PARİS – Avrupa’da cezaevlerindeki mahkum sayısında, COVID-19 salgınıyla mücadele için alınan karantina döneminin sona ermesinden sonra artış yaşandı.
Türkiye ise yaklaşık 304 bin mahkumla “cezaevlerinin en kalabalık olduğu ülke” oldu. Aynı zamanda her yüz bin kişide 355 mahkumla, Türkiye “hapsedilme oranının” da en yüksek olduğu ülke olarak belirlendi.
Yaklaşık 1 milyon insanın bulunduğu Avrupa cezaevlerinde, 2022 yılında mahkum sayısı yüzde 2,3 oranında arttı.
Avrupa Konseyi’nin Hapishane Nüfusuna İlişkin Yıllık Ceza İstatistikleri (SPACE) 2022 Raporu yayınlandı. Rapora göre, Avrupa Konseyi üye Devletleri’nin 48 cezaevi idaresine bağlı cezaevlerinde, 31 Ocak 2022 itibariyle, 981 bin 575 tutuklu bulunuyor. Avrupa’da ortalama tutukluluk oranı ise her 100 bin kişi başına 104 tutuklu.
Avrupa’da pandemi sonrası mahkum sayılarında yüzde 2,3 oranında artış yaşanırken, Bulgaristan, Estonya ve Almanya mahkum sayısı azalan ender ülkeler oldu. Diğer 45 ülkenin tamamında ise bu sayı artış gösterdi.
Tutukluluk oranının en fazla arttığı cezaevi yönetimleri ise yüzde 23 ile Slovenya, yüzde 15 ile Finlandiya ve Fransa, yüzde 13 ile Kuzey İrlanda, yüzde 12 ile Karadağ, yüzde 10 ile Hırvatistan ve yüzde 9,2 ile Türkiye oldu.
Ocak 2020’den Ocak 2021’e kadar pandemi sırasında uygulanan kısıtlamalar, adalet sistemlerinin yavaşlaması ve tahliye programlarının uygulanması nedeniyle sokak suçlarında düşüş yaşanmış, bu da Avrupa’daki genel hapsetme oranını düşürmüştü.
Türkiye’den mahkum rekoru
Her yıl liste başında yer alan ve Avrupa’daki toplam cezaevi nüfusunun üçte birini temsil eden Rusya’nın, Avrupa Konseyi’nden çıkması listede değişikliklere yol açtı.
Araştırmanın son bulduğu 31 Ocak 2022 tarihi itibarıyla 303 bin 945 mahkumla Türkiye en çok mahkum bulunduran ülkeler listesinde birinci sırada yer alıyor.
Türkiye’yi 79 bin 92 mahkumla İngiltere, 71 bin 874 mahkumla Polonya, 69 bin 964 mahkumla Fransa, 56 bin 294 mahkum ile Almanya, 54 bin 372 mahkum ile İtalya, 48 bin 38 mahkumla Ukrayna ve 47 bin 425 ile İspanya izledi.
Türkiye, “hapsedilme oranı” olarak tanımlanan kişi başına düşen mahkum sayısında da birinci oldu.
Raporda yer alan “her 100 bin kişiye düşen mahkum sayısı” istatistiğine göre, Türkiye 355 mahkum ile yine listenin en üstünde yer aldı. Türkiye’yi 237 mahkum ile Gürcistan, 217 mahkumla da Azerbaycan izledi. Macaristan (194), Litvanya (191), Polonya (190), Slovakya (187), Arnavutluk (176), Çek Cumhuriyeti (175) ve Letonya (172) da, listeyi takip eden ülkeler oldu.
Uyuşturucu mahkumlarının rekoru
Ortalama olarak, Ocak 2021’den Ocak 2022’ye kadar hırsızlıktan hüküm giymiş olanların oranı yüzde 8,8 azalırken, en yaygın birincil mahkumiyet hala uyuşturucu suçlarından tespit edildi ve uyuşturucu kaçakçılığı suçundan hüküm giyenlerin oranı yüzde 3,5 arttı.
Tüm mahkumların dörtte birinden fazlası uyuşturucuyla ilgili suçlardan hüküm giyen ülkeler sıralamasında, Avrupa’nın yeni uyuşturucu merkezi olarak tanımlanan Belçika tüm mahkumların yüzde 51’i ile birinci sırada yer aldı. Belçika’yı yüzde 43 ile Letonya, yüzde 37 ile Azerbaycan, yüzde 32 ile Türkiye ve İtalya, yüzde 30 ile Malta, yüzde 28 ile Arnavutluk, yüzde 27 ile Danimarka ve İzlanda, yüzde 26 ile de Sırbistan izledi.
Genel olarak, Ocak 2021’den Ocak 2022’ye kadar hırsızlıktan hüküm giyenlerin oranı yüzde 8,8 azalırken, uyuşturucu kaçakçılığı suçlarından hüküm giyenlerin oranı ,se yüzde 3,5 arttı. Uyuşturucu suçlarını yüzde 15 ile hırsızlık, yüzde 14 ile adam öldürme veya adam öldürmeye teşebbüs suçları takip etti. Trafik suçları işleyenlerin oranı tüm mahkumların yüzde 4,6’sını temsil ederken, mahkumların yüzde 3,9’u da ekonomik veya mali suçlardan hüküm giydi.
Avrupa’da ortalama mahkum yaşı 38
Avrupa hapishanelerindeki mahkumların ortalama yaşı 38 olarak tespit edilirken, en düşük ortalama yaş 31 ile Bulgaristan, 34 ile Danimarka ve 35 ile Fransa cezaevlerinde belirlendi. En yüksek mahkum yaş ortalaması ise 44 yaş ile Gürcistan 42 yaş ile İtalya, 41 yaş ile Portekiz, 40 yaş ile Estonya ve İspanya oldu.
Tüm mahkumların yaklaşık yüzde 16,5’i 50 yaşın; yüzde 3’ü ise 65 yaş ve üzerinde. Kadınlar mahkumların oranı ise tüm mahkumların yalnızca yüzde 5’ini oluşturuyor.
SPACE araştırmaları, Lozan Üniversitesi tarafından her yıl Avrupa Konseyi için üye devletlerin 51 cezaevi idaresinden alınan bilgileri biraraya getiriyor.