İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Perşembe günü Ankara’ya yapmayı planladığı ziyaretini ülkesindeki “terör saldırısı” gerekçesiyle ertelediği bildirildi. Gazze ve Suriye’deki son durumun ele alınması planlanan ziyaret ikinci kez ertelenmiş oldu.
İran Cumhurbaşkanlığı Siyasi İşlerden Sorumlu Yardımcısı Muhammed Cemşidi İran resmi haber ajansı IRNA’ya yaptığı açıklamada, “Kirman’da çok sayıda İranlı’nın şehit olduğu terör saldırılarının ardından Cumhurbaşkanı, Türkiye ziyaretini iptal etti. Bu ziyaret uygun bir zamanda gerçekleşecek” dedi.
Reisi’nin Kasım ayı sonunda Türkiye’ye yapması öngörülen ziyaret hem Türk hem İran dışişleri bakanlarının yoğun programları gerekçe gösterilerek ertelenmişti. O dönemde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Müslüman ülkelerden oluşan, Gazze’deki çatışmaların durdurulmasını ve kalıcı barışı sağlamayı amaçlayan Temas Grubu’nun toplantısı için New York’ta bulunuyordu.
Reisi’nin ziyaretini ertelemesine neden olan saldırı, 2020 yılında Amerika’nın insansız hava araçlı saldırısında öldürülen Devrim Muhafızları Kudüs Gücü’nün eski komutanı Kasım Süleymani’nin bugünkü ölüm yıldönümü dolayısıyla düzenlenen anma töreninde yaşandı. Tören sırasında Süleymani’nin mezarı yakınında iki patlama meydana geldi, patlamada 100’den fazla kişi öldü, en az 211 kişi de yaralandı.
Saldırının sorumluluğunu henüz üstlenen olmazken, ülkede yas ilan edildi.
Erdoğan ve Reisi telefonda görüştü
Cumhurbaşkanı Erdoğan saldırı sonrası İran Cumhurbaşkanı Reisi ile telefonda görüştü. Erdoğan görüşmede, Kirman’daki saldırıda hayatını kaybedenler için başsağlığı dileklerini iletti.
İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Erdoğan görüşmede, sivilleri hedef alan saldırıyı kınadı, Türkiye’nin terörle mücadelede İran’ın yanında olduğunu söyledi.
Erdoğan’ın, İran’a terörle mücadelede ortak hareket etme çağrısını yinelediği görüşmede, Reisi’nin Türkiye ziyaretinin ileri bir tarihe ertelenmesi kararlaştırıldı.
Son yüzyüze görüşme Kasım’daydı
Erdoğan ve Reisi Kasım ayı başında Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 16’ncı Zirvesi dolayısıyla bulundukları Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te biraraya gelmişti.
Görüşmede, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları sonucu yaşanan insani kriz ve çözüm için atılması gereken adımlar ile Türkiye-İran ikili ilişkileri ve bölgesel konuların ele alındığı kaydedilmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmede, Türkiye’nin garantör sorumluluğunu alarak meseleyi çözüme kavuşturmaya hazır olduğunun altını çizdiği belirtilerek, İslam dünyasının ortak tutum alarak İsrail üzerinde baskıyı arttırması gerektiğini dile getirdiği açıklanmıştı.
Türkiye ve İran arasındaki görüş ayrılıkları
İsrail-Filistin meselesinde iki devletli çözümü destekleyen Türkiye, İsrail’i, Gazze’ye yönelik saldırıları nedeniyle sert bir dille eleştiriyor, acil ateşkes çağrısında bulunuyor ve İsrailli liderlerin savaş suçları için uluslararası ceza mahkemelerinde yargılanmasını talep ediyor.
Ancak Türkiye, 7 Ekim’de Hamas’ın düzenlediği baskından sonra başlattığı karşı harekat nedeniyle İsrail’e yönelik söylemlerini sertleştirse de İsrail ile ticari bağları koruyor. Bu durum, bazı muhalif partilerin ve İran’ın tepkisini çekiyor.
NATO üyesi Türkiye, Batılı müttefikleri ve bazı Arap ülkelerinin aksine Hamas’ı bir terör örgütü olarak kabul etmiyor.
Türkiye’nin doğu komşusu İran ise Hamas’ın ve bölgede İsrail ve Batılı müttefikleriyle askeri olarak yüzleşen silahlı Şii grupların oluşturduğu Direniş Ekseni’nin başında bulunuyor. Hamas’a destek veren İran, Gazze’deki çatışmaların devam etmesi durumunda bunun daha yaygın sonuçları olabileceği uyarısında bulunuyor.
Türkiye ve İran, başta Suriye’deki iç savaş olmak üzere birçok meselede zıt görüşlere ve karmaşık bağlara sahip. Tahran, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esat ve hükümetine destek verirken Türkiye, askeri ve siyasi olarak Esat’ı devirmeye çalışan isyancıların yanında duruyor.
Suriye, Türkiye, İran ve Rusya’dan temsilciler arasında Suriye’deki iç savaşa siyasi çözüm bulunması için birkaç tur görüşme yapılmıştı. Ankara, 2020’de başlatılan bölgesel diplomatik girişimler çerçevesinde Esat’la bağları iyileştirme çabasına girdi.