Bireysel silahlanma: Türkiye ve Avrupa’da senede kaç cinayet işleniyor, kişi başına ölüm kaç?

Bireysel silahlanmanın arttığına yönelik açıklamalar gündemde. Şiddet olayları, silahlı saldırı sonucu yaralanma ve ölümler, ateşli silahlarla işlenen cinayetler ve kadınlara yönelik erkek şiddeti Türkiye’de sık sık gündeme geliyor. Türkiye’de yıllık bin 500’e dayanan cinayet sayısı 2022’de 767’ye geriledi. Bu son 15 senedeki en düşük sayı oldu.

Peki, Türkiye ve Avrupa ülkelerinde senede kaç cinayet işleniyor? Kişi başına düşen cinayet sayısı kaç, Türkiye kaçıncı sırada? Saldırılarda daha çok erkekler mi öldürülüyor yoksa kadınlar mı?

Türkiye İstatistik Ofisi (TÜİK) ve AB İstatistik Ofisi (Eurostat) her sene her ülkede kaç kişinin öldüğünü ve ölüm sebeplerini açıklıyor. TÜİK “saldırı, cinayet” başlığında; Eurostat ise “saldırı” başlığıyla kasten insan öldürmelerini gösteriyor.

Türkiye’de cinayet sayısı 2009’dan bu yana en düşük seviyede

TÜİK verilerine göre 2022 yılında 767 kişi cinayet sonucu hayatını kaybetti. Verilerin başladığı 2009 yılından bu yana en yüksek sayı ise bin 453 cinayet ile 2017 yılında görüldü. Bu tarihten yana kademeli düşüş dikkat çekiyor.

Avrupa’da en çok cinayet Türkiye’de işleniyor

Eurostat’ın 2019 yılı verilerine göre Avrupa ülkelerinde cinayet sonucu hayatını kaybedenlerin sayısının en yüksek olduğu ülke açık ara Türkiye. Eurostat’a göre 2019’da Türkiye’de 807 kişi saldırı sonucu hayatını kaybetti. Bu sayı TÜİK’e göre ise bin 39.

Önceki yıllardaki veriler büyük ölçüde örtüşse de 2019’da bir fark söz konusu. Örneğin 2018’de iki kurum arasındaki fark sadece 2 cinayet.

Cinayet sayısında Türkiye’yi Fransa (503), Almanya (332) ve İspanya (292) takip ediyor. İzlanda’da hiç cinayet işlenmez iken Malta’da 3 kişi saldırı sonucu hayatını kaybetti.

Kişi başına düşen cinayet sayısı: Türkiye 9. sırada

Nüfusa oranla bakıldığında ise cinayet sıralaması ciddi şekilde değişiyor çünkü ülkelerin nüfusu birbirinden çok farklı. 2019 yılında AB’de 100 bin kişiye düşen cinayet sayısı 0,67 iken bu oran Türkiye’de 0,99 oldu. Türkiye 33 ülke arasında 9. sırada yer aldı.

Baltık ülkelerinde cinayet oranı yüksek

Avrupa’da cinayet oranının en yüksek olduğu ülkeler ise Letonya (3,32), Litvanya (2,2) ve Estonya (1,95). Zirvede Baltık ülkelerinin olması dikkat çekti.

Hiç cinayetin işlenmediği İzlanda haricinde cinayet oranının en düşük olduğu ülke İngiltere (0,14). Bu oran Almanya’da 0,4; Hollanda’da 0,64 ve Fransa’da 0,77.

Türkiye’de kişi başına düşen cinayet geriliyor

Kişi başına düşen cinayet sıralamasında Türkiye önceki yıllarda daha üst sıralardaydı. 2011-2019 dönemi incelendiğinde bu oran düşüşte.

2013 yılında 100 bin kişiye düşen cinayet sayısı 1,74’e kadar çıkmıştı.

Öldürülen 5 kişiden 4’ü erkek

Türkiye’de cinayet sonucu hayatını kaybeden kişilerin cinsiyetine bakıldığında 5 kişiden dördünün erkek olduğu ortaya çıkıyor.

2022’de 630 erkek; 137 kadın saldırılarda öldürüldü. Erkeklerin oranı yüzde 82, kadınların yüzde 18 yapıyor. Son 14 yılda saldırılarda öldürülenler içinde erkeklerin oranı yüzde 78’in altına hiç düşmedi.

Cinayet sonucu hayatını kaybeden kadınların sayısı konusunda TÜİK ile kadın dernekleri verileri arasında fark olduğunu söylemek gerekiyor.

TÜİK’e göre 2022’de 137 kadın cinayet sonucu hayatını kaybetti. “Kadın Cinayetlerini Durduracağız” platformuna göre ise 2022’de 334 kadın cinayet sonucu hayatını yitirdi. 245 kadın ölümü ise şüpheli olarak kayda geçti. 

Öte yandan, erkeklerden fiziksel veya cinsel şiddet gören kadınların oranına bakıldığında Avrupa ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) lideri Türkiye. 2019 yılı verilerine göre Türkiye’de kadına şiddet oranı yüzde 38. Neredeyse 10 kadından 4’ü erkek şiddetine maruz kalıyor. 

Türkiye’de kadınlar İstanbul Sözleşmesi’nin kaldırılmasından şikayetçi.