Osman ÇAKLI
İSTANBUL – Dövizin TL karşısındaki yükselişi otomobil piyasasını da hareketlendirdi. Sıfır ve ikinci el otomobil piyasasında son birkaç yıldır devam eden zam girdabı alım gücünü düşürdü. 2023 Haziran ayında Türkiye’de 555 bin liranın altında neredeyse sıfır otomobil kalmadı. Sıfır araçların bulunabilirliğinin azalması ve zamlanması nedeniyle ikinci el otomobile yönelen tüketiciler, benzer bir sorunla karşılaşıyor. Peki ikinci el otomobilde fiyat artışları ne kadar daha devam edecek? Sürekli zam gelmesinin kaynağında çözülmeyi bekleyen sorunlar neler? Ticaret Bakanlığı’nın haziran ayı içerisinde güncellediği yönetmeliğin etkisi olacak mı?
Otomobil sektöründeki sorunlara ilişkin Ticaret Bakanlığı ile görüşmeler gerçekleştiren İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği Başkanı Hayrettin Ertemel ile sektörün sorunlarını konuştuk. Ertemel, özüm önerilerini bakanlık ile yapılan görüşmelerde neler konuşulduğunu kısa ve uzun vadeli beklentilerini anlattı.
YÖNETMELİK ÇARE OLMADI, ‘PİYASAYI MANİPÜLATÖRLER YÜKSELTTİ’
Birkaç yıldır küresel çapta devam eden çip krizi sıfır otomobil arzında düşüşe neden oldu. Fiyatların artmasındaki temel sorunlardan biri olarak gösterilen çip krizi, ikinci el otomobil piyasasındaki artışı da beraberinde getirdi. Ancak fiyat artışındaki tek gerekçe çip krizi değil. Ticari unvanı olmamasına rağmen al-sat işi yapanlar, ‘stokçuluk’ iddiaları gibi çeşitli sorunlar otomobil alımını güç duruma getirdi.
Ticaret Bakanlığı da ilk olarak 2022 yılında çıkardığı “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile piyasaya müdahale etti. Ancak bu da fiyatların ‘normale’ dönmesini sağlamadı. İkinci el otomobil piyasasındaki artışın direkt olarak sıfır otomobil fiyatlarına bağlı kaldığını söyleyen Hayrettin Ertemel, piyasada manipülatör sayısının giderek arttığına işaret ederek fiyat artışının arkasındaki sorunun nedeninin manipülatörler olduğunu belirtti.
‘TİCARİ UNVANI OLMAYIP AL-SAT YAPANLARA CEZA YOLDA’
Sıfır otomobildeki arz sorununun ortadan kalktığını, verilerin de buna işaret ettiğini ifade eden Ertemel, şu anki artışların döviz artışına bağlı olduğunu ancak ikinci el için bunun geçerli olamayacağını kaydetti. Ertemel, Ticaret Bakanlığı ile yaptıkları görüşmede sorunların çözümüne ilişkin önerilerini sunduklarını belirterek şöyle konuştu:
“Sayın Bakan Ömer Bolat da 6+6 olarak bilinen yasa içerisine şahısları da ekleyip kısıtlama yaptı. Böylelikle gerçek ihtiyaç sahiplerinin araç sahibi olmasıyla ilgili bir alan açılmış oldu. Ticari unvanı olmadığı halde bu işi yapan firmaların çok ciddi cezalarla karşılaşacağını umuyoruz. Bu tedbirlerin haricinde internet sitelerinde sıfır araç fiyatlarından fazla olan ikinci el otomobil fiyatlarının bulunmasına ilişkin de yakın zamanda düzenleme hayata geçecek. Bakanlık yine Noterler Birliği ile yaptığı toplantıda yıl içerisinde kişilerin kaç tane araba alıp sattığını kaçının akrabaları üzerine olduğuna yönelik çalışmalar yaptı. Bakanlığımızın göstereceği sıkı tedbirler fiyatlar konusunda sonuç verecek diye bekliyorum.”
‘ŞU ANKİ SORUN TALEP KAYNAKLI’
Piyasanın son bir senedir ciddi anlamda manipüle edildiğini savunan Ertemel, araç fiyatlarının düşmesini arzuladıklarını, yeni yönetmeliğin etkisinin en geç bir ay içerisinde görüleceğini öngördüğünü söyledi.
Fakat döviz artışı devam ettikçe sıfır otomobillerdeki artışların süreceğini sözlerine ekleyen Ertemel, şu ifadeleri kullandı:
“Bir taraftan döviz artarken sıfır araç yine artacaktır fakat bir durağanlık yaşanma ihtimali de güçlü. Bu durağanlığın sebebi de sıfır ve ikinci el araç piyasasından elini çekmek zorunda kalan al-satıcılardan kaynaklanacak. Hedefimiz ve amacımız şu, pandemi öncesinde isteyenler nasılsa sıfır araca erişimde sorun yaşamıyorsa, eski seviyeye geri gelmesidir. Bu anlamda da bakanlığa her türlü desteği vereceğimizi beyan etmek isterim. Üretim adetlerine baktığınızda çok daha fazla üretim ve satış grafiği var. Şu anki sorun talepten kaynaklanıyor.”
‘PİYASA KISA VE ORTA VADEDE NORMALE DÖNECEK’
Otomobile erişimde yaşanan güçlüğün ortadan kalkacağını savunan Ertemel, al-sat işinde ticari unvanı olmayan yaklaşık 4-5 milyon insanın ticaret yaptığını hatırlatarak, cezai yaptırımlarla yetkisiz kimselerin piyasadan uzaklaştırılacağını ve rahatlama yaşanacağını belirtti:
“Arz sorunun çözülmesi diğer sorunların da çözülmesine neden olacak. Bayiler ‘yok’u satmayı çok sevdiler. Ellerinde araç vardı ancak yok satmak istediler. Şimdi bunlar sona erdirilecek. Bayilerin kendine çeki düzen vermesi ve kayıt dışının sona ermesiyle birlikte iyileşme olacak. Biz bu bağlamda piyasanın kısa ve orta vadede normale dönmesini bekliyoruz.”
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***