Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suriyeli isyancılara on yıldan uzun bir süredir destek verdi.
Şimdi ise, isyancıların yenilgiyle karşı karşıya olduğu bir dönemde Erdoğan, Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esat ile ilişkileri düzeltmek isterken, milyonlarca Suriyeli mülteciyi geri göndermeye çalışıyor.
Uzmanlar, Esat’ın İran ve Rusya’nın desteğiyle iktidarda kalacağının Erdoğan için netleştiğini söylüyor.
VOA’ya konuşan Washington’daki Demokrasileri Savunma Vakfı’nın Türkiye uzmanı Sinan Ciddi, “Dolayısıyla artık Erdoğan’ın Esat ile birarada yaşaması gerekiyor. Ve birarada yaşamak, Erdoğan’ın aslında Esat ile müzakere etmek zorunda olduğu anlamına geliyor çünkü Erdoğan’ın Suriye rejiminden birkaç isteği var. Bunlardan bir tanesi, Türkiye’de önemli sayıda Suriyeli mültecinin Suriye’ye geri gönderilmesi yönünde yoğun bir kamuoyu baskısı mevcut” dedi.
Ancak Esat, Türkiye, ordusunu Suriye topraklarından çekene kadar Erdoğan’la görüşmeyi reddediyor.
Ancak Erdoğan açısından bu tartışmaya kapalı bir konu. Erdoğan, Türkiye’nin, PKK ile bağlantılı olduğunu iddia ettiği Suriyeli Kürt güçlerin oluşturduğu tehdide karşı koymasının hayati önem taşıdığını söylüyor.
VOA’ya konuşan Türkiye’nin eski Suriye Büyükelçisi Ömer Onhon, “Türkiye, sınırın güneyinden veya Suriye’nin kuzeyinden güvenlik tehdidi geldiğini hissettiği sürece Türk güçleri orada kalmaya devam edecek” ifadelerini kullandı.
Esat’ın yakın zamanda Arap Birliği’ne yeniden kabul edilmesiyle Suriye’nin bölgedeki tecridine son verildi.
Bazı uzmanlar bunun Şam’ı güçlü Türk komşusuna karşı giderek daha iddialı bir duruş sergileme konusunda cesaretlendirdiğini söylüyor.
London School of Economics’te Çağdaş Türk Çalışmaları bölümünde misafir araştırmacı olan Selin Nasi VOA’ya, “Beşar Esat, Arap Birliği’ndeki ilk konuşmasında Osmanlı İmparatorluğu’nun yayılmacı politikalarından bahsetti. Bunlardan şikayet eden Esat, Türkiye’yi işaret etti. Yani Esat’ın yaptığı ilk iş Türkiye’yi eleştirmek oldu. Dolayısıyla, Suriye’nin ülkesini yeniden inşa etmek için Türkiye’nin desteğine ihtiyacı olmasına rağmen, aralarındaki husumet muhtemelen ilişkileri etkileyecek ve etkilemeye devam edecek” dedi.
Rusya, Şam’a önemli derecede askeri destek sağlıyor. Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Erdoğan’ın Esat’la olan çıkmazı çözmesinin anahtarını elinde tutuyor olabilir.
Erdoğan ile bu ay gerçekleşen görüşmesinde Putin, Suriye’de işbirliğinin gerekliliğini vurguladı.
Onhon, “Diyelim ki Türkiye ile Esat rejimini savunma ve dışişleri bakanları düzeyinde buluşmaya teşvik eden Rusya oldu. Dolayısıyla Rusya’nın da bir rolü var. Ama mesele şu ki, Rusya’nın çıkarları ve öncelikleri Türkiye’nin ve hatta Esat rejiminin çıkarları ve öncelikleriyle örtüşüyor mu?” dedi.
Gözlemciler, Suriye ihtilafının Putin’e Erdoğan’la olan karmaşık ilişkilerinde önemli bir avantaj sağladığını söylüyor.