Şenol BALI
VAN – Temel geçim kaynağı küçükbaş hayvancılığı olan Van, bölgenin kırmızı et tedarikçisi konumunda olan bir kent. 1990’lı yıllara kadar Türkiye’deki koyunların yüzde 5,34’ü (1.904.920) sığırların yüzde 1,5’i (150.020) Van’da bulunuyordu. Kent, 37 milyon 276 bin olan ülkedeki hayvan varlığının 2 milyon 505 binini barındırıyordu.
Yüksek dağlar, geniş yaylara sahip olan kent coğrafi olarak hayvancılığa uygun olsa da, hayvancılık her geçen gün geriliyor. Son yıllarda artan maliyetler, uygulanan mera-yayla yasakları ve artan kuraklık hayvancılığı yok olma noktasına getirmiş durumda. Maliyetlilerdeki artışların da etkisiyle az sayıdaki üreticilerin köylerden kentte göç etmesi durumu daha da kötüleştirdi.
Uzun yıllardır yaşanan olumsuzluklara rağmen sektörde kalmayı başarabilen besiciler, hayvan yetiştiriciliğini sürdürmek için birçok sorunla mücadele ediyor ancak yetiştirdikleri hayvanları istedikleri fiyata satamıyor.
Yetiştiricilerin umut bağladığı dönemlerden biri de Kurban Bayramı. Ancak bayrama sayılı günler kala kentteki canlı hayvan pazarı oldukça sakin. Buradaki besiciler, ülke genelinde olduğu gibi artan maliyetlerden ve satışların yok seviyesinde olmasından dert yanıyor.
‘BU SENE HEPTEN KÖTÜLEŞTİ’
Yaklaşık 20 küçükbaş hayvanıyla Van Kurbanlık Pazarı’nda bekleyen Sadık Yüksek isimli satıcı, insanların alım yapmakta zorlandığını söyledi. Önceki yıla göre yoğunluğun oldukça azaldığını anlatan Yüksek, “İnsanlar özellikle sabah saatlerinde geliyor ama alan az. Kuzu ve koyun fiyatı 10 bin TL’den başlıyor. Kurbanlık küçük baş fiyatları da 5 bin TL’den başlıyor. İnsanlar zorlanıyor almakta. Ama konu bayram olunca memnun olsalar da olmasalar da almaya mecbur hissediyorlar. Paranın kıymeti kalmamış. Bin TL ile bir poşet eşya alamıyorsun. Geçen sene yine iyiydi ama bu sene hepten kötüleşti. Allah herkese yardımcı olsun” dedi.
‘İNSANLAR FİYATLARDAN ŞİKAYETÇİ’
Bir başka satıcı Hasan Mamok da önceki yıl ile yaptığı kıyasta geçen yılın daha iyi olduğuna dikkat çekti. Alıcıların fiyatlardan dolayı kendilerine şikâyet ettiğini dile getiren Mamok, şöyle devam ediyor: “Geçen sene de biraz iyiydi. Ama bu yıl oldukça kötü. Kurbanlık koyunların fiyatı 4.500 TL’den başlıyor. Koç fiyatları da 7-8 bin TL’den başlıyor. İnsanlar fiyatlar yüksek diye şikâyet ediyor ama elimizden bir şey gelmiyor. Çünkü biz de aynı fiyattan alıyoruz. Satışlar azaldı. Görüyorsunuz kalabalık da yok. Alamıyorlar. Ya gelmiyorlar, ya da gelip bakıp almadan gidiyor. Günlerdir 20 koyun getirmişim ama hala bir tanesini satamadım.”
‘BİZİM DE MALİYETLERİMİZ ARTIYOR’
Beslediği danaları satmak üzere Bitlis’in Tatvan ilçesinden Van’a getiren büyükbaş hayvan besiciliği yapan Celal Kaya, iki gün olmasına rağmen hala satış yapamadığını söyledi. Hayvanlarını satamadan geri götürmekten kaygılanan Kaya, “Bütçe yükseldi, insanlar alamıyor. Büyükbaş almak hayal oldu. Küçükbaş hayvana yöneldiler, bu sefer onların fiyatları arttı. Şu dananın fiyatı geçtiğimiz yıl 30 bin TL dolaylarındaydı ama benzer dana şu an 50 bin TL’den başlıyor, 90-100 bin TL’ye kadar çıkıyor. Fiyatlar yüksek geliyor ama bizim elimizden bir şey gelmiyor. Bu danayı yıllardır besliyoruz, emek veriyoruz. Bir torba arpanın fiyatı 500 TL’yi bulmuş” dedi.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***