Türkiye-İsrail ticari ilişkileri: Gazze operasyonlarından sonra ihracat ve ithalat nasıl değişti?

Türkiye-İsrail ticaret hacmi son 20 yılda 6’ya katlandı. Gazze operasyonlarının başladığı ekim ayında ise ihracat geçtiğimiz yılın aynı ayına göre yüzde 29; ithalat yüzde 59 oranında düşüş gösterdi.

AK Parti iktidarında Türkiye-İsrail ticaret hacmi katlanarak arttı. Geçtiğimiz yılın aynı ayına göre Türkiye-İsrail ticaret hacmi yüzde 39 düşüş gösterdi. Asıl düşüş ithalatta yaşandı. 

Türkiye’nin İsrail’e ihracatı yüzde 29; İsrail’den ithalatı ise yüzde 59 azaldı. Ocak-Ekim toplamına bakıldığında ise 2022’nin aynı dönemine göre 2023’te Türkiye’nin ihracatı yüzde 20; bu ülkeden ithalatı ise yüzde 27 düşüş gösterdi.

İsrail’in Gazze’de devam eden operasyonları Türkiye-İsrail ticaretini nasıl etkiliyor?

TÜİK genel ticaret sistemi verilerine göre Ekim 2022’de 489 milyon dolar olan Türkiye’nin İsrail’e ihracatı Ekim 2023’te 348 milyon dolara geriledi. 

Türkiye’nin İsrail’den ithalatı ise aynı dönemde 241 milyon dolardan 99 milyon dolara geriledi.

İthalatta son 11 yılda en düşük oran 2023’te görüldü. Ancak ihracatta böyle bir durum söz konusu değil. 

Ekim 2022’de 730 milyon dolar olan ticaret hacmi bu sene 447 milyon dolara geriledi. Bu da yüzde 39 düşüş demek.

Ocak-Ekim toplamında bakıldığında ise ihracat son bir yılda 5,85 milyar dolardan 4,68 milyar dolara geriledi. İthalat ise aynı dönemde 1,93 milyar dolardan 1,42 milyar dolara geriledi.

Ocak-Ekim 2022’de 7,78 milyar dolar olan ticaret hacmi 2023’te 6,09 milyar dolara geriledi. Bu da yüzde 22’lik düşüşe işaret ediyor.

AK Parti döneminde Türkiye-İsrail ticareti nasıl değişti?

AK Parti iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’nin İsrail’e ihracatı 861,4 milyon dolar; İsrail’den ithalatı ise 544,5 milyon dolardı.

2022’de ihracat 6,74 milyar dolara yükselirken ithalat da 2,17 milyar dolara çıktı. Ticaret hacmi de 1,41 milyar dolardan 8,91 milyar dolara ulaştı. Buna göre ticaret hacmi son 20 senede yüzde 532 arttı.

2000-2022 arasında iki ülke arasındaki ticaret dengesi hep Türkiye’nin lehine oldu.

Türkiye’nin ihracat hep ithalattan yüksek seyretti. 2014 yılında denge iyice birbirine yaklaşırken son yıllarda Türkiye’nin ihracatı keskin şekilde yükseldi. 

Aynı dönemde ithalat daha stabil kaldığından ticaret dengesi Türkiye lehine büyümeye devam ediyor.

2010’daki Mavi Marmara krizinden sonra ticaret hacminin düşmemesi siyasi ihtilaflara rağmen ekonomik ilişkilerin güçlü olduğunu gösteriyor.

2022 yılında İsrail Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 10. ülke konumunda. Türkiye en çok ihracatı Almanya’ya yaparken (21,1 milyar dolar), İsrail’e ihracat bunun üçte biri seviyesinde gerçekleşti.

Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ülkeler içinde ise İsrail 29. sırada bulunuyor.

Planlar rafa kalktı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan eylül sonunda BM Genel Kurul çalışmaları için gittiği New York’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu kabul etmişti. 

Hedef İsrail enerji kaynaklarını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşımaktı. Ancak bu planlar şu an için rafa kalkmış görünüyor.