NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in girişimine, ABD’nin çağrısına ve bugünkü İsveç-Türkiye-Finlandiya-NATO ortak mekanizma toplantısına rağmen Ankara, 11-12 Temmuz’daki NATO Liderler Zirvesi’nde Stockholm’ün ittifak üyeliğine yeşil ışık yakmadı.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç’te 4 Haziran günü yapılan eylemler gerekçesiyle Stockholm yönetimince “terör örgütleriyle mücadele” başlığı altında atılan adımları yeterli bulmadı.
Erdoğan, dünkü değerlendirmesinde, “Geçenlerde NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg İstanbul’da misafirimdi. Kendisine söylediğimiz şey şu oldu; ‘Eğer bizim İsveç’in beklentilerine illa cevap vermemizi bekliyorsanız, her şeyden önce İsveç bu terör örgütünün yaptıklarını bir defa yok etmesi lazım.’ Bunları Stoltenberg’e ifade ederken, tam o esnada maalesef yine İsveç’te teröristler caddelerde gösteri yapıyorlardı. Biz bu tablo içerisinde bu işe olumlu yaklaşamayız” dedi.
Erdoğan, bugünkü toplantıda Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç’ın bugünkü Daimi Ortak Mekanizma toplantısında İsveç’in üyeliğine olumlu yaklaşılmayacağı mesajını vereceğini sözlerine ekledi. Bu açıklamalar nedeniyle bugünkü toplantıda sürpriz yaşanmadı ve Türkiye tarafı, İsveç’in NATO üyeliğine kapıyı açacak şekilde TBMM’de yasal düzenleme yapılmasına olumlu bakılmadığını bildirdi.
Türkiye-İsveç-Finlandiya-NATO Daimi Ortak Mekanizması’nın bugünkü toplantısına ilişkin yapılan ortak açıklamaya göre; İsveç’teki terör örgütleriyle ilgili alınan tedbirler ve bunların yansımalarıyla ilgili somut örnekler ele alındı. Üç ülke ve NATO heyeti, müteakip somut adımlar üzerinde çalışmaya devam etmek hususunda mutabık kaldı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg bugün Brüksel’de düzenlediği basın toplantısında, ” Ankara’daki görüşmelerde ilerleme kaydedildi. Vilnius zirvesinden önce İsveç’in üyeliği hala olanaklı. Toplantılar devam edecek” dedi.
İsveç’in üyeliği meselesi 1 Ekim sonrasına mı kaldı?
VOA Türkçe’nin edindiği bilgiye göre Erdoğan, İsveç ile ilgili olumsuz tutumu, NATO Genel Sekreteri ile 4 Haziran’daki görüşmelerinden saatler sonrasında yakın çevresiyle paylaştı ve özellikle de aynı gün Stockholm’de kendi fotoğrafını ayaklar altına PKK destekçileri görüntülerinden çok rahatsız oldu.
Erdoğan, “İsveç’in PKK’yı terör örgütü kabul etmesine rağmen ellerinde PKK bayraklarıyla başkent sokaklarında hiçbir polis müdahalesi olmaksızın protesto gösterisi yapılabildiği” tabloyu bizzat izledi ve “Bu görüntüleri yok sayamayız, bunlar kabul edilemez” yorumunu yaptı.
Erdoğan’ın o akşam, henüz resmen başdanışmanlığı görevine atamasına iki gün varken Akif Çağatay Kılıç’a, bugün yapılan Daimi Ortak Mekanizma toplantısıyla ilgili talimat verdiği öğrenildi. Bu kapsamda TBMM’nin ara tatili öncesinde yasama çalışmaları takvimi açısından da AK Parti Grubu’na, İsveç ile ilgili adım atılmayacağı yönünde bilgi aktarıldı.
Erdoğan’ın kararı doğrultusunda 11-12 Temmuz’daki NATO Zirvesi öncesinde, TBMM’ye İsveç’in ittifaka üyeliğiyle ilgili yasa teklifi sunulması beklenmiyor. Dolayısıyla İsveç ile ilgili TBMM’de yaz tatili süreci dikkate alındığında 1 Ekim sonrasında adım atılması ihtimali bulunuyor.
Böylece ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın 8 Haziran günü Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan aracılığıyla yeniden İsveç’in NATO üyeliğiyle ilgili Türkiye’den yeşil ışık talebi de Erdoğan’ın vetosuna takılmış oluyor.
İsveç tarafı: ”Ankara’yla görüşmeye devam edeceğiz”
İsveç heyeti Başkanı Oscar Strenstrom ise Cumhurbaşkanlığı’ndaki toplantıdan ayrıldıktan sonra gazetecilere yaptığı açıklamada, Türkiye’yi İsveç olarak yeterince adım atmaya ikna etmeye çalıştığını ve bu konuda ilerleme sağlandığını düşündüğünü belirtti; “Ancak Türkiye henüz bir karar vermeye hazır değil ve kafasındaki sorulara daha fazla cevap bulmaları gerektiğini düşünüyor” dedi.
Strenstrom, ortak mekanizma olarak görüşmelere devam etme kararı alındığını belirti. Hangi tarihte yeniden görüşme yapılacağı konusunda belirli bir tarihi kararlaştırmadıklarını da açıklayan Stenstrom, Ankara’nın İsveç’in NATO üyelik başvurusuna yönelik itirazlarını aşabilmek için görüşmeleri devam ettireceklerini yineledi.
Daimi Ortak Mekanizma açıklamasında neler denildi?
Bugünkü toplantıya ilişkin yazılı açıklamada, Türkiye heyetine Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Burak Akçapar’ın başkanlık ettiği Türkiye heyetinde Dışişleri, İçişleri, Milli Savunma ve Adalet Bakanlıkları ile Milli İstihbarat Teşkilatı temsilcileri yer aldığı belirtilerek, şunları ifade edildi:
“Toplantıda, İsveç’in Üçlü Muhtırada yer alan taahhütler bağlamında attığı adımlar ele alınmıştır. Başta, bu ülkede 1 Haziran 2023 tarihinde yürürlüğe giren yeni mevzuat olmak üzere terörizmle mücadelede alınmakta olan tedbirlerin terör örgütlerinin İsveç’teki faaliyetlerine yönelik yansımaları, somut örnekler temelinde istişare edilmiştir. Bu çerçevede, Üçlü Muhtırada kayıtlı taahhütlerin hayata geçirilmesinde kaydedilen ilerlemenin düzeyi ele alınmıştır. Katılımcılar Daimi Ortak Mekanizmanın önemini vurgulamışlar ve müteakip somut adımlar üzerinde çalışmaya devam etmek hususunda mutabık kalmışlardır.
4 Nisan 2023 tarihinde NATO’ya katılan Finlandiya’nın, sürecin başında daimi olarak tasarlanan bu mekanizmanın toplantılarına katılmaya devam etmesi, terör örgütleriyle mücadelenin takibinin NATO üyeliğinden sonra da sürdürüleceğinin teyidi bakımından ayrıca önem taşımaktadır.”