ARİF ASALIOĞLU | HABER ANALİZ*
İran, Rusya’dan savaş uçağı ve füze alıyor, Türkiye ise çift kullanımlı ürün satıyor. Financial Times’da çıkan bir makaleye göre yıl içinde Türkiye’nin Rusya’ya komşu ülkeler üzerinden çift kullanımlı mal ihracatı üç katına çıktı.
Bildiğiniz gibi çift kullanımlı mallar, genel olarak sivil endüstriyel amaçlarla kullanılan, ancak aynı zamanda silah yapımında da kullanılabilecek özelliklere sahip olan mallara deniyor. Bu tür ürünlerde Türkiye büyük olasılıkla yaptırımları atlayarak Moskova’ya tedarik ediyor.
Makaleye göre bu yılın ilk üç çeyreğinde toplam 158 milyon dolarlık bu katagoride mal tedarik edildi. Elektronik araçlar,mikroçipler, iletişim ekipmanları ve optik okuyucular da dahil olmak üzere Rusya’ya ithal edilmesi yasak olan 45 ekipman kategorisinden bahsedildiği yazıyor.
Yine yazıdaki bilgiye göre Türk gümrük verileri bu tür ürünlerin Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’a tedarikinde keskin bir artış olduğunu gösteriyor. Ancak bu ülkelerin istatistiklerinde ithalatta bir artış yok. Analistler bunun Türkiye’nin malları doğrudan Rusya’ya teslim ettiği anlamına geldiğini söylüyor.
Bu uluslararası ihlalin bir benzeri de bugünlerde Rusya ve İran arasında yapılıyor. Yaptırımlara tabi iki ülke arasında savaş sanayii ve savunma sektörlerinde ilişkiler gelişiyor. İran’ın Rusya’ya İnsansız Hava Aracı tedarikinin ardından Rusya da İran’a savaş uçağı, helikopter ve füze satışını artırıyor.
İran Savunma Bakan Yardımcısı Seyid Mehdi Farhi, Tasnim Haber Ajansı’na, Rus Mi-28 saldırı helikopterleri, Su-35 savaş uçakları ve Yak-130 savaş eğitim uçaklarının satın alınmasına ilişkin anlaşmanın tamamlandığını söyledi. İran’a askeri araç ve mühimmatların teslimatlarının ne zaman ve kaç adet olacağı, tutarının ne kadar olduğu ise bilinmiyor.
Rusya, İran’a bu yılın mart ayında Su-35 savaş uçağı teslimatı yapmıştı. Rusya Federasyonu’ndan savaş uçağı satın alınmasına ilişkin anlaşmanın tamamlandığını duyurdu. Açıklamalarda kaç adet savaş uçağı satıldığı belirtilmedi.
Bütün bunlar birilerine göre devletler arası ilişkiler, birilerine göre ise uluslararası ihlal! Mesela Türkiye bu ürünleri gönderirken aracı ülkeler kullanıyor. Ve o ülkeler ile arasındaki bir ticari hukuka göre yapıyor. Doğrudan da gönderebilir çünkü Türkiye yaptırımlara katılmadığını zaten açıkladı.
O ticaretin yapıldığı diğer ülkelerde yaptırımlara katılmıyorlar. Yani demem o ki Batı’nın yaptırımları ya da tepkileri sadece uyarı mahiyetinde kalıyor. Bu tip benzer ihlalleri devlet eliyle yapıyorlarsa mani olmak o kadar kolay olmuyor işte…
* Bilimsel Kalkınma İşbirliği Enstitüsü (MIRNAS) Genel Müdürü
Türkiye’de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***