşemi’ye 2.7, Zakani’ye 2.2, Purmuhammedi’ye 0.9 oranında oy öngördü. (AA, Iran International, Press TV, Dış Haberler)
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***