– İkinci tur cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde ABD’nin önde gelen gazetelerinden New York Times, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yönetimindeki Türkiye’de kültürel atmosferin yaşadığı dönüşümü ve bu dönüşümün niteliğini değerlendiren bir makale yayınladı. Kültür-sanat eleştirmeni Jason Farago’nun kaleme aldığı ‘Erdoğan iktidarını korumak için Türk kültürüne nasıl yeni bir yön verdi?’ başlıklı makalede, Osmanlı mirasını şova çeviren Erdoğan’ın seçmenlerini bu yolla konsolide ettiği ve muhaliflerinin sansür veya hapis cezalarıyla karşı karşıya kaldığı ifade edildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 14 Mayıs seçimleri öncesinde kampanyasının son durağı olan Ayasosfya’ya yaptığı ziyareti vurgulayan Farago, Erdoğan’ın söz konusu ziyaretle seçmenlerine Ayasofya’yı yeniden camiye dönüştürdüğünü hatırlattığının altını çizdi. Yazar, 28 Mayıs’ta seçmenlerin sadece Erdoğan’ı değil, Erdoğan’ın yarattığı kültürel başkalaşımın arkasında yatan siyasi ideolojiyi de oylayacağını vurguladı.
‘AYASOFYA YENİ OSMANLICI HAYALİN TAÇLANMASIDIR’
Farago, tarihçi ve Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Edhem Eldem’in “Ayasofya yeni Osmanlıcı hayalin taçlanmasıdır. Bu, temelde, ideolojik kavga, polemik ve tartışmaların çok, çok ilkel bir tarih ve geçmişi kavrayış alanına aktarılmasıdır” yorumunu aktardı. Farago, Eldem’in tespitinden hareketle “Erdoğan, son 20 yıldır büyük anıtlar, TV dizileri, restore edilen arkeolojik alanlar ve yeni retro camiler ile Türkiye’nin milli kültürünün yönünü değiştirdi ve bunu yaparken nostaljik Osmanlı mirasının yeniden canlanmasını teşvik etti. Bu ise bazen gösterişli bir şekilde, bazen de safi bayağılık yoluyla oldu” diye yazdı.
OTORİTERLİK: OY PUSULASI VE MERMİLERDEN DAHA FAZLASI
Erdoğan’ın ilk tur cumhurbaşkanlığı seçimlerinde rakibi Millet İttifakı cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’ndan daha fazla oy aldığını hatırlatan Farago, “Anket üstüne yapılan anketler kendisi için yenilgiyi işaret ettiğinde gösterdiği dayanıklılık, partisinin medya ve hukuk sistemi üzerindeki sistematik kontrolünü kesinlikle ifade ediyor. Ancak otoriterlik, oy pusulaları ve mermilerden çok daha fazlasını ifade eder” yorumunu yaptı. Farago, “Televizyon yayınları, müzik, anıtlar ve anma törenlerinin tamamı, Ayasofya’nın kubbesinin altındaki mavi-yeşil halılarda zirveye ulaşan bir siyasi projenin, bir kültürel hınç ve milli yeniden doğuş kampanyasının ana kaldıraçları oldu” ifadelerini kullandı.
Erdoğan’ın ülkesinde gerçekleştirdiği kültürel başkalaşımın Türkiye dışında genellikle ‘İslami’ diye nitelendiğini hatırlatan New York Times yazarı, bu seçimin Erdoğan’ın ‘kültür devriminin’ itici gücünü dinden ziyade milliyetçilikten aldığını gösteriyor olabileceğini aktardı. Jason Farago, “Osmanlı mirasını sahiplenen törenler ve içeride ya da dışarıda bu geçmişten nefret ettiği iddia edilen kişilere olan kızgınlık, İslamla ilgisi olmayan milliyetçi çabalar ile el ele gidiyor” dedi.
‘ARTIK KÖTÜLÜK HERKESTEN GELEBİLİR’
Jason Farago, Ermeni asıllı kemancı Ara Malikian’ın resitali ve Kürt sanatçı Aynur Doğan’ın konseri de dahil olmak üzere geçen yıl bir düzineden fazla konserin iptal edildiğini hatırlatarak gerilimin bu ay vapur iskelesinde bir Kürt sanatçının öldürülmesiyle doruğa çıktığını yazdı. Sanatçı Banu Cennetoğlu’nun “90’lı yıllarda Kürt toplumu için kötülüğün nereden geleceği tahmin edilebilirdi. O yıllarla kıyaslandığında bugün için korkutucu olan, kötülüğün çok daha gelişigüzel bir hâl alması, herkesten gelebilecek olması” yorumunu aktardı.
‘OSMANLILAR SİZİ KURTARAMAYACAK’
Erdoğan’ın seçim kampanyasında, artık gerçek bir ‘Türk yüzyılı’nın doğmak üzere olduğuna dair sözlerini hatırlatan New York Times yazarı, “Pazar günü yapılacak seçimlerden galip çıkması hâlinde yeni Osmanlıcılık son 20 yılın en zor sınavını vermiş olacak” dedi. Jason Farago, Türkiye’deki ekonomik kriz ortamını “hiçbir kültürel milliyetçiliğin önünde duramayacağı ters rüzgar” diye niteleyerek Edhem Eldem’in “Bu gelecekte tarihsel mirasa yer yok. Osmanlılar sizi kurtarmayacak” yorumunu aktardı. (DIŞ HABERLER)
New York Times haritalarla Erdoğan’ın oylarının düşüşünü anlattı
Kaynak:
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***