İklim ve kent alanında çalışan sivil toplum örgütleri, belediye başkan adaylarına yönelik hazırladıkları bilgi notunda, enerji dönüşümünün sağlayacağı tasarrufun kentlerde yaşam kalitesini arttıracağına dikkat çekerek belediyelerin hızlıca atabileceği altı adımı sıraladı.
‘‘Enerji dönüşümünde belediyelerin rolü: 6 fayda, 6 adım’’ başlıklı değerlendirmede, son yıllarda yaşanan küresel enerji krizi ve artan enerji maliyetlerinin yoksulluğu daha da arttırdığına dikkat çekildi.
Adaylara enerji dönüşümü için sunulan altı öneri, “Eylem planlarında enerji dönüşümü önceliklendirilmeli. Belediyeler, sürdürülebilir enerji eylem planı ve iklim eylem planı aracılığıyla sera gazı emisyonlarını azaltmak için yenilenebilir enerji kullanımını ve enerji verimliliğini arttıracağını taahhüt etmeli” çağrısıyla yer buldu.
Altı adım arasında, belediyelerin kendi bünyelerinde Enerji Çözüm Masaları kurması ve enerji verimliliği/tasarrufu hakkında bilgilendirme yapılması; yenilenebilir enerji sistemlerine geçiş konusunda rehberlik sunması da yer aldı.
“Kamu binalarında yenilenebilir enerji kullanımı arttırılmalı”
Kamunun kendi binalarında bu dönüşüme henüz geçilemediğini de ortaya koyan açıklamada, “Belediyeler, kamu binalarının enerji ihtiyacını yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılamak için yatırımlar yapmalı. Özellikle semt pazarları, otogarlar, hal binaları, spor tesisleri, okullar, hastaneler gibi kamu yapılarının çatılarına ve otoparklarına güneş panelleri monte edilmeli” denildi.
Bürokrasinin azaltılıp, kapasitenin geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan tesbitlerde “Yenilenebilir enerji projelerinin izin süreçlerini kolaylaştırmalı ve çalışanlarının yenilenebilir enerji izin ve onay süreçlerindeki bilgi ve yeteneklerini artırmalı” talebi yer buldu.
“Tüm yapılarda güneş enerjisi teşvik edilmeli. Türkiye sadece çatılarında en az 120 GW’lık güneş enerjisi potansiyeli barındırıyor. Bu potansiyel ülkemizin 2022 yılı toplam elektrik tüketiminin yüzde 45’ine denk geliyor” denilen açıklamada, “Mesleki eğitim ve istihdam arttırılmalı, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği uygulamaları için eğitim programlarıyla teknik eleman, bürokrasi ve finansman kaynaklarında uzman yetiştirmeli” denildi.
Ekosfer, Fosil Yakıtların Ötesi (Beyond Fossil Fuels), İklim İçin 350 Derneği, Kentsel Stratejiler ve Yerel Uygulamalar Derneği, Mekanda Adalet Derneği, WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), YUVA bilgi notu ve çağrıyı birlikte hazırlayan kurumlar oldu.
“31 Mart yerel seçimlerinde çevre ve ekoloji sorunları çok arka planda kaldı”
Yeditepe Üniversitesi Kamu Yönetimi’nde öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Barış Gencer Baykan, talepler ve önde gelen belediye başkan adaylarının seçim vaatleri arasındaki ilişkiyi VOA Türkçe’ye değerlendirdi.
Baykan, “31 Mart 2024 yerel seçimlerinde çevre ve ekoloji sorunları çok arka planda kaldı. İmar, ulaşım, yeşil alan konuları tartışılsa da günübirlik siyasi polemikler arasında yitip gidiyor. Deprem gibi yakın ve yıkıcı bir tehdit bile gündemin ilk sıralarında değil ki kentsel dönüşümün ana odağında bunun olması gerekir. Adaylar, ekonomik krize cevap olabilecek yerel politikaları ve uygulamaları öne sürüyor” diyen Baykan, “Son 10 yıldır çevre ve ekoloji örgütleri yerel seçim dönemlerinde belediye başkanlarından seçmenlerine taahhütnameler vermelerini isteyip destek arıyorlar. Çoğunlukla zaten bu alanlarda öncü belediyelerin desteğini alıyorlar. Etkisi seçim süreciyle sınırlı kalıyor, yaygınlaşamıyor, sürdürülebilir mekanizmalara dönüşemiyor” eleştirisini paylaştı.
Altı adımın altı faydası
Enerji verimliliğinin artırılması ve güneş ve rüzgar kaynaklı yenilenebilir enerjiye geçişin bu sorunlarla mücadelede önemli bir yer tuttuğu belirtilen bilgi notunda, enerji dönüşümünün altı faydası şöyle sıralandı:
- Sağlanan tasarruf, kamu hizmetlerinde ve sosyal politikaların geliştirilmesinde kullanılacak
- Fosil yakıtlara bağımlılığı azaltacak
- Yerel istihdamı artıracak
- Hem çevreyi hem de iklimi koruyacak
- Afet dönemlerinde enerji güvenliği sağlayacak
- Toplumun enerji dönüşümüne katılımını sağlayacak
Fosil Yakıtların Ötesi Kampanyacısı Duygu Kutluay VOA Türkçe’ye, “Hem ilçe hem de il belediyeleri, hali hazırda yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğine dair başarılı projeler yürütüyor. Ancak belediyelerin enerji dönüşümünü eylem planlarına dahil ederek politikalarının merkezine almaları ve projelerin faydalarını toplumun geneliyle paylaşmak için varolan modelleri önceliklendirmeleri gerekiyor” dedi.
“Belediyeler enerji dönüşümünün sunduğu fırsatları, özellikle giderek artan enerji yoksulluğu ve adil sosyal politikalara artan ihtiyaçları karşılamada değerlendirilmeli” diyen Kutluay, toplumun da enerji dönüşümüne dahil etmesi gerektiğini vurguladı.
Yedi örgüt açıklamasında Türkiye’deki olumlu örneklere şöyle yer verdi: Gaziantep Belediyesi Engelsiz Yaşam Merkezi’nin çatısına, İzmir Belediyesi Tire’de stadyumun çatısına, Kadıköy Belediyesi Evlendirme Dairesi çatısına, Kayseri Melikgazi Belediyesi semt pazarları ve hizmet binası çatısına, Bayburt Belediyesi Şingah Mahallesi’nde belediyeye ait araziye, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Su Sporları Merkezi çatısına güneş panelleri kurarak hem karbon salımının önüne geçti hem de gelir elde etti.