Okullar açılırken Diyarbakır’dan anadilde eğitim talebi
SG
DİYARBAKIR —
Türkiye’de binlerce öğrencinin derse başladığı bugün, Diyarbakır’dan anadilde eğitim talebi geldi. Çok sayıda sivil toplum kuruluşunun yaptığı ortak açıklamada, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne koyduğu çekinceyi kaldırması çağrısı yapıldı.
2023-2024 eğitim ve öğretim yılının başlaması nedeniyle, Diyarbakır’da bulunan çok sayıda sivil toplum örgütü ve siyasi partiler ortak bir açıklama yaptı. Ellerinde Kürtçe eğitimle ilgili talepleri içeren dövizlerle Koşuyolu Parkı’nda toplanan kurumların temsilcileri, anadilde eğitim taleplerine dikkat çekmek amacıyla bir basın açıklaması yaptı.
İlk sözü, bünyesinde 100’e yakın dernek ve meslek örgütü gibi sivil toplum kuruluşları bulunan Diyarbakır Kent Koruma ve Dayanışma Platformu adına Abdülsamet Ucaman aldı. Ucaman, Kürtçe dil ve kültürü üzerindeki yasakların sürdüğüne vurgu yaparak, Kürtler’in bölgenin en kadim halkı olduğunu söyledi. Kürtçe’nin önündeki yasakların kaldırılması çağrısı yapan Ucaman, “Bugüne kadar yöresel kıyafetlerimiz bile yasaklanıyordu. Bu nedenle herkese çağrı yapıyoruz, halkların dil ve kültürlerini destekleyin, özellikle Kürt dilinin gelişmesine destek verin” dedi.
Daha sonra söz alan Mezopotamya Dil Kültür ve Araştırma Derneği Yönetim Kurulu Üyesi (MED-DER) Dilan Güvenç, Anayasa’nın 42’nci maddesine göre okullarda Türkçe dışında herhangi bir dille eğitim yapılamadığına dikkat çekti. Uluslararası anlaşmalarda anadilde eğitim hakkının temel hak olduğuna dikkati çeken Güvenç, “Bu anlaşmalar Kürt halkı için de geçerlidir. Bu konuda UNESCO evrensel bir yönergenin altını çiziyor ve şöyle diyor; çocukların en iyi şekilde öğrenmeleri için okumaya ve yazmaya anadillerinde başlamaları gerekir. Ayrıca dilbilimciler ve eğitimciler çocukların eğitime başlama çağında birden fazla dil öğrenebileceğini söylüyor” diye konuştu.
Eğitim-Sen 2 No’lu Şube Eş Başkanı Emine Akşahin, çocukların gelişimi için anadilde eğitimin şart olduğunu belirtti
Güvenç, Kürtçe’nin anaokulundan üniversiteye kadar eğitim dili olması gerektiğini sözlerine ekledi.
Neden anadilde eğitim?
Açıklamanın ardından VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan kurum temsilcileri, anadilde eğitimin bir hak olduğunu söyledi.
Eğitim-Sen 2 No’lu Şube Eş Başkanı Emine Akşahin, çocukların gelişimi için anadilde eğitimin şart olduğunu belirterek, “Okula başladığı gün kendi diliyle eğitim görmesi, kendi dilini zenginleştirmesi, kendi dilini hayatın her alanında kullanması dilini de zenginleştirir. Burada çocuklara okula başladıkları ilk gün kendi ana dillerini kapının dışında bıraktırarak, yasaklayarak, ana dillerini ve haliyle dolayısıyla kimliklerini de yok sayarak, başka bir dilin gölgesi altında eğitim hayatına başlatıyoruz çocukları. Ve bu da çocuklarda çok büyük bir eksikliğe sebep oluyor” diye konuştu.
Kürtçe eğitimin seçmeli derse indirgenmemesi gerektiğine vurgu yapan Akşahin, “Haftada iki saatlik seçmeli ders bir ülkede yaşayan milyonlarca halkın ana dilinde eğitim hakkı talebini asla yerine getiremez” dedi.
“Türkiye BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne koyduğu çekinceyi kaldırmalı”
İnsan Hakları Derneği Şube Başkanı Ercan Yılmaz ise anadilde eğitimin insan hakkı olduğunu savundu. Türkiye’de çocukların ana dilde eğitim hakkının önündeki engellerden birinin BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne konulan çekince olduğuna dikkat çeken Yılmaz, Türkiye’nin bu çekinceyi kaldırması gerektiğine vurgu yaptı. Kürt sorununun çözümü için anadilde eğitimin ilk adım olabileceğini dile getiren Yılmaz, “Bu aslında siyasi konjonktürden veya siyasi partilerin taleplerinden öte Kürt halkının tamamının talebi. Kürt meselesinin çözülmesi, çözülebilmesi, demokratik düzende bir tartışmanın olabilmesi için ilk adımlardan biri bu konudaki düzenlemeler olabilir. Seçmeli ders konusunda yasal düzenleme yapılmıştı ancak bunların da yeterli olmadığını düşünüyoruz” şeklinde konuştu.
Türkiye’de binlerce öğrencinin derse başladığı bugün, Diyarbakır’dan anadilde eğitim talebi geldi.
Milli Eğitim Bakanlığı 2023-24 eğitim-öğretim yılında okullarda okutulacak Kürtçe dersleri için ilk kez 50 öğretmen kadrosu açtı. Yeni kadrolarla ataması yapılan toplam Kürtçe öğretmeni sayısı 132 oldu. Bu yıl Kürtçe dilini tercih edenlerin sayısı açıklanmazken, 2022-2023 eğittim öğretim yılında 24 bin 368 öğrenci tercih etmişti.
Eğitim-Sen: “150 bin öğrenci eğitim olanaklarından yararlanamıyor”
Eğitim yılının başlaması nedeniyle bir açıklama yapan Eğitim-Sen ise kentte yaşanan sorunlara dikkat çekti. Eğitim-Sen 1 No’lu Şube Eş Başkanı Zülküf Güneş, pandemi ve sonrasında yaşanan depremin kentte eğitimi olumsuz etkilediğini söyledi.
150 bin öğrencinin eğitim olanaklarından tam olarak yararlanamadığını savunan Güneş, deprem sonrasında barınma sorununun hala sürdüğünü söyledi. Barınma sorununun eğitimi de etkilediğini ifade eden Güneş, “Barınma sorunu yaşayan öğrencilerimizin maalesef okuldan, eğitimden de mahrum kaldığını söyleyebiliriz. Tabii ki konteyner kentte kalan öğrenciler taşımalı bir şekilde eğitime kazandırılıyor. Ama depremzede olan sadece 600 öğrenci değil kentimizde yaklaşık 150 bin çocuğun biz afetzede olduğunu değerlendiriyoruz” dedi.
Daha sonra söz alan Eğitim-Sen 2 No’lu Şube Kadın Sekreteri Songül Can Şimşek, son birkaç yıldır derinleşen ekonomik kriz soncunda artan fiyatların, okul masraflarını ciddi oranda arttırdığına dikkat çekerek, çocuk okutan ailelerin bütçelerini sarsılmaya başladığını söyledi.
Din derslerinin sayısının arttırıldığına vurgu yapan Can Şimşek, “Okulların açılmasına iki hafta kala ders programında köklü değişiklikler yapılması ve din derslerinin sayısının arttırılması sonucu fen, matematik, İngilizce ve Almanca branşları başta olmak üzere birçok branşta binlerce eğitim emekçisi norm fazlası durumuna düşmüş, bilimsel demokratik eğitime müdahale ayyuka çıkmıştır” diye konuştu.
