Son zamanlarda Amerika’da “Blackwater” ve Rusya’da “Wagner” üzerinden özel ordular (paralı askerler) konusu gündeme geldi. Hem de hiç hoş olmayan, hukuk dışı eylemleri ile… Eski çağlarda da benzer uygulamalar olduğu iddia edilse de bugünkülerin anlamı çok farklı; zira bugün paralı askerlerden ya da özel ordulardan faydalanan devletlerin güçlü nizami orduları da var.
Biz de yakın zamanlarda Suriyeli mültecileri Libya’da paralı asker olarak kullandık.
Devletlerin paralı asker kullanmalarının bir nedeni herhalde harbe doğrudan taraf olarak görülmeme arzusu… Fakat dünya kamuoyunun ABD’nin Irak ve Afganistan’da, Rusya’nın özellikle Ukrayna’da harbe doğrudan müdahil olduğu hususunda hiçbir kuşkusu yok. Bir diğer neden, herhalde bu tür paralı askerlerin uluslararası harp hukuku kurallarını rahatça göz ardı edebilmesidir.
Blackwater “ordusu” Irak ve Afganistan’da ortaya çıktı. Harp hukukuna ters düşen uygulamalara girişti. Irak’ta sivilleri de öldürdükleri anlaşılınca rezalet ortaya döküldü. Bir kısmı Amerika’da yargılandı ve cezalandırıldı. Ancak daha sonra zamanın ABD Başkanı Trump bunları utanç verici bir şekilde affetti!
Gelelim Wagner’e… Putin, Rusya’nın harp içinde olduğunu reddettiği için (bu nedenle Ukrayna’daki askeri varlığını ‘özel operasyon’ olarak adlandırıyor ve tersini iddia edenleri cezalandırıyor) seferberlik ilan edemeyince, daha önce Mali, Suriye ve Libya’da da kullandığı Wagner grubunu devreye sokmak zorunda kaldı. Çünkü nizami ordudan askere alınma celbi gelenlerin bir kısmı yurt dışına; Kazakistan, Gürcistan ve Türkiye gibi ülkelere kaçmıştı.
Wagner’in şu anda 60 bin askerinin olduğu tahmin ediliyor. Rus ordusu vatandaşlarını askere almakta zorlanınca Wagner 62 merkezde askere alma bürosu kurmuş. İddialara göre hapishanelerden de asker toplanıyormuş. Wagner’in ayda her askere 2650 dolar maaş verdiği iddia ediliyor.
Wagner “yetersiz” dediği Rus generallere açıkça, basın önünde hakaret edebiliyor, muharebelerin devam ettiği Bakhmut’ta idari binaya bayrağı Wagner yetkilisi çekebiliyor. Herhalde Wagner’in maaş dışındaki masrafları da devlet tarafından karşılanıyor. Anlaşılan Wagner kendini çok güçlü görüyor. O kadar ki, Batı’da bazı yazarlar Putin giderse yerine Wagner grubu geçer mi diye makaleler yazıyor.
Başka örnekler de var. Özellikle bazı Afrika ülkelerinde petrol ve değerli maden arayan büyük şirketler bu tür aramalara karşı çıkan yerel halkı sindirmek üzere özel güvenlik adı altında paralı askerler kullanıyor.
Malum, bizde de Sadat adlı bir grup var.
Ekonominin özelleştirilmesi anlaşılabilir. Ama harbin özelleştirilmesi ve nizami ordu dışında özel ordulara yol açılması çok sakıncalı. Hatta tehlikeli.
‘Güvenlik şirketleri’ genelde ordudan ayrılan eski subaylar tarafından kuruluyor. Bir kısmı, işlevi bitince meşru olmayan işlere giriyor ve bir ölçüde “mafyalaşıyor”. Haiti’de mafya, devleti esir almış durumda. Mafyalara göz yummak, hele devlet içinde devlet yaratmak çok tehlikeli.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***