Rusya, Batı’nın anlaşma konusundaki tavrının “çok çirkin” olduğu gerekçesiyle Karadeniz tahıl anlaşmasını 17 Temmuz’dan sonraya uzatmak için bir neden görmediğini bildirdi; ancak yoksul ülkelere Rus tahıl ihracatının devam edeceği konusunda güvence verdi.
Birleşmiş Milletler ve Türkiye, Moskova’nın Ukrayna’yı işgali ve Karadeniz limanlarını abluka altına almasıyla daha da kötüleşen küresel gıda krizine çözüm bulmak amacıyla 2022’nin Temmuz ayında Karadeniz Tahıl Girişimi’ne aracılık etti.
Ukrayna’nın üç limanından gıda ve gübre ihraç edilmesini sağlayan anlaşmanın süresi üç kez uzatıldı.
Ancak Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov gazetecilere yaptığı açıklamada özellikle ABD ve İngiltere’nin tutumlarına işaret ederek “Batı’nın bu anlaşmaya yönelik tutumu çok çirkin” dedi.
Lavrov, Moskova için bardağı taşıran son damlalardan birinin Tolyatti-Odesa amonyak boru hattına yapılan saldırı olduğunu söyledi ve bu saldırıdan Kiev’i sorumlu tuttu; Ukrayna da Rusya’yı boru hattına zarar vermekle suçladı.
Lavrov, “Karadeniz inisiyatifini devam ettirmek isteyenlerin ne gibi argümanları olabileceğini göremiyorum” dedi.
“Hasat mevsimi aciliyeti vurgulamakta’’
Birleşmiş Milletler’den bugün gelen açıklamada, 29 geminin başvuruda bulunmasına rağmen 26 Haziran’dan bu yana Karadeniz anlaşması kapsamında yeni hiçbir geminin kaydedilmemiş olmasından duyulan endişeye yer verildi.
Açıklamada tüm taraflara “daha fazla gecikme olmaksızın anlaşmanın devamı ve etkin bir şekilde uygulanması için taahhütte bulunmaları” çağrısında bulunuldu.
BM sözcüsü Farhan Haq şu anda Ukrayna limanlarında yükleme yapan ya da İstanbul’a gidip gelen sadece 13 gemi olduğunu söyledi.
Haq, “Taraflar, gıda güvenliği için küresel bir can damarı görevi gören Karadeniz’deki insani yardım koridorunda daha fazla geminin seyretmesine izin verilmesini sağlamalı. Hasat mevsiminin başlaması bu aciliyeti vurgulamakta” dedi.
Yoksul ülkelere güvence
Rusya ve Ukrayna dünyanın en büyük tarım üreticilerinden ikisi ve buğday, arpa, mısır, kolza tohumu, kolza yağı, ayçiçeği tohumu ile ayçiçeği yağı piyasalarında önemli oyuncular. Rusya aynı zamanda gübre piyasasına da hakim durumda.
Anlaşmanın çökmesi halinde Rusya’nın yine de tahıl ihraç edeceğini söyleyen Lavrov, “Karadeniz Girişimi faaliyetlerini durdurursa, masrafları bize ait olmak üzere en yoksul ülkelere benzer ya da daha büyük çapta tahıl sevkiyatını ücretsiz olarak sağlayacağız” dedi.
Birleşmiş Milletler’e göre Afrika, 2018 ile 2020 yılları arasında Rusya’dan, kıtanın toplam buğday ithalatının yüzde 32’sine denk gelen 37 milyar dolarlık buğday ithal etti.
Afrika’nın Ukrayna’dan ithal ettiği 1,4 milyar dolarlık buğday da kıtanın toplam buğday ithalatının yüzde 12’sine karşılık geliyor.
Rusya’yı girişimi kabul etmeye ikna etmek için geçen Temmuz ayında, Moskova’nın kendi gıda ve gübre sevkiyatlarının önündeki engelleri aşmasına Birleşmiş Milletler’in yardımcı olmayı kabul ettiği üç yıllık bir anlaşma da yapıldı.
Rusya’nın özel talepleri arasında Rusya Tarım Bankası’nın (Rosselkhozbank) SWIFT ödeme sistemine yeniden bağlanması, Rusya’ya tarım makineleri ve parçaları tedarikinin yeniden başlatılması ve sigorta ile reasürans kısıtlamalarının kaldırılması yer alıyor.
Diğer talepler arasında Rusya’nın Ukrayna’nın ana Karadeniz limanına kimyasal madde pompalamasını sağlayan Tolyatti-Odesa amonyak boru hattının yeniden faaliyete geçirilmesi, gıda ve gübre ihracatında yer alan Rus şirketlerinin hesaplarındaki blokajın kaldırılması yer alıyor.
Rusya bu konuların hiçbirinde ilerleme kaydedilmediğini söylüyor.