Aktif görevde büyük donanma gemileri olmamasına rağmen Ukrayna, çoğunlukla füze ve denizlerde kullanılan insansız hava araçları saldırılarıyla, Rusya’nın Karadeniz’deki filosunun yaklaşık üçte birini yok etti.
Rusya’nın işgali sırasında Ukrayna donanmasının büyük bir kısmı yok edildi. Şimdilerde ise Kiev, deniz gücünü yeniden inşa ediyor. Ancak Ukrayna sınırları dışında üretilen gemilerin, Rusya ile devam eden savaşta herhangi bir rol oynayıp oynamayacakları henüz belli değil.
Ukrayna Donanması için Türkiye’de inşa edilen bir gemi, Ekim 2022’de tamamlanarak İstanbul’da denize indirilmişti.
Mürettebat görevlendirmesi yapılan Hetman Ivan Mazepa adlı gemi, şimdi denizde testten geçiriliyor.
Hetman, özellikle 17. ve 18. yüzyıllarda Ukraynalı Kazaklar’ın askeri komutanlarına verilen bir unvan.
8 Mart’ta İstanbul’daki bir tersaneyi ziyaret eden Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’ye, Kiev’le yapılan sözleşme kapsamında Türkiye’de inşa edilen ikinci savaş gemisi gezdirildi.
Ziyaret sırasında Zelenski, henüz tamamlanmamış gemiye, 17. yüzyılda Ukrayna’yı Moskova’nın yörüngesinden uzak tutmak için savaşan komutan Hetman Ivan Vihovski’nin adını verdi.
Gizlilik teknolojisi ile tespitleri zor
Ukrayna Donanması için üretilen korvetler, Türk tasarımı Ada sınıfına ait. Ada sınıfı, korvetlerin tespit edilmelerini nispeten zorlaştıran düşük görünürlük (stealth) teknolojisine sahip.
Bu hafif zırhlı nispeten küçük savaş gemileri, gemisavar ve denizaltısavar silahlarla donatılabiliyor.
Ukrayna Savunma Bakanlığı ile Türk mühendislik firması STM arasındaki anlaşma 2020 yılında imzalandı. İki gemi için yapılan anlaşma, Kiev’e 256 milyon dolara mal oldu.
Hür Avrupa Radyosu’nun konuştuğu Ukraynalı denizcilik uzmanı Volodimir Zablotski, “Bu tür korvet, bir denizaltısavar. Bu onların (STM) ana uzmanlığı” dedi.
Ukrayna’nın savunma haberleri portalı Defense Express için çalışan Zablotski, “Korvetlerin helikopterleri, su altı seslerini sınıflandırabilen hidroakustik ve elektronik tespit sistemleri var. Bir denizaltının nerede olduğunu ve ona nasıl saldıracağını bilen bir gemi” diye konuştu.
Türkiye’de üretilen gemiler yaklaşık 100 metre uzunluğunda ve neredeyse 15 metre genişliğinde.
Her iki gemi de Amerikan Harpoon gemisavar sisteminin yanısıra uçaksavar füzeleri, monteli toplar, büyük kalibreli makineli tüfekler ve torpido kovan sistemiyle donatılacak.
İstanbul Boğazı’ndan nasıl geçecek?
Öte yandan pek çok kişi, silahlarla donatılmış bu gemilerin Rusya ile mevcut çatışmada nasıl bir rol oynayacağını ve hatta savaş bölgesine nasıl gideceğini merak ediyor.
Türkiye’de üretilen iki korvetin İstanbul Boğazı’nı geçmek için gerekli izinleri alıp alamayacağı belirsiz.
Türkiye, gemilerin İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçişini düzenleyen 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi uyarınca, çatışma sırasında stratejik su yolunu savaşan tarafların gemilerine kapatmakla yükümlü.
Üretimi İstanbul’da yapılan gemilerin şehirden ayrılması açıkça İstanbul Boğazı’ndan transit geçmek anlamına gelmiyor. Bu nedenle Ukrayna’nın gemilerin yola çıkmasını talep etmesi mümkün.
Ancak savaş devam ederken Ukrayna sularına gitmelerine izin verilse bile uzmanlar, gemilerin Rusya tarafından kısa sürede hedef alınma ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor.
Ukrayna Donanması’nın eski sözcüsü Oleg Çubuk, “Umarım bu korvetler hizmete girmeden savaş biter” dedi.
Çubuk, “Ruslar onları bekliyor olacak ve Ukrayna sularına doğru yola çıktıkları anda gemileri avlayacaklar” uyarısı yaptı.
Çubuk ile aynı fikirde olan Zablotski de gemilerin, Ukrayna sularında Rusya için yüksek öneme sahip bir hedef olacağına işaret etti.
Zablotski, “Şimdilik Türkiye’de kalmaları daha iyi” dedi.
Aralık 2023’te İngiltere ve Norveç, Ukrayna’ya uzun vadeli destek sağlayacak yeni bir deniz kuvvetleri koalisyonuna liderlik edeceklerini açıklamıştı. Bu destek Ukrayna’nın Karadeniz’deki savunmasını güçlendirmek için eğitim, ekipman ve altyapıyı sağlanmasını içeriyor.
İngiltere ayrıca Ukrayna’ya iki adet mayın tarama gemisi sözü vermişti. Ancak çatışan tarafların savaş gemilerinin İstanbul Boğazı’ndan geçişinin yasak olması nedeniyle, bu gemiler henüz Ukrayna’ya ulaşmadı.
Ukrayna’nın gemi inşatı durdu
Ukrayna’nın büyük çaplı gemi inşa endüstrisinin faaliyetleri, Şubat 2022’de başlayan Rus işgalinden bu yana fiilen durmuş durumda.
Donanma da kendi amiral gemisi Hetman Sahaydaçni’yi Ruslar’ın eline geçmesini önlemek için Mikolayiv’de bilerek batırmak dahil, büyük kayıp verdi.
Ukrayna’nın hafif firkateyni Büyük Volodimir’in inşaatı da Mikolayiv’de askıya alındı. Zira ülkenin güneyindeki liman şehri Mikolayiv, sık sık Rus saldırılarının hedefi oluyor.
Korvetten fırkatyene dönüştürülen Büyük Volodimir’in inşaatı tamamlanırsa, Ukrayna Donanması’nın yeni amiral gemisi olması muhtemel.