Cengiz Anıl BÖLÜKBAŞ
ANKARA – Artan döviz kuru nedeniyle otomobil fiyatları yükselmeye devam ediyor. Bu durum ikinci el araçlara ilgiyi artıyor. Ancak, döviz kuru ve sıfır otomobil fiyatlarına gelen zamlarla birlikte ikinci el otomobil fiyatları da katlanarak artıyor.
Türkiye’de ilk 6 ayda satılan sıfır otomobil sayısı 430 bin 372, 30 yaş ve üstü otomobil sayısı ise 448 bin 18 oldu. Toplam 3,9 milyon adet ikinci el otomobilin yüzde 60,15’i 10 yaş ve üstü, yüzde 30’u 20 yaş ve üstü iken, yüzde 9’u 30 yaş ve üzeri.
‘HURDA’ ARAÇLARA MECBURİYET OLUŞTU
Türkiye’de büyük bir kesim piyasada ‘hurda’ denilebilecek araçlara mecburken, çok küçük bir kesimin sıfır araca ulaşma olanağı var. Bununla birlikte, fiyatlardan ve araya giren bayram tatilinden dolayı ikinci el araç satışlarında da son aylarda bir düşüş söz konusu. Çip sorunu kaynaklı yetersiz arz nedeniyle stoklanan sıfır araçların ikinci el gibi gösterilerek, sıfır hatta daha yüksek fiyata satılması nedeniyle hükümet yeni bir düzenlemeye gitti.
Düzenlemeye göre, otomobilde ikinci el fiyatları bundan sonra ilan sitelerinde sıfır araç fiyatını geçemeyecek. Ancak siteler için geçerli olan bu durum yüz yüze gerçekleşen satışlarda geçerli değil.
ÖZPEYNİRCİ: ARTIK SIFIR ARACIN HAYALİ BİLE KURULAMIYOR
Araç piyasasını takip etmek üzere durağımız Ankara ikinci el oto pazarı. Yoğun sıcağın altında pazarda araç almak için gelenler, fiyatların ederinden daha fazla olmasından şikayetçi. Satıcılar ise her şeye zam gelirken araçların da bu fiyatlara gelmesinin doğal olduğu görüşünde.
Otomotiv yazarı Emre Özpeynirci ise “Türkiye’nin büyük bir kısmı sıfır aracın hayalini dahi kuramıyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘PARAYI DENKLEŞTİRDİM, 50 BİN LİRA DAHA ZAM GELDİ’
Pazarda araç almak için bakanlardan biri Faik Sarıbıyık. 3-4 aydır araba alma düşüncesinde olduğunu belirten Sarıbıyık, yüksek fiyatlardan dolayı parayı denkleştiremediği için araç alamadığını söyledi. Seçimden önce çevresinden sık sık “Araba alma, fiyatlar seçimden sonra düşecek” telkinini duyduğunu belirten Sarıbıyık, “Parayı seçimlerin hemen ardından denkleştirebildim. Ancak bu sürecin ardından da alacağım fiyata 50 bin lira daha zam geldi. Şimdi param olmasına rağmen arabayı alamıyorum. Bir ay önce 250 bin liraya 99 model otomatik araç alabiliyorduk. Şimdi en sıradan manuel arabaların fiyatı 300-350 bin lira olmuş. Çoğu kişi piyasanın balon olduğunu ve zaman içerisinde düşeceğini söylüyor. Ancak her geçen gün daha artan fiyatlar var” sözleriyle içinde bulunduğu çıkmazı özetledi.
‘ARAÇLARIN YAŞI BENİM ÇOCUKLARIMDAN BÜYÜK’
Araç pazarında araba bakanlardan biri de Ahmet Güneş. Sıfır araçların bugün 1 milyon TL’den başladığını ve insanların doğal olarak ikinci el araç almak istediğini aktaran Güneş de, ikinci el fiyatlarının çok yüksek olmasından şikayetçi. 4-5 sene önce piyasada 25 bin lira olan arabanın bugün pazarda 250-270 bin lira arasına satıldığına dikkat çeken Güneş, “Fiyatlar 10 kat artmış durumda. O dönemden beri bizim de alım gücümüz düşmüş. Bu şartlarda insanlar nasıl araç alacak? Önceden kimse Şahin, Doğan, Broadway tarzı arabaların yüzüne bakmazdı. Şimdi bu araçlar bile 150-200 bin civarında olmuş. Üstelik bu araçların yaşı benim çocuklarımdan büyük. Ancak bu araçları almak istesek dahi alamayacak durumdayız” diye konuştu.
Öte yandan pazardaki herkes fiyatların daha da artacağı görüşünce değil. Necati Akçay, faizlerin artmasıyla birlikte fiyatların düşeceği kanaatinde. Faizlerin yükselmesinin yanı sıra kredilere ulaşımın da azalacağına dikkat çeken Akçay, “Şu an sıfır araç alan kişiler gerçek ihtiyaç sahipleri değil. Bu piyasada normal alıcılar kadar büyük yatırımcılar var. Bunlar piyasayı tamamen kâr ve yatırım odaklı görüyor. Yakın zamanda araçlar yatırım alanı olmaktan çıkabilir. Bu durumda araçlara talep de azalacak. Talep azalınca fiyatlar da düşebilir” iddiasında.
‘BEN DÜŞÜK SATARSAM ALACAĞIM ARABAYI NASIL ALACAĞIM?’
Alıcıların şikayetlerin yanı sıra satıcılar da kendileri açısından kimi sorunların olduğunu söylüyor. Aracını satmak için oto pazarına çeken Özgür Baltacı, alıcılar tarafından sık sık “Çok pahalıya satıyorsunuz” söylemine maruz kaldığını anlatıyor: “Millet bazen ‘dolar 5 kat arttı, araba nasıl 10 kat artıyor?’ diye soruyor. Ancak arabaların fiyatlarını belirleyen sadece dolar değil ki. Bir sürü başka faktör var. Hem ben de şimdi aracımı satıp başka bir araç alacağım. Benim alacağım arabaya da büyük zamlar geldi. Ben aracımı piyasaya göre düşük satarsam o arabayı nasıl alacağım? Benim paramın da bir değeri kalmayacak.”
‘ALICILAR SON DÖNEMDE AZALDI’
Bir başka araç satıcısı Mehmet Ataman ise ikinci el piyasasında bir süredir düşüş olduğunu öne sürüyor. Araç soranların ve pazarlık yapanların son zamanlarda azaldığına dikkat çeken Ataman, “Mecburen bizler de kısmen fiyatlarda düşüş yapmak zorunda kaldık. Gelip soran insan sayısı azaldı. Pazarlık için gelenler de çok düşük fiyatlar söylüyor. Anlaşamadan gidiyorlar. Ancak bunun kısa vadeli olduğunu düşünüyorum. İnsanların sıfır araç alması çok zor. Bizler de araç satıp ikinci el bakıyoruz. Ancak fiyat düşüşü tüm piyasada var. İnternette baktığım, takip ettiği bir sürü araç fiyatları düşmüş durumda. Çünkü alım gücünden dolayı insanların da ilgisi azaldı” diyor.
Sorularımızı yanıtlayan bir oto ekspertizi de Ataman’ın dediklerini doğruladı. Ekspertiz, geçen aylara göre fiyatlarda düşüş olduğunu dile getirerek, “Önce ayda 30-40 araç bakıyorduk. Haziran ayında 10 araç baktık. Genel olarak ikinci el araç alım-satımlarında düşüş var. Ancak piyasada fiyatların yükseleceğine ilişkin bir görüş var. İnsanlar fiyatların yükseleceğini anladığı zaman yeniden ikinci el araçlarda alım-satımlar yükselir” değerlendirmesinde bulundu.
‘SIFIR ARAÇ BULUNMADIĞI İÇİN İKİNCİ ELE TALEP ARTTI’
Otomotiv yazarı Emre Özpeynirci’ye göre, ikinci el araçların fiyatının bu kadar artmasının nedeni, sıfır araçlardaki arzın, talebin altında kalması. Ayrıca otomobillerin bir yatırım aracı haline gelmesinin fiyatlarda etkili olduğunu anlatan Peynirci, “Dolayısıyla ikinci el araca yönelim oldu. Talep olunca sıfır araç bulunmadığı için ikinci el fiyatları yükseldi. İkinci elde haziran ayında bir düşüş yaşandı. İnsanlar artık sıfır otomobil alsa dahi satacak müşteri bulamadılar. Temmuz ayında da aynı şekilde devam edip etmeyeceği önümüzdeki günlerde belli olur” dedi.
‘ENFLASYON DÜŞMEDİKÇE OTOMOBİL YATIRIM ARACI OLUR’
Özpeynirci, enflasyon yüksek olduğu sürece otomobilin yatırım aracı gibi işlem görmeye devam edeceği görüşünde. Bunun talebin artmaya devam edeceği anlamına geldiğini ifade eden Özpeynirci, piyasadaki durumu şöyle özetledi:
“Eğer döviz kurları ve ÖTV düşmezse, sıfır araç talebi en az 6 ayda daha devam edecek gibi gözüküyor. Dolayısıyla, ikinci el talebi de artıyor. Satışlar biraz gevşemeye başladı. Ancak Ticaret Bakanlığı’nın aldığı önlemler çok etkili olmadı. İlanda liste fiyatının üstünde fiyat koymuyor ama telefonda ‘aksesuar var’ gibi söylemlerle istedikleri fiyata satıyorlar. Ayrıca ikinci el otomobillerin sıfır otomobillerden 10-11 kat daha fazla satıldığını düşünmemiz gerekiyor.
Her bin kişiden sadece beşi sıfır araç alabilmiş. Avrupa’da bu konuda sonuncu sıradayız. Türkiye’nin büyük bir kısmı sıfır aracın hayalini dahi kuramıyor. Geri kalan kesim ise yaşlı, teknolojisi geçmişte kalmış, hiçbir güveni olmayan eski araçlar almak zorunda.”
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***