Uluslararası Af Örgütü, Halkların Demokrat Partisi (HDP) hakkında Anayasa Mahkemesi’nde görülen davanın kapatma kararıyla sonuçlanması ihtimalinin ifade ve örgütlenme özgürlüğünün ihlali olacağını bildirdi. Örgüt ayrıca, HDP’ye karşı kapatma istemiyle açılan davanın geri çekilmesi çağrısında bulundu.
Türkiye’de seçimler yaklaşırken HDP’nin kapatılmasının, eski ve mevcut yüzlerce HDP üyesine siyasi yasak getirilmesinin Türkiye’nin uluslararası yükümlülüklerinin açıkça ihlali anlamına geleceğinin belirtildiği Af Örgütü açıklamasında, şöyle denildi:
“HDP’nin kapatılması, ifade ve örgütlenme özgürlüğü haklarının ihlali olur ve Türkiye’de insanların kamu işlerinin yürütülmesine katılma imkanını ciddi ölçüde zayıflatır. Uluslararası Af Örgütü, Türkiye yetkililerini, uluslararası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülüklerinin gereğini yerine getirmeye ve bu hakların gerektiği gibi korunmasını sağlamak için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), sözleşmenin protokolleri ve geçmiş Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına uymaya çağırmaktadır. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı özellikle, AİHM’in son yıllarda Türkiye yetkililerinin siyasi partileri kapattığı benzer koşullar nedeniyle örgütlenme hakkı ihlalleri tespit ettiği önceki kararlarını dikkate alarak HDP’ye karşı kapatma istemiyle açtığı davayı geri çekmelidir.”
Siyasi partiler dahil bir örgütlenmenin faaliyetlerinin durdurulmasının veya zorla kapatılmasının örgütlenme özgürlüğü hakkına getirilebilecek en ağır kısıtlamalardan biri olduğuna vurgu yapılan açıklamada, bu kısıtlamaya ancak ulusal güvenlik veya kamu düzenine yönelik açık ve yakın bir tehdidin varlığı halinde başvurulabileceği belirtildi. Af Örgütü ayrıca, “Türk yetkililerinin HDP’nin siyasi hedeflerini ve eylemlerini güç kullanarak gerçekleştirmeye çalıştığı iddiaları dayanaktan yoksun olduğunu” bildirdi.
HDP’nin kapatılmasına ilişkin yaşanan süreç
Açıklamada olası kapatma sürecine ilişkin de bilgi verildi. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin “terör bağlantıları” iddiaları nedeniyle defalarca HDP’nin kapatılması çağrısında bulunduğu belirtilerek, 2021 yılının Mart ayında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının HDP’nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne dava açtığı kaydedildi. Mahkeme yeterli delil sunulmadığına hükmederek iddianameyi Başsavcılığa iade etti, ancak Haziran 2021’de Başsavcılığın yeniden ilettiği iddianameyi kabul etti.
HDP ise 5 Kasım 2021’de Anayasa Mahkemesi’ne ön savunmasını sunarak partiyi kapatma girişimine itiraz etti. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, iddianamede adı geçen 451 kişinin yazılı savunmalarını beklemeden ve incelemeden 30 Kasım’da esas hakkındaki mütalaasını sundu. Mayıs 2022’de Başsavcılık yetkilileri HDP’ye karşı iddiaları haklı gösterdiği öne sürülen ek delilleri mahkemeye sundu ancak savcılığın davaya konu suçlamasını destekleyecek somut delil sunmadı. Ocak 2023 başında Anayasa Mahkemesi, partinin,diğer tüm parlamento grupları gibi hak sahibi olduğu hazine yardımlarının yatırıldığı banka hesabına tedbiren bloke konulmasını istedi. Bloke kararı Mart 2023’te, HDP’nin itirazı üzerine oyçokluğuyla kaldırıldı. HDP’nin bugün duruşmada savunmasını sunması bekleniyor. Ancak HDP bugünkü duruşmada sözlü savunma vermeyeceğini açıklamıştı. Mahkemenin dosyayı, raporunu hazırlaması için raportöre vermesi ve raportörün Anayasa raporunu AYM üyelerine sunduktan sonra karar gününün belirlenmesi bekleniyor.