Tanrı Odin’le ilgili en eski kayıt keşfedildi

Kayıp Rıhtım’da yer alan habere göre, Odin ismi geçen tarihteki bilinen en eski kayda ulaşıldı. Araştırmacılar yakın zamanda Danimarka’da gün yüzüne çıkartılan bir kolyede İskandinav ve Germen mitolojisinde anılan tanrı Odin’den bahsedilen yazılı bir metne rastladı.

Arkeologlar, kolyenin MS 5. yüzyıla ait olduğunu düşünüyor. Bu da kolyenin, İskandinav mitolojisine dair kayıtlar içerdiği bilinen en eski arkeolojik eserden yaklaşık 150 yıl daha eski olduğu anlamına geliyor.

Kolyenin üzerine erken dönem Nors dilinde, runik harflerle “O Odin’in adamıdır” yazısı ve “Jaga/Jagaz” isminin işlendiği öğrenildi. Bunların, tanrıyı atası olarak görmüş bir Demir Çağı şef ya da kralı olan kolyenin sahibine atıfta bulunduğu düşünülüyor.  Danimarka Ulusal Müzesi’nde çalışan uzmanlardan Lisbeth Imer, konuya dair görüşünü şu sözlerle ifade ediyor:

“O ifadenin, kendisinin ‘tanrıların kralı’ ve ‘kralların tanrısı’ Odin’in soyundan geldiğini iddia eden yerel bir yönetici veya kralı tasvir eden atlı adam motifine atıfta bulunduğunu düşünüyorum. Kralların kendilerini tanrıların neslinden biri olarak sunmaktan hoşlandıklarını gösteren başka yazılı kaynaklarımız da var.”

2021 yılında Danimarka’nın Jutland bölgesinde keşfedilen hazinenin bir parçası olan kolyenin üzerindeki runik yazıyı çözmek Imer ve çalışma arkadaşı dil bilimci Krister Vasshus’un neredeyse bir yılını aldı. Yaklaşık bir kilogram altın içeren hazine, civardaki bir kentten ilhamla “Vindelev Gömüsü” olarak isimlendirildi.

Imer, runik yazının olduğu kısmın kolyenin kalanına  göre daha yıpranmış olduğunu ve bu durumun yazının güç kazanmak amacıyla dokunulan bir tür kutsal metin olmasından kaynaklanmış olabileceğini söylüyor:

“Bunlar dinin günlük yaşamla daha iç içe olduğu zamanlardı. Toplum liderleri tanrılarla iyi geçinmek adına birtakım dini ayinler ve ritüeller düzenlemekle sorumluydu.”

Kolyedeki yazının deşifresi, daha şimdiden diğer altın kolyeler üzerindeki metinlerin yorumlanmasını da etkilemiş oldu. Bugüne dek Kuzey Avrupa’da 1.000’den fazla bu tarz kolye bulunmuş durumda ve bunların 200 kadarının üzerinde yazılı bir metin bulunuyor. Imer’in bu konuyla ilgili açıklaması şu ifadelerden oluşuyordu:

“Odin kolyesindeki metin aslında Vindelev’deki diğer kolyelerden birine birazcık farklı bir motifle kopyalanmış. Fakat yazıları kopyalayan oyma ustası metni yanlış anlamış ve birçok yerde gelişigüzel dokunuşlarda bulunup ve rastgele çizgiler oymuş.”

Ayrıca, kopyalanan kolyenin 1852’de Danimarka’nın Funen adasında bulunan ve Ulusal Müze’ye verilen başka bir kolyeyle aynı kalıptan damgalandığı ancak o kolyenin üzerindeki yazının günümüze dek çözülemediği görülüyor. Bu da üzerinde Odin’in adı geçen bir eserin 170 yıldır orada durmasına rağmen bunu fark edemediğimiz anlamına geliyor.