Covid-19’un yeni varyantı EG.5 (Eris) nedir ve dünyada ne kadar hızla yayılıyor?

Pandemi birçok kişi tarafından geçmişte kalan bir anı gibi görünse de koronavirüs, virüsün son mutasyona uğramış türleri nedeniyle artan yeni vakalarla yayılmaya devam ediyor.

Covid-19’un sene başında EG.5 adı ile tanımlanan yeni alt varyantı, Avrupa’da artış gösteriyor.

Vakalar küresel olarak artarken EG.5, Dünya Sağlık Örgütü tarafından bu ay “izlenmesi gereken varyant” listesine alındı.

Yeni varyant EG.5 (Eris) nedir?

• EG.5, Covid-19’un Omicron varyantının bir alt türü ve dünya çapında dolaşımda olan diğer varyantlarla yakından ilişkili. 
• Virüsün mutasyona uğramış bir versiyonu olarak biliniyor.
• Haziran ayı sonunda Covid-19 vakalarının yüzde 7,6’sını oluştururken, temmuz sonunda küresel olarak yaygınlığı yüzde 17,4’e yükseldi. 
• DSÖ, geçen hafta EG.5 (Eris) varyantına ilişkin yeni bir rapor yayımladı.
• Rapora göre, önceden “gözlem altındaki varyant” olan ve statüsü “izlenmesi gereken varyant” olarak değiştirilen Eris’in yaygınlığında istikrarlı bir artış olurken, 7 Ağustos itibarıyla 51 ülkeden 7 binin üzerinde numune paylaşıldı.
• Mevcut kanıtlara dayanarak, Eris’in oluşturduğu halk sağlığı riski, diğer mevcut Covid-19 varyantlarının riskine benzer şekilde “küresel düzeyde düşük” olarak değerlendirildi.
• Eris’in, özelliklerine bağlı olarak küresel olarak yayılabileceği ve vakalarda artışa neden olabileceği kaydedildi.
• DSÖ’ye göre bu türün halk sağlığı riski, önceki dolaşımdaki varyantlara yakınlığı nedeniyle daha düşük.

EG.5’in (Eris) belirtileri neler ve diğer varyantlardan şiddetli mi?

Johns Hopkins Üniversitesi Moleküler Mikrobiyoloji ve İmmünoloji Bölümü’nden profesör Andrew Pekosz, üniversitenin halk sağlığı okuluyla yaptığı röportajda EG.5’in semptomlarının diğer varyantlara benzer göründüğünü belirtti.

Covid-19 semptomları arasında ateş, öksürük ve yorgunluğun yanı sıra burun akıntısı, baş ağrısı ve kas ağrısı yer alıyor. 

Soğuk algınlığı, grip ya da zatürre gibi hissedilebilir.

DSÖ’nün Covid-19’a karşı mücadele ekibi lideri Maria Van Kerkhove, ay başında yaptığı açıklamada, “2021 sonundan beri dolaşımda olan diğer Omicron alt serilerine kıyasla EG.5’in şiddetinde bir değişiklik tespit etmiyoruz” dedi. 

Oxford Üniversitesi’nden Enfeksiyon ve Bağışıklık Profesörü Andrew Pollard, Euronews’e yaptığı açıklamada, Omicron ve alt varyantlarının virüsün önceki türlerine göre daha az şiddetli olduğuna dair bazı kanıtlar olduğunu kaydetti. 

Ancak bunun yorumlanmasının karmaşık olduğunu, zira nüfusun virüse karşı bağışıklığının yüksek olduğu ve insanların bağışıklığının da ciddi hastalıklara karşı savunma yapacağını söyledi.

Eris varyantı ne kadar dolaşımda?

EG.5 ilk etapta Çin, Japonya ve Güney Kore’deki dolaşımdan kaynaklanıyordu şimdilerde ise Kuzey Amerika ve Avrupa’da da artıyor.

Fransa Halk Sağlığı Kurumu, ülkede EG.5’in 17 Temmuz’da sekansların yüzde 26’sını temsil ettiğini, bir önceki hafta ise sekansların yüzde 15’ini oluşturduğunu ve bunun “küresel durumla tutarlı” olduğunu bildirdi.

İngiltere’de, özellikle EG.5.1 ülkedeki varyantlar için en hızlı büyüme oranına sahip ve vakaların yüzde 14’ünü temsil ediyor. 

İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansına (UKHSA) göre, yeni varyant Eris, ülke genelindeki her 7 yeni vakadan birini oluşturuyor.

Eris, yüzde 39,4’le vakaların yaklaşık yarısını oluşturan Arcturus’tan sonra İngiltere’de en yaygın ikinci varyant olarak kayıtlara geçti.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden (CDC) alınan verilere göre, ABD’de EG.5, vakaların yaklaşık yüzde 17’sine tekabül ediyor ve izlemede olan diğer Omicron türlerinden daha fazla.

DSÖ, varyantla ilgili risk değerlendirmesinde “EG.5 prevalansının (yaygınlık) arttığı bazı ülkelerdeki vakalarda ve hastaneye yatışlarda artış görülmüştür, ancak şu anda EG.5 ile doğrudan ilişkili hastalık şiddetinde bir artış olduğuna dair herhangi bir kanıt yok” ifadelerine yer verdi. 

Covid’in yeni mutasyonlarıyla ilgili endişelenmeli misiniz?

Kao, “Büyük bir olay meydana gelmeden ne kadar uzun süre devam edersek, aşı üretimi (ve) doğal bağışıklık kombinasyonu nedeniyle yavaş yavaş tekrar daha rahat olabiliriz… Ancak tamamen kayıtsız olmak için henüz çok erken” diyor ve ekliyor:

“Covid-19, dolaşımda olan başka bir mevsimsel solunum yolu enfeksiyonu haline gelse dahi ve bir varyant felaket boyutunda olmasa bile, Covid vakalarının sayısını, gripten düzenli olarak beklediklerinizle birlikte hastaneye yatış sayısını artırırsa, bize ağır zorluklar yaşatabilir.” 

Şimdilerde Covid-19 aşıları EG.5’e yakın olan Omicron XBB varyantları için uyarlanıyor.

Pfizer ve BioNTech bu güçlendiriciler için haziran ayında Avrupa İlaç Ajansı’na ruhsat başvurusunda bulundu.

“Aşılar hala tüm Covid-19 varyantlarının neden olduğu ciddi hastalık ve ölüme karşı mükemmel koruma sağlıyor” diyen Oxford Üniversitesi’nden Pollard, sözlerini şöyle devam ettiriyor:

“Güçlendirici dozlar zayıf, yaşlı veya enfeksiyon gelişmesi halinde daha da kötüleşebilecek altta yatan sağlık sorunları olan bireylerde enfeksiyon riskini azaltıyor. Mevcut aşıların bu varyanta karşı bir miktar koruma sağlaması muhtemel” 

Ülkeler sıralamaya devam ettikçe yeni varyantlar da ortaya çıkmaya devam edecektir. 

Uzmanlar bu hafta Danimarka ve İsrail’de ortaya çıktığı bildirilen ve spike proteininde daha fazla mutasyon içeren başka bir varyanta daha işaret etti. 

DSÖ yetkilisi Van Kerkove, Covid-19’un her ülkede gelişim aşamasında ve dolaşımda olduğuna dikkat çekti.

“Bu devam edecek ve bizim de buna hazırlıklı olmamız gerekiyor” diyen Kerkove, ülkeleri verileri sıralamaya ve kamuyla paylaşmaya devam etmeye çağırdı.

Sağlık uzmanları, hastalığa karşı bağışıklığın azalması ve Covid-19 aşılarının üzerinden belirli bir süre geçmesinin de vakalardaki artışa neden olabileceği ihtimali üzerinde duruyor.

DSÖ, Covid-19’un “BA.2.86” varyantını “gözlem altındaki varyant” olarak güncelledi

Bu arada Dünya Sağlık Örgütü, bugün (18 Ağustos) Covid-19’un “BA.2.86” varyantının statüsünü, taşıdığı çok sayıdaki mutasyon nedeniyle “gözlem altındaki varyant” olarak güncelledi.

DSÖ’den Covid-19’un “BA.2.86” varyantına ilişkin yapılan yazılı açıklamada “DSÖ, taşıdığı çok sayıda mutasyon nedeniyle bugün Covid-19’un BA.2.86 varyantını ‘gözlem altındaki varyant’ olarak belirledi. Şimdiye kadar, birkaç ülkeden varyantın yalnızca birkaç örneği rapor edildi.” ifadeleri yer aldı.

Bu varyantı ve yayılma boyutunu anlamak için daha fazla veriye ihtiyaç olduğu ancak mutasyonların sayısının dikkat çekici olduğu kaydedilen açıklamada, “DSÖ, daha fazlasını öğrendikçe ülkeleri ve halkı güncelleyecek.” ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, DSÖ’nün şu anda 3 “izlenmesi gereken” ve 7 “gözlem altındaki” Covid-19 varyantını takip ettiği de belirtildi.

Covid-19’un yayılmaya ve mutasyona uğramaya devam ettiği hatırlatılan açıklamada, DSÖ’nün Covid-19’un daha iyi takibi ve raporlanması için ülkelere yaptığı çağrısı tekrarlandı.