– ‘Tarafsız ülke’ statüsündeki İsviçre’nin ev sahipliğinde düzenlenen ancak Rusya’nın davet edilmediği ‘Ukrayna Barış Zirvesi’nin sonuç bildirisinde Fener Rum Patriği Bartholomeos’un ‘ekümenik’ (evrensel) sıfatıyla attığı imza çıkartıldı. Bartholomeos’un zirveye ‘ekümenik’ sıfatını kullanarak katılması Türkiye’de bazı kesimlerin tepkisine yol açmıştı.
Öte yandan, Fener Rum Patrikhanesi’nin 2018’de Ukrayna’daki kiliselerin bağımsızlığını (otosefali) tanımasıyla Rus Ortodoks Kilisesi ile ayrışmaya destek vermesi, Moskova’nın tepkisini çekmişti. Rus Ortodoks Kilisesi, o dönemde, Patrikhane’nin başpiskoposlarıyla ortak ayin düzenlememe kararı almış ve ibadetler sırasında Patrik Bartholomeos’un adının anılmayacağını açıklamıştı.
Patrik Bartholomeos’un Ankara tarafından da tanınmayan ‘ekümenik’ sıfatını kullanması ile ilgili son tartışma, 15-16 Haziran’da İsviçre’de düzenlenen Ukrayna konferansı sonrasında patlak verdi. Rusya’nın davet edilmemesi nedeniyle Çin’in de katılmayı reddettiği, Küresel Güney ülkelerinin de çoğunun katılmadığı ya da düşük düzeyde temsilci gönderdiği zirvede Türkiye, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan tarafından temsil edildi.
Zirve sonunda açıklanan ‘Bürgenstock Bildirisi’ne de Türkiye dahil 89 ülke ve uluslararası kuruluş imza atmıştı.
Fener Rum Patriği Bartholomeos‘un önünde ‘ekümenik’ yazısı ile Fidan’la aynı masada oturması, Bürgenstock Bildirisi’ne bu sıfatı kullanarak imza atması, Türkiye’de bazı kesimlerin tepkisini çekmiş, Lozan Anlaşması’nın ihlal edildiği yorumları yapılmıştı.
YENİ LİSTE YAYIMLANDI
Bu tepkilerin ardından, Bartholomeos‘un bildiriye ‘ekümenik’ sıfatıyla attığı imzanın kaldırılması dikkat çekti. Ankara’da gazetecilere bilgi veren bir diplomat, imzanın Türkiye’nin baskısı ile kaldırıldığını ileri sürdü. Diplomatik kaynak, Ankara’nın bildiriyi ilk imzaladığı sırada Bartholomeos‘un imzasının bulunmadığını savunarak “Patrikhane listeye, zirveden günler sonra eklendi” iddiasında bulundu. Kaynak, Ankara’dan yapılan baskıların ardından İsviçre ile Ukrayna’nın Patrikhane’yi imzacılar arasından çıkararak salı günü yeni bir liste yayımladığını söyledi.
İsviçre Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde ise bu adımın “ilk yayımdan sonra imzacı listesinde yapılan değişiklikler” kısmına eklenmemesi dikkat çekti. Sitede sadece “Ekümenik Patrikhane zirveye gözlemci olarak katılmıştır ve ortak bildiride ortaya konulan ilkeleri destekler” denildi.
‘FİDAN, İSRAİL VE KIBRIS’A TEPKİ GÖSTEREREK ERKEN AYRILDI’
Öte yandan, Türkiye’nin zirve sırasında İsrail ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin varlığı nedeniyle duyduğu rahatsızlığı da organizatörlere ilettiği öne sürüldü. Kaynağa göre, zirvenin ikinci gününde Fidan’ın gıda güvenliği konusundaki bir panelin eş moderatörlüğünü yapması planlanıyordu. Ancak Fidan, “İsrail ve Kıbrıs Cumhuriyeti temsilcilerinin de panele katılacağını öğrenince sadece ana oturumda yer alıp konuşmasını yaptı; sonra da binayı terk ederek aynı gece Türkiye’ye döndü.”
UKRAYNALI YETKİLİ: HASSASİYETİ ANLIYORUZ
Middle East Eye sitesine konuşan bir Ukraynalı yetkili ise “Hassasiyeti anlıyoruz ve bütün endişeleri gidermek için Türk tarafıyla işbirliği içindeyiz. Ekümenik Patrikhane bizim için insani bir bakış açısından ve dini boyutuyla önemli” dedi.
ORTODOKS DÜNYASINDAKİ KRİZ 2018’DE PATLAK VERMİŞTİ
Ukrayna Kiliseleri’nin Moskova patrikliğinden ayrılma süreci, Kiev yönetiminin Rusya’nın tepkisine rağmen ABD ve NATO ile ilişkilerini derinleştirmeyi sürdürdüğü döneme denk geliyor. O dönemde “Ortodoks dünyası 21. yüzyılın en büyük krizlerinden biri” olarak yorumlanan ayrışma, Fener ve Moskova kiliseleri karşı karşıya getirmişti.
Ukrayna’da bazı din adamları, Moskova kiliselerine karşılık, Kiev Patrikhanesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Bağımsız Ortodoks Kilisesi’ni (Otosefal) kurduklarını ilan etmişlerdi. Ancak Ortodoksluk mezhebinde bu yapılanmanın geçerli olabilmesi için yeni kiliselerin, Fener Rum Patrikhanesi ya da diğer patrikhanelerin yarısı tarafından tanınması gerekiyordu. Bu ayrışmaya karşı çıkan Moskova kilisesi ile Fener arasında 31 Ağustos 2018’de İstanbul’da gerçekleştirilen zirve başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
Kendisini ‘ekümenik’ (evrensel) sayan Fener Rum Kilisesi’nin, Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığından yana tavır alması Rusya Ortodoks Kilisesi’ni öfkelendirmişti. (DIŞ HABERLER)
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***