Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), kiracı depremzedelere gönderdiği telefon mesajıyla, kira yardımının Haziran itibariyle sona erdiğini duyurdu.
AFAD, orta hasar ve üzeri konutlarda yaşayan kiracı ailelere Nisan 2022’den beri kira yardımı ödüyordu.
Kiracı depremzedelere gönderilen mesajda, “12 ay ödemesi planlanan kiracılara destek ödemelerinin 15’inci ve sonuncusunu Haziran ayında yaparak tamamlayacağız” denildi.
Fakat aradan bir buçuk yıl geçmesine rağmen, yüz binlerce kişinin halen çadır ve konteynerlerde yaşadığı deprem bölgesinde ciddi bir barınma sorunu yaşanıyor.
BBC Türkçe’nin resmi kaynaklardan edindiği bilgiye göre, AFAD’ın depremzedelere kira yardımını uzatması beklenmiyor.
Depremzede ev sahiplerine yapılan aylık 7 bin 500 liralık yardım ise devam ediyor.
Özel: Büyük bir belirsizlik ve haksızlık var
22 Haziran’da Malatya’da konuşan CHP Genel Başkanı Özgür Özel, “Milyonlarca depremzedeyi kira yardımından mahrum bırakırsanız, Türkiye’nin en büyük direnişini kira yardımı için başlatacağım” ifadelerini kullandı.
Malatya’da 103 bin konut vaat edildiğini ancak şu ana dek sadece 7 bin 881 konut teslim edildiğini belirten Özel,“Malatya’da 1,5 yılda 100 kişiden 93’ü sokakta. Barınma sorunu, en büyük sorun” dedi.
Özel ayrıca dünkü grup toplantısında, CHP grup başkanvekillerinin hafta boyunca diğer partilerle temas kuracağını ve kira yardımının uzatılmasını talep edeceklerini belirtti:
“Aldığımız izlenime göre kira yardımını uzatmayı düşünmüyorlar. Yani insanlar bu haldeyken bir de kira yardımından mahrum bırakılacaklar.”
“Bu konuda hem sağduyulu, meseleye çok duyarlı, meseleyi bir siyasi çekişme haline getirmeden, konunun muhataplardan hızla çözüm bekliyoruz.”
Kalıcı konutlar yetersiz, kiralar artıyor
Depremde en çok can kaybının yaşandığı Hatay, hala devasa bir konteyner şehir görünümünde.
Hatay Depremzede Derneği’nden Ece Doğru, kentte henüz kalıcı konutların yüzde 10’unun teslim edildiğini söylüyor.
Anahtar teslimi yapılan TOKİ konutlarının çoğunun ise altyapı ve üstyapısı hazır olmadan teslim edildiğini belirtiyor.
Öte yandan kentte sağlam kalan evlerin kiraları da giderek artıyor.
Depremden sonra kiraların 3-4 kat arttığını söyleyen Doğru, şimdi en düşük ev kiralarının 10-15 bin lira civarında olduğunu kaydediyor:
“İnsanlar ciddi bir belirsizlik içerisinde. Evimi yerinde alabilecek miyim, kendi mahallemde oturabilecek miyim, evimi hangi koşullarda alacağım, ne kadar borçlanacağım? İşi dahil her şeyini kaybetmiş insanların birden kira yardımı kesildi.”
“Burada insanlar evini, işini, kentini, sokağını kaybetmiş durumda. Şu ekonomik şartlarda 5 bin liralık kira yardımı çok cüzi bir miktardı ama yine de insanların mutfak masrafını karşılıyordu. Kira yardımının devam etmesi ve hatta artırılması gerekiyor.”
“Bu destekle mutfak giderimizi karşılıyoruz”
Ev sahiplerine aylık 7 bin 500 liralık destek ödemesi devam ediyor ancak ne kadar süreceği belirsizliğini koruyor.
Deprem bölgesinde evlerini kaybeden aileler, bu desteğin onlar için hayati olduğunu söylüyor.
Hatay’da halen evinin bahçesine kurduğu çadırda yaşayan Aynur Eskiocak, eşinin 10 bin liralık emekli maaşı dışında tek gelirinin bu destek olduğunu anlatıyor.
“Evimizin ağır hasarlı olduğu 10. ayda tespit edilebildi. Aylar sonra zar zor alabildiğimiz bu destekle şimdi mutfak giderlerimizi karşılıyoruz.”
“Çadırda dört kişi ve bir bebekle kalıyoruz. Yazın gelmesiyle birlikte yeni zorluklar başladı. Çadır çok sıcak, sürekli haşereyle mücadele ediyoruz.”
“5 bin lira çok büyük anlam ifade ediyordu”
6 Şubat depremlerinin hemen ardından, depremzedelere iki seçenek sunulmuştu: Depremzedeler ya kira yardımından faydalanacak ya da konteyner kentlerde yaşayacaktı.
Nakit paranın daha faydalı olacağını düşünen depremzedeler, konteyner haklarından vazgeçerek ya bireysel çadırlarına geçmiş ya da kiracı olmayı tercih etmişti.
Yerel Gazeteci Volkan İcil, kira yardımı alabilmek için konteyner kentlerden vazgeçen ailelerin mağdur olacağını söylüyor:
“Çoğu insan sırf bu yardımı alabilmek için konteynerlere adını yazdırmadı. Yeter ki biraz para gelsin, ben bir süre çadırda da yaşar idare ederim dediler. Ama şimdi bir mesajla ansızın bu desteğin kesildiğini öğrendiler, böyle bir şeyi beklemiyorlardı, büyük bir darbe yediler.”
İcil, deprem bölgesinde halen temel insani ihtiyaçlara ulaşmakta ciddi sorunların yaşandığını, 5 bin liralık desteğin aileler için çok önemli olduğunu söylüyor:
“Burada insanlar halen yoklukla mücadele ediyor. Bu yoklukta ekstra 5 bin lira bile nefes aldırıyor, her şeyini kaybeden için çok büyük bir anlam ifade ediyordu.”
“Konuştuğum çoğu kişi, ‘5 bin lirayla en azından çocuğuma harçlık veriyordum’ diyor. Bu kadar küçük umutlarla bu paraya bel bağlamışlardı, fakat şu an o da yok.”
İcil, “Depremden kalan evler arasında en kötü evin kirası bile 10 bin liradan başlıyor, kiralar genellikle 15 bin civarında seyrediyor. Bölgedeki temel ihtiyaç halen barınma. 10 kişilik ailelerin tek bir konteynerde kaldığı örnekler devam ediyor” diyor.
Deprem bölgelerinde konteyner kentlerde ve çadırlarda kalan depremzedelerin yazın sıcak ve haşerelerle, kışın altyapı sorunlarıyla mücadelesi sürüyor.