– Rusya’nın Ukrayna’daki savaşında kilit rol oynayan ancak haziranda Rus ordusunun üst kademesine başkaldıran Wagner lideri Yevgeniy Prigojin’in, Moskova’nın kuzeyinde düşen uçakta öldüğünün açıklanması dünya gündeminin ilk sırasına oturdu. Wagner grubu, Kremlin’i uçağı düşürmek ve Prigojin’e suikast düzenlemekle suçluyor. Moskova ise olayla ilgili resmi soruşturma açıldığını duyurmakla yetindi. Rusya’nın en büyük paralı asker şirketi olan Wagner, ayaklanmadan öncesine kadar ülkenin küresel ölçekteki yayılmacı pozisyonunu güçlendirmede başat rol oynuyordu. Akıbeti henüz belirsizliğini koruyan Wagner savaşçılarının konuşlandığı ülkeler arasında Suriye’nin yanı sıra Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali de bulunuyor.
UKRAYNA
Wagner, Ukrayna’daki savaşın başlamasından kısa bir süre sonra bu ülkede konuşlandı ve geçen yılın yaz aylarında binlerce mahkumu cephede savaşmak üzere silah altına aldı. Aralık ayında, Bakhmut savaşında merkezi bir rol üstlenirken, ABD istihbaratı Wagner’in Ukrayna’da savaşan 40 bin mahkum askeri olduğunu tahmin ediyordu. Wagner liderleri Rusya’nın Bakhmut’taki başarısından övgüyle söz ederken, Ukrayna’daki savaşın yürütülmesinde yolsuzluk ve beceriksizlik yaptıkları iddiasıyla düzenli orduyu ve Savunma Bakanlığı liderliğini suçluyorlardı.
BELARUS
Prigojin, Devlet Başkanı Alexander Lukaşenko tarafından müzakere edilen bir anlaşma uyarınca isyandan kısa bir süre sonra Belarus’a geldi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin başkaldırının ardından Wagner’in savaşçılarına sunduğu seçeneklerinden biri de ‘Belarus’a gitmek’ idi. Rus medyasının grubun konuşlanacağını bildirdiği Minsk’in güneydoğusundaki Osipovichi yakınlarındaki bir askeri üssün uydu görüntüleri, Wagner’e tahsis edilen bir askeri tesisin inşaatını gösteriyordu. Ancak Prigojin’in, kişisel güvenliğini de garanti altına aldığı bildirilen Belarus anlaşmasının ilanından bu yana pratikte Rusya içinde serbestçe dolaştığı görüldü.
SURİYE
Rusya Suriye’deki askeri operasyonlarına resmen 2015 yılında Devlet Başkanı Beşar Esad’ı onu devirmek isteyen isyancılara karşı desteklemek amacıyla başladı. Moskova, Hava Kuvvetleri’ni Suriye’deki Hmeymim hava üssünde konuşlandırdı. Burada yürütülen bazı kara operasyonlarında ve güvenlik operasyonlarında Wagner gibi taşeron kuvvetlerden yararlanıldı ve yüzlerce Wagner savaşçısı 2018’de ABD öldürüldü.
Wagner daha sonra El Şaer petrol sahasının güvenliğini devraldı. ABD, Suriye’deki bazı petrol sahalarından elde edilen kârın yüzde 25’ini alan Evropolis adlı şirketin Wagner savaşçılarına ödeme yaptığı ve silah temin ettiği iddiasıyla şirketi yaptırım listesine aldı.
Wagner, 2019’dan itibaren Libya’da paralı asker olarak kullanılmak üzere Suriyeli isyancıları silah altına almaya başladı. Hmeymim hava üssü Rusya ve Libya’ya uçuşlar için bir geçiş noktası olarak lojistik operasyonlarında kritik bir ikmal noktası haline geldi ve Suriye’deki operasyonlar hızla Libya’ya kaydırıldı.
LİBYA
Wagner 2019 yılında Libya’ya girerek ülkenin doğusunda hakim konumda olan Halife Hafter’in Trablus’a saldırarak uluslararası tanınırlığa sahip hükümeti devirmesine yardım etti. ABD Savunma Bakanlığı 2020’de yaptığı açıklamada Wagner’in Hafter’e verdiği desteğin arkasında Rusya ve Mısır’la birlikte Birleşik Arap Emirlikleri’nin bulunduğunu açıklamıştı. BAE o günden bu yana konuyla ilgili hiçbir yorum yapmadı. Birleşmiş Milletler yaptırım gözlemcileri 2020 yılında Wagner’in Libya’da 1200 kadar savaşçıyı görevlendirdiğini bildirmiş, ABD ordusunun Afrika Komutanlığı da Rus askeri uçaklarının Wagner’e savaş uçağı tedarik ettiğini açıklamıştı. Wagner Trablus’un güneyindeki Jufra hava üssünden hava savunma sistemleri ve savaş uçakları işletiyor, bazı savaş uçakları ise Hmeimim Hava Üssü’nden geliyordu.
Hafter’in saldırısı 2020’deki ateşkesin getirdiği başarısızlıkla sonuçlansa da Wagner, Libya’daki üslerini birer sıçrama tahtası olarak kullanmaya devam etti. Uzmanlar, Wagner’in Libya’da enerji üretimi ve yerel kaçakçılık ağlarını içeren ticari çıkarları olduğunu da dile getiriyor.
ORTA AFRİKA CUMHURİYETİ
Maden açısından zengin olmasına rağmen Orta Afrika Cumhuriyeti dünyanın en fakir ülkelerinden biri. Aralarında Wagner’in de bulunduğu Rus paralı askerler 2012’den bu yana devam eden iç savaşı bastırmak için 2018’de hükümetin yanında ülkeye müdahil oldu.
Rusya’nın Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC) Büyükelçisi şubat ayında Rus devlet haber ajansı RIA’ya verdiği bir mülakatta ülkede 1890 “Rus eğitmen” bulunduğunu söylemişti. Analistler Wagner’in OAC’de ağaç kesme hakkı ve bir altın madeninin kontrolünü aldığı görüşünde. Amerika Birleşik Devletleri, o dönemde, yasadışı altın anlaşmaları yoluyla Wagner’i finanse ettiği gerekçesiyle BAE’den bir şirket dahil OAC’deki şirketi yaptırım listesine almıştı.
MALİ
Hem Rusya hem de Mali, Ülkedeki Rus savaşçıların paralı asker değil, cihatçı militanların on yıldır süren isyanına karşı yerel birliklere yardım eden eğitmenler olduğunu söyledi. Mali’nin liderleri 2021’deki bir darbeyle iktidarı ele geçirdi ve Fransız askeri misyonundan ülkeyi terk etmesini istedikten sonra Wagner’in ülkeye konuşlanmasına izin verdi.
Reuters ajansının 2021’de aktardığına göre, hükümet Wagner ile doğrudan sözleşme yaparak hizmetleri için ayda yaklaşık 10,8 milyon dolar ödedi. Wagner savaşçıları, geçen yıl Mali’nin orta kesimindeki Moura’da yerel birlikler ve Rus savaşçıların yüzlerce sivili öldürdüğü iddia edilen bir olaya karışmakla da suçlanıyor. (DIŞ HABERLER)
11 soruda: ‘Prigojin’in uçağı’ nasıl düştü, Wagner lideri öldürüldü mü?
Kaynak:
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***