Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, Çarşamba günü, sosyal medya platformu X’in Türkiye’de temsilcilik kurduğunu duyurdu.
X hesabından yaptığı paylaşımda Uraloğlu, “Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın öncülüğü sonucu sosyal medya platformu X’in Türkiye’de temsilciliği kuruldu. X, artık İstanbul merkezli temsilciliği ile Türkiye’de faaliyetlerini sürdürecek” dedi.
Uraloğlu ayrıca, 25 Nisan 2024 tarihli Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’ndeki ilanın görselini paylaştı.
İlan metnine göre, eskiden “Twitter İnternet İçerik Hizmetleri Limited Şirketi” olarak kayıtlı olan şirket, ünvanını “X İstanbul İnternet İçerik Hizmetleri Limited Şirketi” olarak değiştirdi.
2022 yılında Twitter’ı satın alan Elon Musk, Temmuz 2023’te sosyal medya platformunun adını X olarak değiştirmişti.
Ayrıca metinde, eski ünvanlı şirketin 10 bin liralık sermayesinin yeni ünvanlı şirkette 100 milyon liraya çıkarıldığı duyuruldu.
İlan metninde yeni ünvanlı şirket için, “Şirket, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca, X Corp. bünyesinde ve X Corp.’a bağlı olarak, X Corp.’un X hizmetlerine yönelik sosyal ağ sağlayıcı temsilcilik faaliyetlerini yürütmektedir” denildi.
Temsilci zorunluluğu
Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF) Medya İzleme Koordinatörü Gürkan Özturan, X’in temsilci açmasını bir sürpriz olarak görmüyor.
VOA Türkçe’ye konuşan Özturan, “Uzun yıllardır Twitter/X’in yerel bir temsilcilik açması adına çıkarılan yasalar üzerinden iktidarın yoğun bir baskısı bulunuyordu. Yakın zamanda açıklanan bilgiler ışığında, bu temsilciliğin nihayet açıldığını görüyoruz” dedi.
Özturan, “Bu temsilciliğin açılması aslında bir bakıma sürpriz olmamalı, zira satınalım sonrası Elon Musk, ülkelerin yerel kanunlarının gerekliliklerini yerine getirerek X’in faaliyetlerini sürdüreceğini açıklamıştı” diye ekledi.
2020’de Resmi Gazete’de yayınlanan ve “Sosyal Medya Yasası” olarak bilinen “7253 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile, Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal medya platformlarına Türkiye’de bir temsilci belirleme zorunluluğu getirilmişti.
Buna göre, belirlenen temsilci, adli ve idari makamların gönderdiği tebligat, bildirim veya taleplerin gereğini yerine getirmekten sorumlu oluyor. Aynı şekilde bu kanunun 6. maddesine göre, sosyal medya platformlarının, temsilci atadıkları kişinin iletişim bilgilerini “kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde” internet sitelerinde yer vermeleri gerekiyor.
25 Nisan tarihli ilan metninde, yeni ünvanı duyurulan şirketin, X hizmetlerine dair “teknik, idari, hukuki ve mali yönlerden ana sosyal ağ sağlayıcı X Corp. tarafından tam yetkili ve sorumlu” kılındığı duyuruldu. Ancak, şirkete dair iletişim bilgileri olarak sadece şirket adresi paylaşıldı.
VOA Türkçe, X’in basın ofisine e-posta yoluyla ulaşmaya çalıştı ve “Şu anda meşgulüz, lütfen daha sonra tekrar ulaşmaya çalışın” şeklinde bir otomatik yanıt aldı. Musk’ın şirketi satın alması sonrası, basın ofisinin e-posta adresi, bilgi taleplerine bir süre otomatik olarak dışkı emojisi ile yanıt vermiş, sonrasında bu uygulamayı “Size yakında geri döneceğiz” şeklinde bir otomatik yanıta çevirmişti.
Tüzel kişi
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı Ömer Abdullah Karagözoğlu da Uraloğlu’nun paylaşımını alıntılayarak, “X, 7253 sayılı kanun kapsamında tüzel kişi temsilcisini Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumumuza (BTK) bildirdi. Diğer sosyal ağların aksine, yeni düzenlemeye uygun temsilci belirlemeyen X’e reklam yasağı uygulanmaktaydı. Böylelikle Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılardan temsilci bildirmeyen kalmadı” dedi.
VOA Türkçe, BTK’ya bilgi talebinde bulundu ancak bu haberin yayınlanması öncesinde bir yanıt alamadı.
Yine 7253 sayılı kanuna göre, belirlenen temsilcinin gerçek kişi olması halinde Türk vatandaşı olması zorunluluğu var.
Anadolu Ajansı Perşembe günü yayınladığı bir haberde, VK ve Dailymotion gibi kuruluşların gerçek kişi ataması yaparken YouTube, TikTok, Facebook ve Instagram’ın tüzel kişi temsilci atadığını belirtti.
Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF) Medya İzleme Koordinatörü Gürkan Özturan, tüzel kişiyi temsilci belirlemenin arkasında zarar hesabı olduğunu düşünüyor.
VOA Türkçe’ye konuşan Özturan, “Uluslararası şirketler, bir temsilci atama sürecinde doğabilecek riskleri gözönünde bulundurarak vergi ödemeyi kabul ederek, gerçek bir kişi atamaktansa tüzel kişilik yaratmayı ve zararı en aza indirme girişimine gidebiliyorlar” dedi.
Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nden şirketin sicil numarası ile arama verildiğinde, 24 Kasım 2023 tarihli gazetedeki ilan metninde şirketin müdürü olarak X Corp.’un belirlendiği ve dış tüzel kişi adına ise İrlanda uyruklu ve İrlanda’da ikamet eden Barry Murphy’nin hareket edeceği bilgisi yer alıyor.
Sansür kaygısı
2022’de yürürlüğe giren ve kamuoyunda “Dezenformasyon Yasası” olarak bilinen “7418 sayılı Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” sosyal medya platformlarının içerik kaldırma konusunda BTK ile yakından çalışmalarını zorunlu kılmıştı.
Karagözoğlu, X paylaşımında, sosyal ağ sağlayıcılarının yasal sorumluluklarını, “Yasa kapsamında, sosyal medya şirketleri Türkçe yapılan başvuruları Türkçe yanıtlayacak. Kişilik haklarının ve özel hayatın gizliliğinin ihlaline ilişkin başvurulara sosyal ağ sağlayıcı tarafından 48 saat içinde cevap verilecek. Sosyal medya şirketleri, kişi başvurularına ilişkin 6 ayda bir rapor yayımlayacak. Mahkeme kararına rağmen 24 saat içinde hukuka aykırı içerikleri çıkarmayan sosyal ağlar, doğacak zarardan sorumlu olacak. Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de bulundurma yönünde gerekli tedbirleri alacak” ifadeleriyle listelemişti.
Özturan, X’in temsilcilik açmasının her ne kadar bir şirketin ticari ilişkileri gibi algılansa da sansür ve gözetim mekanizmasının bir parçası olabileceği uyarısında bulundu.
Özturan, “Türkiye’de iktidarın uzun süredir hem kullanıcı verilerine yönelik talepleri ve hukukdışı yollarla edinilen bilgileri düşünerek, hem de içerik kaldırma ve erişim engelleme emirlerini göz önünde bulundurduğumuzda, böylesi bir temsilciliğin, ticari faaliyetlerini sürdürebilmesi karşılığında, X’in iktidarın sansür ve gözetim mekanizmasının bir parçası olarak kullanılmaya açık hale getireceğini de aklımızda tutmak gerekir” dedi.