İngiltere eski Dışişleri Bakanı Owen: 1953 İran darbesindeki rolümüzü kabul etmeliyiz

– İngiltere eski Dışişleri Bakanı David Owen, ülkesinin güvenilirliği ve İran reform hareketinin iyiliği için, İran’ın demokratik yollarla seçilmiş son liderini deviren 1953 darbesindeki öncü rolünü kabul etmesi gerektiğini söyledi.

‘DARBEDEKİ ROLÜMÜZÜ KABUL ETMEK İYİ GEREKÇELERİMİZ VAR’

1977’den 1979’a kadar görevini sürdüren eski bakan, darbenin 50’nci yıldönümü sebebiyle Guardian’a verdiği demeçte, “Birleşik Krallık’ın 1953’te ABD ile birlikte demokratik gelişmeleri devirmekteki rolünü kabul etmek için iyi nedenler var. Bunu yapmakla hata ettiğimizi ve demokratik bir İran’a doğru gelişen adımlara zarar verdiğimizi kabul etmiş oluruz” dedi ve bugünkü İran’da reforma gidilmesini daha olası hâle getiriyoruz diye ekledi.

‘NE YAZIK Kİ HAKLI ÇIKTIM’

Owen’ın Dışişleri Bakanlığı döneminde, İran’daki Şah rejimi, birçok tarihçinin ağustos 1953’te İran demokrasisinin ölümünün gecikmiş bir sonucu olarak gördüğü İslam Devrimi ile yıkıldı. Owen, “1978 sonbaharında televizyonda, mollaların iktidara gelmesi hâlinde insan hakları açısından Şah yönetiminden çok daha kötü sonuçları olacağı konusunda açıkça uyarıda bulundum” dedi ve “Ne yazık ki bunun doğru olduğu kanıtlandı” diye ekledi.

ABD 10 YIL ÖNCE DARBEDEKİ ROLÜNÜ KABUL ETMİŞTİ

ABD 10 yıl önce, 70 yıl önce bugün seçilmiş Başbakan Muhammed Musaddık’ın devrilmesinin CIA-MI6 ortak çalışması olduğunu açıkça ortaya koyan büyük hacimli istihbarat belgelerinin gizliliğini kaldırarak rolünü resmen kabul etti. İngiltere ise istihbarat belgelerinin açıkça ortaya koyduğu gerçeği reddeden resmi pozisyonunu sürdürüyor.

Eski İngiltere Dışişleri Bakanı ise bu pozisyonu şu sözlerle eleştirdi:

“Bugün İran’da kadınların reform talep eden güçlü argümanları duyuluyor ve saygı görüyor. Çünkü İran’da uzun bir geçmişe sahip olan siyasi ruha sadıklar. Bugünkü İngiliz hükümeti, tıpkı benim 1977-79 yılları arasında yaptığım hataları kabul ettiğim gibi, 1953’te yaptığı hataları kabul ederse, onların davasına yardımcı olur ve başarıya ulaşma olasılığını artırır.”

1953’TEKİ İRAN DARBESİ: AJAX OPERASYONU

Kod adı ‘Çizme Operasyonu’ olan orijinal plan, Musaddık’ın başbakan olması ve İran’daki hakim İngiliz petrol şirketinin kamulaştırılmasının ardından İngiliz Gizli Servisi (MI6) tarafından hazırlandı. ABD’deki Harry Truman yönetimi, Musaddık’ı ‘komünizme karşı bir siper’ olarak gördüğünden bu operasyonla hiçbir ilgisi olmasını istemedi ama Winston Churchill Truman’ın halefi Dwight Eisenhower’ı ikna etmeyi başardı. Gelişmenin ardından 1953 baharında Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA), MI6 ile ortak planlamaya başladı ve operasyonun adı ‘Ajax’ olarak değiştirildi. Ajax, (resmi adı: TP-AJAX), İngiltere ve ABD tarafından, İran’ın demokratik olarak seçilen Muhammed Musaddık liderliğindeki milliyetçi hükümeti devirmek ve Pehlevi ailesini yeniden iktidara getirmek amacıyla düzenlenen gizli bir operasyondu. Söz konusu operasyon ayrıca ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’nın ardından yabancı bir hükümeti devirmek için giriştiği ilk gizli eylemdi. (DIŞ HABERLER)

İran’da Mahsa Amin’nin babasıyla röportaj yapan gazetecinin evine baskın

İran’da Mahsa Amini eylemleri: İki kadın gazetecinin davaları başladı

İran’da Mahsa Amini’nin mezarı ikinci kez tahrip edildi