– Gazze Savaşı’na sessiz kalırken İsrail’le ilişkileri ilerletmekle eleştirilen Sırbistan hükümetinin İsrail’e silah ihracatı mercek altına alındı. Mart ayında Balkan Insight haber sitesinin gümrük verilerine dayanarak Sırbistan devletine bağlı silah üreticisi Yugoimport-SDPR’nin 14 milyon euroluk ihracat yaptığını yazmasının ardından, Balkan Araştırmacı Gazetecilik Ağı (BIRN) ile İsrail gazetesi Haaretz’in ortak araştırmasında, bu yıl Belgrad’dan Beerşeba’ya 6 İsrail askeri uçuşu yapıldığı, bunun Sırbistan’ın İsrail’e 15.7 milyon euroluk silah ihracatıyla çakıştığı duyuruldu. Ortak araştırmada “bu silahların Gazze’de uluslararası insancıl hukuku ihlal etme riski taşıdığı” uyarısı yapıldı.
VİDEOLARI YAYIMLANDI, UÇUŞ TAKİP SİTELERİNE YAKALANDI
Sırbistan’da bir uçak gözlemcisinin 5 Şubat’ta Belgrad Havaalanı’nda birkaç saat arayla inen ve kalkan Boeing 707-300’yi görüntüleyip videosunu YouTube’da yayımladığı, seri numarası 272 olan uçağın İsrail ordusuna ait olduğu, açık kaynaklı uçuş takip sitelerine göre Boeing’in güneydoğu İsrail’deki Beerşeba kentinin hemen dışındaki Nevatim hava üssüne gittiği aktarılan haberde, “Büyük ihtimalle boş kalkmadı. Sırbistan iş verilerini derleyen bir siteden elde edilen bilgiler, Sırbistan’ın devletinin ana silah tüccarı Yugoimport-SDPR’nin şubat ayında İsrail’e 510 bin euro değerinde silah ihraç ettiğini gösteriyor” denildi.
An investigation by BIRN and Haaretz identified 6 Israeli military flights from Belgrade to Beersheba this year that coincided with Serbian arms exports to Israel worth €15.7MM, arms that risk being used in violating int humanitarian law in Gaza. ????https://t.co/vaWj6e0W6w pic.twitter.com/1WEg5MuLiX
— Balkan Insight (@BalkanInsight) June 10, 2024
“BIRN-Haaretz ortak araştırmasının, 5 Şubat’taki uçuşun, Sırbistan’ın Gazze Savaşı’nın başladığı Ekim 2023’ten beri İsrail’e silah satışıyla aynı zamana denk gelen 6 uçuştan biri olduğunu ortaya çıkardığı” belirtilerek şöyle devam edildi: “Şubat ayındaki uçuş Sırbistan’a yarım milyon euro kazandırdıysa da, mart ayındaki iki uçuş 14 milyon euro üstü değerdeki bir silah anlaşmasıyla aynı zamana denk geldi.”
BM SİLAH SEVKİYATININ DURDURULMASI İÇİN BAĞIRIRKEN
Haberde şu uyarı yapıldı:
“Belgrad, bir grup BM uzmanının 23 Şubat’ta yaptığı çağrı dahil olmak üzere, uluslararası insancıl hukuku ihlal etme riski nedeniyle ülkelere İsrail’e silah akışını durdurmaları için yaygın yapılan çağrıları görmezden geldi. En son, 26 Mayıs’ta BM İnsan Hakları Konseyi’nin İsrail’e silah satışı ve sevkiyatının durdurulması çağrısına rağmen, üç İsrail askeri uçağı Belgrad Havaalanı’na inip pistte birkaç saat kaldıktan sonra Nevatim hava üssüne doğru yola çıktı. Bu uçuşlar, mayıs ayında İsrail’e yapılan 1.17 milyon euroluk silah ihracatıyla aynı zamana denk geldi.”
“BIRN ile Haaretz, Ekim 2023’ten bu yana Sırbistan’a toplamda 7 İsrail askeri uçuşu yapıldığını, 8’incinin de silahlar dahil olmak üzere çeşitli kargo türlerini taşıdığı bilinen özel mülkiyete ait bir uçak tarafından gerçekleştirildiğini tespit etti. Bu 8 uçuşun 6’sı doğrudan silah ihracatıyla bağlantılıydı.”
A joint investigation by BIRN and Haaretz has identified seven Israeli Air Force flights from Serbia, coinciding with a spike in Serbian arms exports to Israel worth 15.7 million euroshttps://t.co/0NbNpq7ts5
— Haaretz.com (@haaretzcom) June 10, 2024
HEM EKONOMİK HEM SİYASİ AMAÇLI
Haberde görüşüne yer verilen dış politika analisti Bosko Jaksiç, Sırbistan’ın sadece para için bu işin içinde olmadığını, Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in silah ihracatını Batı ile konumunu güçlendirmek için kullandığını söyledi.
‘GURUR DUYULACAK BİR ŞEY DEĞİL’
Ancak İsrail’e silah sevkiyatlarının Sırbistan’ı “Filistinlilere yönelik toplu katliamın suç ortağı” haline getirme riski taşıdığını belirten Jaksiç, “İsrail’e silah ve mühimmat ihracatının şu anda artması gurur meselesi olamaz. İsrail, Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırım suçundan dava edilirken, Filistinlilere yönelik toplu katliamlarda suç ortaklığı yapmak kimseye onur kazandırmaz” dedi.
NETANYAHU’DAN VUCİC’E: İSRAİL’İN GERÇEK DOSTU
26 Şubat’ta, yani uçak gözlemcisinin Boeing 707-300’ün Belgrad’a ilk gelişini filme almasından üç hafta sonra, Vucic, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile telefonla görüştü. Ardından Instagram’da paylaşım yapan Vucic, “ikili ilişkilerin daha da geliştirilmesini” görüştüklerini söyledi. Ondan daha heyecanlı görünen Netanyahu, X’teki paylaşımında Vucic’i “İsrail’in gerçek dostu” olarak tanımlayıp “Hem sözlü olarak hem fiiliyatta verdiği sarsılmaz destek için şükranlarımı sundum” dedi.
Bunu takip eden uçuşların da tarih ve seri numaralarıyla sıralandığı habere göre Hamas’ın İsrail’e 7 Ekim Aksa Tufanı saldırısının gerçekleştiği aydan bu yana İsrail’e toplam 16.3 milyon euro değerinde silah satan Sırbistan, bu yıl toplam 15.7 milyon euro değerindeki şubat, mart ve mayıs sevkiyatlarının yanısıra, ekim ayında da İsrail’e 540 bin 120 avro değerinde silah ihraç etti.
SIRBİSTAN HÜKÜMETİ BİLGİ VERMEYİ REDDETTİ
Sırp hükümeti sevkıyatların içeriği hakkında hiçbir şey söylemedi.
8 Mart’ta BIRN’in Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası çerçevesinde ihracat izninin ne zaman verildiği ve ne tür silahların teslim edildiğine dair bilgi talebini reddeden Sırbistan Ticaret Bakanlığı, bilgilerin “kesinlikle gizli” olduğunu savundu.
GÖKTEN SİLAH YAĞMASINA RAĞMEN GAZZE SOYKIRIMINA YETMİYOR
İsrail, yüzlerce askeri kargo uçağını ve kiralık Boeing 747’leri içeren, esas olarak Beerşeba yakınlarındaki Nevatim hava üssüne iniş yapan, benzeri görülmemiş hava nakliyesi gerçekleştiren ABD’den zaten bol miktarda silah alıyor. Lübnan’da Hizbullah ve İran ile artan gerilim eşliğinde başka silahlar da gemiyle İsrail’e sevk edildi.
Buna rağmen Haaretz’e göre stokların azaldığı bir noktada, İsrail ordusu, “sadece eğitim amaçlı” diye işaretlenmiş top mermilerini ve 1953’te üretilen mühimmatı kullanmaya başladı. Bir İsrailli asker “Çuvallar yırtılmıştı; kokuyorlardı ve onları kaldırdığımızda dağıldılar” dedi.
İSRAİL’İN İSTEDİKLERİ SIRBİSTAN’DA VAR
BIRN’e konuşan Sırp askeri uzmanı Vlada Raduloviç’e göre İsrail’in uçaklar için güdümlü ve güdümsüz mühimmatlara, özellikle de sığınaklara ve yer altı tesislerine nüfuz edecek havadan atılan bombalara, hava savunma sistemleri için roketlere, orta kalibreli mühimmatlara, tank ve top mermilerine ve piyade silahlarına ihtiyacı var.
“Havan mayınlarının yanısıra küçük silahlar için ek miktarlarda küçük kalibreli mühimmat da gerekli” diye ekleyen Raduloviç, Sırbistan devletine ait Krusik firması tarafından üretilen 155 mm’lik top mermilerinin gördüğü yoğun ilginin yalnızca Ortadoğu’yla sınırlı olmadığını belirtti.
1990’LARDA İSRAİL SIRPLARA SİLAH GÖNDERİYORDU
Silahların ters yöne gittiği iddia edilen bir dönem de vardı. İsrail’in 1992-95 Bosna Savaşı sırasında BM silah ambargosunu ihlal ederek Bosnalı Sırp güçlerine silah teslimatı yapıldığı defalarca medyaya yansımıştı.
İsrail’in verdiği silah ihracatı ruhsatları ve İsrail Savunma Bakanlığı’nın 1990-96 yılları arasında eski Yugoslavya’ya silah ihracatına ilişkin aldığı kararlar hakkında bilgi edinme talebi 2016’da İsrail Yüksek Mahkemesi tarafından reddedilmişti.
İSRAİL’DEN SREBRENİTSA ‘JESTİ’
Bu yılın nisan ayında İsrail’in Sırbistan Büyükelçisi Jahel Vilan, İsrail’in, BM kararlarına rağmen, 1995 yılında Bosnalı Sırp güçleri tarafından 8 bin Müslüman erkek ve erkek çocuğunun katledildiği Srebrenitsa katliamının soykırım diye tanımlanmasını asla kabul etmediğini söyledi. 24 Mayıs’ta İsrail, 11 Temmuz’un Srebrenitsa’daki 1995 Soykırımını Anma ve Düşünme Uluslararası Günü ilan eden karara ilişkin BM Genel Kurulu’nda oy kullanmayan 22 ülke arasında yer aldı.
84 lehte, 19 aleyhte ve 68 çekimser oyla kabul edilen kararı “son derece siyasi” diye niteleyen Vucic, “Bu karar, Pandora’nın Kutusu’nu açacak; soykırım konusunda bu tarz onlarca kararla karşı karşıya kalacaksınız” dedi. (Dış Haberler)
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***