Kişisel merakından yola çıkan Yiğit Işık Rusya’ya uygulanan küresel yaptırımları denetleyen kilit uzman

İSTANBUL — 

Yörük Işık’ın objektifine, Karadeniz’den İstanbul Boğazı’na ve oradan da Avrupa pazarına geçen bir başka Rus kargo gemisi daha takılıyor.

Hobi olarak başlayan gemi takip etme merakı bölgesel siyasi analist olan Yörük Işık için kişisel bir tutkuya dönüşmüş.

Yörük Işık, Gözlemci/Analist

“Rus dış politikasıyla ilgileniyorum. Boğaz’daki gemileri izlemek Rus dış politikasına, ne yaptıklarına ve önümüzdeki aylarda ne yapmayı planladıklarına ilişkin ipuçları veriyor.”

Su yolunun genişliğinin bazı noktalarda birkaç yüz metreye daraldığı Boğaz’da gemileri takip etmek nispeten kolay. Yörük Işık gemilerin adlarını, yükünü ve bandıralarını kayıt altına alıyor.

Rus kargo gemilerinin hareketine ilişkin dijital ortamda veri paylaşan sivil toplum kuruluşları ve uluslararası bir gönüllüler ağıyla birlikte çalışıyor.

Rusya’ya uygulanan yaptırımları ifşa için çalışan kuruluşlara göre, yaptırımları delen gemilerin uluslararası yetkililer tarafından izlenmelerini sağlayan Otomatik Kimlik Sistemlerini (AIS) çoğunlukla kapattığı bir ortamda, Yörük Işık gibi kişilerin bu çabaları hayati önem taşıyor.

George Voloshin, Küresel Mali Suçlar Uzmanı

“Gemilerin izlenmesi bana kalırsa çok değerli çünkü yaygın şekilde kullanılan taktiklerden biri vericinizi kapatarak ya da gemiyi farklı bir yerde gösterecek şekilde müdahale ederek sinyalinizi manipüle etmektir. O nedenle bu ipuçlarının hepsi değerli.”

Voloshin, çoğu Işık tarafından Boğaz’dan geçerken kayıt altına alınan gemi izleme faaliyetlerinin Rusya’nın Ukrayna’dan çalınan tahıl ve Karadeniz limanlarından kömür ihracatının ifşa edilmesine yardımcı olduğunu belirtiyor.

Moskova ise yaptırımları deldiği yönündeki suçlamaları yalanlıyor.

İstanbul açıklarındaki sular kısıtlı olarak Türkiye’nin yetki alanı içinde. Bu su yolu, sahipleri sık sık değişen yüzlerce boş kargo gemisi ve tanker için uluslararası bir merkez konumunda. Uzmanlar bu durumun gemilerin izlenmesini zorlaştırdığını ve uzun yaptırım listesini delmeyi amaçlayanlar için uygun koşulları yarattığı görüşünde.

Zorluklardan biri de Türkiye’nin yaptırımları uygulamayı reddetmesi. Ankara yaptırımların kendisi için bağlayıcı olmadığını söylüyor.

Ukrayna işgali başladığından bu yana Rusya ve Türkiye arasındaki ticaret de artmış durumda.

Yörük Işık, Boğaz Gözlemcisi/Analist

“Rusya dünyada en çok yaptırım uygulanan ülke. O nedenle Rusya ile ticaret yapanların çoğu faaliyetlerini gizlemeye çalışıyor çünkü kendileri de yaptırımlardan dolaylı olarak etkileneceklerinden endişe ediyor.”

Yörük Işık 2015 yılında Rusya’nın Suriye’de muhaliflere karşı savaşında deniz yoluyla silah ihracatını ifşa etmişti. Şimdi boş zamanının çoğunu gemileri takip ederek geçiriyor ve Rusya davranışını değiştirme yönünde bir işaret göstermediği için de bu durumun uzun yıllar devam etmesini bekliyor.