Esnaf satış yapamıyor, işçi hakkını alamıyor

WAN – Bir memleketi ayakta tutan esnaf ve sanatkârlar olduğunu ifade eden Wan Fırıncılar Odası Başkanı Sabri Işık, “Esnaf satış yapamadığı için işçinin hakkını veremiyor. İşçi de hakkını alamadığı için buraları terk edip batıya gidiyor” dedi.

 

Ekonomideki kötü gidişatı durduramayan iktidarın politikaları, temel gıda ürünleri başta olmak üzere bütün etiketlere zam olarak yansıyor. Unlu mamullere yapılan zamlar nedeniyle artan ekmek fiyatları hem esnafın hem yurttaşın tepkisine neden oldu. Birçok kentte ekmek fiyatlarına zam yapılırken, Wan Lokantacılar, Fırıncılar, Tatlıcılar, Pastaneciler ve Kasaplar Odası da ekmek fiyatını 6 TL olarak belirledi. 2 Ağustos’ta halk ekmeğine gelen zamla birlikte ekmek 5 TL 10 Kuruş, simit, açma, kepek ekmeği 6 TL, çörek, kruvasan, sarı buğday, çavdar ekmeği 7 TL, tost ekmeği ise 15 TL’ye yükseldi.

 

‘FİYATLAR RAYİÇİN ALTINDA’

 

Unlu mamul ürünlerine gelen zammı değerlendiren Wan Lokantacılar, Fırıncılar, Tatlıcılar, Pastaneciler ve Kasaplar Odası Başkanı Sabri Işık, esnafın zorlu bir süreç yaşadığını söyledi. Odalarına kayıtlı bin 280 esnaftan 400’ünün fırın ve pideci olduğunu kaydeden Işık, bu işyerlerinde on bine yakın kişinin istihdam edildiğini ifade etti. Esnafın ürün alımında ve satış rayiç fiyatında zorlandığını belirten Işık, gelen zamlarla esnafın iş yapamaz hale geldiğini kaydetti. Her gün üst üste zam yapıldığına dikkat çeken Işık, “Türkiye’de ucuz ekmeğin satıldığı tek il Wan’dır. En son zam belirlerken 50 kilogramlık bir un çuvalı 470 TL iken, şu an fiyatı 600-680 TL’ye yükseltiler.  Van’da günlük ortalama 500 bin ekmek üretiliyor. Fırıncılar tarafından üretilen bu ekmeğin yüzde 30’u fırından satıldığı için 6 TL’den satılır, fakat yüzde 70’i bayilere verildiği için 50 Kuruş daha ucuza satılır. Yani fırıncılarımız ekmeği belirlenen fiyatın altında satıyor” dedi.

 

‘ESNAF ÜRÜNÜ BORÇLA ALIYOR’

 

Esnafın alım gücü kalmadığını belirten Işık, “Esnafın gücü olmadığı için ürünleri borç almak zorunda kalıyor. Borç aldığı zamanda pahalı almak zorunda kalıyor. Unu peşin parayla alan fırıncımız azdır. Unu alıp deposuna koyan sınırlı sayıda fırıncımız vardır. Artık devlet tarafından un desteği de verilmiyor. Onu da kestiler ve fırıncımız artık unu pahalı almak zorunda kalacak. Asgari ücret 11 bin 400 TL oldu. Aylık sigorta ise 4 bin TL oldu. Bunun yanında bir çalışanın yılık stopaj ve tazminatı esnafa maliyeti 23 bin TL’ye yükseldi.  Buna ek olarak 23 tane gider kalemi var. Bu 23 tane gider kalemini de hesaplamamız lazım çünkü bunlar hepsi ekmek maliyetine yansıyor. Akaryakıta bir seferde 6 bin TL zam yapıldı ve hemen akabinde 1 TL 55 Kuruş daha zam yapıldı. Tüm bunlar maliyeti artırdığı için yapılan zam da esnafı kurtarmıyor” ifadelerini kullandı.

 

‘HİZMET SEKTÖRÜ ÇÖKÜYOR’ 

 

Amaçlarının esnafların zarar etmemesi ama bunun yanında insanların kolaylıkla ekmeğe ulaşabilmesi olduğunu ifade eden Işık, “Ekmek zaruri bir ihtiyaçtır. Geçen yıl 6 bin metre küp doğalgaz için 6 bin TL fatura geliyorsa, bu yıl 70 bin TL geliyor. Esnaf şuan 20 bin TL elektrik faturası ödüyor. Kiralar makul bir fiyatayken, şu anda mülk sahibi yüzde 400 zam yapıyor. Bir memleketi ayakta tutan esnaf ve sanatkârlardır, fakat esnafın artık idamesini yapacak gücü kalmadı. Esnaf satış yapamadığı için işçinin hakkını veremiyor. İşçi de hakkını alamadığı için buraları terk edip batıya gidiyor. Bu da bir göçe neden oluyor. Memleketimizde hizmet sektörü çöktü çökecek. Bizler, yarın öbür gün garson bulamayacağız” şeklinde konuştu.

 

‘GİRDİ MALİYETLERİ ARTIYOR’

 

Wan İpekyolu ilçesinde taş fırın ekmeği üreten Adil Karaman, geçen yıl bir ton odunu bin 600 TL’ye alırken, bu yıl aynı odunun 2 bin 800 ila 3 bin TL’ye; bir çuval unu geçen yıl 370 TL’den alırken, bu yıl peşin fiyata 550 TL’ye; yine 700 TL ödedikleri elektrik faturasının 2 bin 800 TL’ye yükseldiğini söyledi. 160 TL’ye aldıkları mayanın şu an 300 TL olduğunu ifade eden Karaman, artan girdi maliyetlerinin kendilerini kurtarmadığını, yakında bir zammın daha yapılabileceğini söyledi.

 

MA / Ömer Akın