WASHINGTON – Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılacak kritik NATO zirvesine beş gün kala, İsveç’in ittifaka üyeliği konusunda henüz Türkiye ile bir anlaşma sağlanamadı.
Biden yönetimi, İsveç’e NATO onayı ve Türkiye’ye F-16 satışı arasında bir ilişki olmadığını söylese de ABD Kongresi’ndeki önemli isimlerin bu iki konuyu bağlantılandırdığının bir işareti daha geldi. Senato’daki Cumhuriyetçiler’in lideri Mitch McConnell, İsveç’in NATO üyeliğini onaylamadıkça, Türkiye’ye F-16 satışından yana olmadığını söyledi.
ABD Kongresi’nin Demokratlar’ın çoğunlukta olduğu üst kanadı Senato’da azınlık konumundaki Cumhuriyetçiler’in lideri Mitch McConnell, NATO zirvesi öncesinde Çarşamba günü Punchbowl haber sitesine konuştu.
Türkiye’ye F-16 satışı konusunda Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun Demokrat Partili Başkanı Bob Menendez’in görüşüne destek veren Cumhuriyetçi Senatör, “İsveç’in üyeliği gerçekleşene kadar Türkiye’ye F-16 satışından yana olmayanlardanım” dedi.
Rusya’nın Ukrayna işgali devam ederken, Finlandiya’dan sonra İsveç’in de NATO’ya en kısa sürede katılması Biden yönetimi için büyük önem taşıyor.
ABD Kongresi’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi ve üst kanadı Senato’nun ilgili komisyonlarında yer alan Menendez gibi kritik isimler, Türkiye’ye F-16 satışının gerçekleşebilmesi için İsveç’in NATO’ya katılım protokolüne onay konusunda bir sinyal bekliyor.
İsveç’in NATO üyeliğine Türkiye dışında Macaristan da henüz onay vermedi; ancak Budapeşte bu konuda Ankara’dan gelecek olumlu adımın ardından süreci kendisinin de uzatmayacağının mesajını verdi.
ABD Senatosu Dış İlişkiler Komisyonu’nun kıdemli Cumhuriyetçi üyesi Senatör Jim Risch, İsveç’in NATO üyeliğini henüz onaylamadığı gerekçesiyle geçen ay Macaristan’a yeni silah satışını bloke etmişti.
Cumhuriyetçi Senatör Mitch McConnell, Jim Risch’in bu adımına da destek verdi; “Risch bu adımla Kongre’nin silah satışına ilişkin yetkisini uygun şekilde kullandı. Türkiye ve Macaristan Vilnius’ta doğru şeyi yaparsa her şey çözülebilir” dedi.
“İsveç’e resmi üyelik zirvede verilmese de Türkiye ve Macaristan’dan evet yanıtını duymak gerekli”
ABD Başkanı Joe Biden’ın Beyaz Saray’da İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’u ağırladığı saatlerde, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’la yaptığı telefon görüşmesinde “kritik bir zamanda NATO’nun birliğinin öneminin” altını çizmişti.
Uzmanlar Vilnius’taki zirvede Rusya’ya karşı NATO içinde birlik görüntüsü verilmesi açısından, olmasa bile, Türkiye ve Macaristan’ın İsveç’in üyeliğine onay vermesinin gerekli olduğuna dikkat çekiyor.
VOA Türkçe’ye verdiği röportajda zirve öncesi son durumu değerlendiren ABD Savunma Bakanlığı’nın eski Avrupa ve NATO Politikasından Sorumlu Bakan Yardımcısı Jim Townsend, sürecin sonbahara kadar uzaması halinde Kongre’de hem Demokratlar hem Cumhuriyetçiler cephesinde bir hayal kırıklığı olacağını ve bu durumda Türkiye’ye yeni F-16’ların, yedek parçaların ve güncellemelerin sağlanmasının zorlaşacağını söyledi.
Başkent Washington’daki düşünce kuruluşu Center for a New American Security’nin Transatlantik Güvenlik Programı uzmanı Townsend, “İsveç konusunda görüşmelerde ilerleme sağlandıkça Kongre’de de bir hareket olabilir. İsveç’in üyeliğine onay hemen Vilnius’taki zirvede gelmek zorunda değil. Türkiye zirvede İsveç konusunda Macaristan’la birlikte mutabakata katıldığı sürece, resmi prosedür sonrasında ilerleyebilir. Ancak Türkiye’den evet yanıtının alınması gerekir” değerlendirmesinde bulundu.
Kapalı kapılar ardındaki görüşmelerde bu sonuca varılmasını umduğunu belirten Townsend, “Bu tür görüşmelerde taraflar genellikle anlaşmaya varmadan önce son dakikaya kadar beklerler. Zirveye hala birkaç gün var” dedi.
Altı Amerikalı senatör zirvede olacak
Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Bob Menendez ABD Kongresi’nde yabancı ülkelere silah satışını engelleme yetkisine sahip kritik isimlerden.
Menendez’in ofisinden VOA Türkçe’nin konuya ilişkin yorum taleplerineyse henüz bir yanıt gelmedi.
Senato’nun NATO Gözlemci Grubu Eş-Başkanları olan Demokrat Senatör Jeanne Shaheen ve Cumhuriyetçi Senatör Thom Tillis liderliğinde altı senatörden oluşan bir heyet de Vilnius’taki NATO zirvesinde olacak.
ABD Başkanı’nın silah satışlarında ulusal güvenlik endişelerini dile getirerek Kongre’nin itirazını baypas etme yetkisi olsa da, Biden yönetimi bu konuda Kongre ile olağan onay sürecini işletme konusunda kararlı olduğunu belirtmişti.