Avrupa Birliği’nin bir sözcüsü, Avrupa Komisyonu’nun Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye’ye Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihraç edilmesine izin veren anlaşmanın uzatılması konusunda yardım ettiğini belirtti. Anlaşmanın süresi Pazartesi günü dolacak.
Karadeniz Tahıl Girişimi, BM ve Türkiye’nin arabuluculuğunda Rusya ve Ukrayna ile 2022 yılının Temmuz ayında, küresel gıda krizini önlemek için başlatılmıştı. Ukrayna dünyanın önde gelen tahıl ihracatçılarından.
Konuya yakın kaynaklar dün Reuters haber ajansına yaptıkları açıklamada AB’nin Rus Tarım Bankası’nın (Rosselkhozbank) bir şubesini uluslararası ödeme ağı SWIFT’e bağlayarak tahıl ve gübre işlemlerine izin vermeyi değerlendirdiğini belirtmişti.
Bu kaynaklardan ikisi Reuters’a yaptıkları açıklamada BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Salı günü Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’e bir mektup yazarak Karadeniz’den tahıl ihracatına birkaç ay daha izin vererek AB’ye Rosselkhozbank’ın şubesini SWIFT’e bağlamak için zaman tanımasını istediğini aktarmıştı.
Guterres bugün Brüksel’e ziyareti sırasında gazetecilere Rusya’dan henüz yanıt almadığını söyledi ve Putin’e mektubunun “pozitif şekilde ilerlemeyi sağlamasını umduğu somut öneriler” içerdiğini belirtti.
Putin, Rus devlet televizyonuna bugün yaptığı açıklamada Guterres’ten bir mektup almadığını ve BM’nin şu ana kadar tatmin edici bir çözüm sunmakta başarısız olduğunu belirtti.
Putin, “Anlaşmaya katılımımızı askıya alabiliriz” dedi ve “Eğer herkes bir kez daha bize verilen tüm sözlerin tutulacağını söylerse o zaman bu sözü de tutsunlar” diye konuştu.
Bir Kremlin sözcüsü ise Rusya’nın henüz tahıl anlaşması konusunda son kararını vermediğini söyledi.
Avrupa Birliği sözcüsü bugün Brüksel’de yaptığı açıklamada “Avrupa Komisyonu’nun önceliği Ukrayna tahılının dünya piyasalarına erişimini sağlamak. Bu nedenle tüm taraflara Karadeniz tahıl anlaşmasını uzatma çağrısı yapıyor” dedi.
Sözcü, “Türkiye ile BM arasındaki görüşmelere gerektiği şekilde yardımcı oluyoruz. Tabii ki Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı sürdürme kapasitesini mümkün olduğunca baltalayarak hedefimize katkı sağlayan tüm çözümleri değerlendirmeye açığız” dedi.
Moskova’nın temel taleplerinden biri Rosselkhozbank’ın SWIFT sistemine yeniden bağlanması. Banka AB tarafından 2022 yılının Haziran ayında Rusya’nın işgali yüzünden sistemden çıkartılmıştı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, bugün Putin’e anlaşmayı uzatma çağrısı yaptı. Von der Leyen “Top, Cumhurbaşkanı Putin’in sahasında ve tüm dünya seyrediyor” dedi.
Rusya, kendi tahıl ve gübresini ihraç etmesini sağlayacak adımlar atılmadığı için Karadeniz tahıl anlaşmasını terk etme tehdidinde bulunuyor. Anlaşma kapsamında son gemi anlaşmanın sona ereceği Pazartesi gününe kadar yola çıkmak üzere Ukrayna’nın Odesa limanında tahıl yükleniyor.
Rusya’yı anlaşmayı uzatmaya ikna etmek için 3 yıllık bir mutabakat zaptı imzalanmış, BM yetkilileri Rusya’nın dış piyasalara gıda ve gübre ihracatına yardım edeceği sözünü vermişti.
Rusya’nın gıda ve gübre ihracatı Batı’nın Ukrayna savaşı nedeniyle uyguladığı yaptırımlardan muaf olsa da Moskova ödeme, lojistik ve sigorta kısıtlamalarının ihracat önünde engel oluşturduğunu söylüyor.
Bankanın SWIFT’e erişimi olmaması nedeniyle bir ara yol olarak BM yetkilileri ABD bankası JPMorgan Chase’in bir miktar Rus tahıl ihracatı ödemesini ABD hükümetinin güvencesiyle işleme koymuştu.
Üst düzey bir BM ticaret yetkilisi geçen ay Reuters’e yaptığı açıklamada BM’nin ayrıca Rusya’nın Afrika’ya tahıl ve gübre ihracatına yönelik işlemlerin işlenmesine yardımcı olacak bir platform oluşturmak için Afrika İhracat-İthalat Bankası ile birlikte çalıştığını söyledi.
BM’nin İngiltere Büyükelçisi Barbara Woodward, İngiltere’nin de Londra’daki finans merkezleriyle Rus tahılı için çok karmaşık bir ödeme sistemini mümkün kılmak amacıyla çok yakın çalıştığını bildirdi.
Woodward, İngiltere’nin tahıl anlaşmasını ayakta tutmak için elinden geleni yaptığını ancak Rusya’nın BM yetkililerinin Moskova ile konuşma girişimlerini erteleyerek anlaşmayı baltaladığını söyledi.
Wodward, “Top, gerçekten Rusya’nın sahasında” diye konuştu.