Türkiye’de Eylül ayında da birbirinden farklı enflasyon rakamları açıklandı.
Türkiye’nin resmi enflasyonu olarak kabul edilen Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) geçtiğimiz ay için yüzde 4,75 olarak açıklanırken, yıllık enflasyon ise 61,53’e yükseldi. Ağustos ayında yıllık enflasyon yüzde 58,94’tü.
Bağımsız araştırma grubu ENAG yıllık enflasyonu yüzde 130 olarak ölçümlerken, İstanbul Ticaret Odası’nın İstanbul Ücretliler Endeksi ise yıllık yüzde 73’e ulaştı.
İPA: “İstanbul’daki dört kişilik ailenin yaşam maliyeti 44 bin 561 lira”
İstanbul’daki enflasyona ilişkin bir başka veriyi ise, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Planlama Ajansı yayınladı.
Ajans İstanbul’da yaşamanın maliyeti geçen yılın aynı ayına göre yüzde 79,42 arttığını ve İstanbul’da dört kişilik bir ailenin ortalama yaşam maliyeti 44 bin 561 liraya ulaştığını açıkladı.
Büro Emekçileri Sendikası ise kamu emekçilerinin yıllık enflasyonun yüzde 106,38 olarak duyurdu.
DİSK-AR: “Emekli aylıklarına ve memur maaşlarına yapılan zam ilk üç ayda eridi”
TÜİK’in yayınladığı veriler üzerine rapor açıklayan DİSK-AR ise, resmi enflasyonun halkın yaşadığı enflasyonu yansıtmadığını vurguladı.
DİSK-AR’dan yapılan açıklamada, “Son üç ayda fiyatlar yüzde 25,1 arttı. Emekli aylıklarına ve memur maaşlarına yapılan zam ilk üç ayda eridi. Emeklilerin ve dar gelirlilerin gıda enflasyonu yüzde 92-118 arasında. TÜİK, Eylül 2023 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 75,14 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamıyor ve madde fiyat listesini açıklamıyor. Madde fiyatları halen karartılmış durumda” ifadelerini kullanıldı.
Geçtiğimiz yılın Ekim, Kasım ve Aralık aylarında 7,6 puanlık enflasyon oluşmuştu. Yılın geri kalanında enflasyon artışı 11 puanda kalırsa hükümetin Eylül ayının başında açıkladığı Orta Vadeli Program’da öngörülen yüzde 65’lik enflasyon hedefi tutturulmuş olacak.
Profesör Kozanoğlu: “Faizlerdeki artışla beraber enflasyon hız kesebilir”
Altınbaş Üniversitesi öğretim üyesi Hayri Kozanoğlu, hükümetin faiz artışına devam etmesi halinde bu hedefi tutturma ihtimali olduğunu düşünüyor.
VOA Türkçe’nin konuştuğu Profesör Kozanoğlu, “Bugünkü yüksek enflasyonda fırsatçılığın da rolü var. Enflasyon yüzde 10-15 bandında iken şirketler gelişigüzel zam yapamıyordu. Zaten İSO 500 sonuçları durumu ortaya koyuyor. Şirketlerin ciroları ve karlılıkları enflasyonun çok üzerinde. Fiyatlardaki aşırı artış da hiç şüphesiz enflasyonu yükseltiyor. Yılın son ayında geride bıraktığımız üç aya göre enflasyonda düşüş görmemiz muhtemel. Çünkü faizler yükseliyor, kredili alımlar cazip olmaktan çıkartılıyor. Bu durum talebi aşağı çekecek. Buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon, mobilya satışları hız kesecek, satın alma gücü azalacak” dedi.
“Dövize yol verdikleri takdirde ise geçirgenlik etkisi nedeniyle enflasyon ivme kazanacak”
Altınbaş Üniversitesi öğretim üyesine göre, enflasyondaki düşüşü engelleme ihtimali olan faktörler de var, bunların başında döviz fiyatları geliyor.
Kozanoğlu, “Ekonomi yönetimi şöyle bir açmazla karşı karşıya: Mevcut 27-27,5 TL dolar kuru ‘carry trade’ yapacak sıcak para için henüz yeterli görülmüyor ki henüz kayda değer bir giriş olmadı. Dövize yol verdikleri takdirde ise geçirgenlik etkisi nedeniyle enflasyon ivme kazanacak. Bu noktada bir kararsızlık içindeler gibi geliyor. Eğer dövizdeki artış devam edeceğini, bunun da enflasyonu besleyeceğini düşünüyorum” dedi.
“Enflasyonda bir yavaşlama olabilir ama bu yoksulluğun derinleşmesi pahasına gerçekleşecek”
Peki hükümet genel seçimlerde olduğu gibi yerel seçimler öncesinde de sıkı para politikasından vazgeçebilir mi?
Muhalefetin dağınıklığı nedeniyle iktidarın bu yola başvurmamasını daha muhtemel gören Profesör Kozanoğlu, yine de yoksulluğun derinleşmesini kaçınılmaz görüyor.
Kozanoğlu, “Emekli maaşlarına temmuz ayında yüzde 25 zam yapıldı. İlk üç ayda bu artış sıfırlandı. Geri kalan üç ayda emekliler eksiye düşecek. Asgari ücret artışı da geri kalan iki ayda tüketilmiş olacak. Evet yıl sonuna kadar enflasyonda bir yavaşlama olabilir ama bu yoksulluğun derinleşmesi pahasına gerçekleşecek. Cumhurbaşkanlığı seçimleri çok önemliydi, tüm kesimler hedeflendi ve kesenin ağzı açıldı. Erdoğan yine kamuoyu yoklamalarına bakıp karar verecek. Ama muhalefetin dağınıklığı sürerse, mesela İyi Parti adayları onları rahatlatırsa ekonomi politikalarından taviz vermeyebilirler. Yıl sonuna kadar bu politika sürer, eğer büyüme istendiği gibi olmazsa faizleri düşürmek yerine asgari ücrete ve emekli maaşına ‘yüzlerini güldürecek’ bir zam yapılabilir” diye konuştu.