ANKARA —
Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin Gezi Davası kararıyla Can Atalay hakkında “kesim hüküm” verilmesinin ardından, Atalay’ın Hatay Milletvekilliği ile ilgili sürecin nasıl gelişecek meselesi de gündemde.
Hafta başında TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un, “Burada Meclis kendisini mahkeme yerine koyacak değildir. Mahkeme kararını verecek, tutukluluk halini kaldıracak ve yemin etmesi ile sonraki yasal süreçlerin devam etmesi mümkün olacaktır. Burada Can Atalay konusunda Meclis’in tavrı ortadadır” açıklamasından sonra şimdi nasıl tutum alacağı merak konusu.
Kurtulmuş’un görevi devraldığı AKP’li eski TBMM Başkanı Mustafa Şentop döneminde CHP’li Enis Berberoğlu ve HDP’li Ömer Gergerlioğlu hakkında Anayasa Mahkemesi süreci beklenmeden Yargıtay’ın hüküm kararları gerekçesiyle milletvekilliği düşürülmüştü.
CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu, MİT TIR’larıyla Suriye’ye silah taşındığı iddiasını içeren haberler nedeniyle suçlu bulunarak, 13 Haziran 2017 tarihinde 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Meclis Başkanı Şentop, Yargıtay’ın bu hapis cezasını onaması üzerine hükmün kesinleştiği gerekçesiyle Berberoğlu hakkındaki onama kararını TBMM Genel Kurulu’nda okuttu ve böylece Berberoğlu’nun milletvekilliği 4 Haziran 2020 tarihinde düşürüldü.
Anayasa Mahkemesi ise, 17 Eylül 2020 tarihinde aldığı kararla, Enis Berberoğlu’nun “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı” ile “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkınının ihlal” edildiğine hükmetti. Bu sefer Şentop yönetimindeki TBMM Başkanlığı, Anayasa Mahkemesi’nin kararı doğrultusunda Berberoğlu hakkındaki değişen yargı hükmünü uyguladı ve Berberoğlu 11 Şubat 2021’de milletvekilliğini geri kazandı.
Gazeteci kökenli siyasetçi Enis Berberoğlu, bu süreç sonunda milletvekilliğinin düşürülmesine rağmen aynı dönemde milletvekilliği özlük haklarını yeniden kazanan ilk isim oldu.
TBMM 27. Dönemi’nde Berberoğlu vakasının ardından benzer bir süreç HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Gergerlioğlu ile ilgili yaşandı.
Gergerlioğlu hakkında 17 Mart 2021 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda, Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nce onanan hapis cezasına ilişkin TBMM’ye sunulan Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi’nin okunmasıyla milletvekilliği düşürüldü.
Anayasa Mahkemesi ise, 1 Temmuz 2021’de aldığı kararla Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun seçilme ve siyaset yapma hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Bunun üzerine Gergerlioğlu, 16 Temmuz 2021 tarihinde yeniden milletvekili oldu.
Şimdi gözler, Anayasa ve TBMM İç Tüzüğü uyarınca Can Atalay hakkında Anayasa Mahkemesi’nce henüz karar verilmemiş iken TBMM’de nasıl bir süreç işleyeceğine çevrildi.
TBMM İç Tüzüğü’nün 135’nci maddesinde, “İstifa eden, TBMM’ye seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giyen, kısıtlanan, üyelikle bağdaşmayan bir hizmeti sürdürmekte ısrar eden, Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içinde toplam beş birleşim günü katılmayan milletvekilinin üyeliği, 136, 137 ve 138 inci maddelere göre düşer” hükmü bulunuyor.
Şimdi TBMM 28. Dönemi’nin Numan Kurtulmuş’un yönetiminde 1 Ekim Pazar günü resmi açılış gününde Gezi Davası kararı ve Can Atalay’ın milletvekilliği gündemde olacak görünüyor.
TBB: “Genel kural dokunulmazlık hakkı”
Bu arada Türkiye Barolar Birliği (TBB) ise, Anayasa Mahkemesi’ne sunduğu yazılı görüşünde, “Genel kural, seçimle birlikte milletvekillerinin yasama dokunulmazlığını kazanması ve bir sonraki TBMM göreve başlayana kadar da bu korumadan yararlanmasıdır” vurgusunu yaptı.
TBB İnsan Hakları Merkezi tarafından 2023/53898 no’lu Can Atalay başvurusu hakkında hazırlanan üçüncü taraf görüşü (Amicus Curiae) 22 Eylül’de Anayasa Mahkemesi’ne sunmuştu.
TBB yazılı görüşünde; AYM’nin Berberoğlu ve Gergerlioğlu kararlarına atıfta bulundu ve Anayasa’nın dokulmazlık meselesinde sınırlamalar öngördüğü 14’ncü maddesiyle ilgili yeniden düzenleme gerektiğini de dile getirdi.