– EYT’ye ilişkin kanun teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Yasanın bu hafta içinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yasanın yürürlüğe girmesiyle emeklilik başvuruları yapılacak. Başvurular e-devlet üzerinden ya da SGK il müdürlüklerinden yapılabilecek. EYT’liler ilk maaşlarını nisanda alabilecek.
Ancak EYT’nin başta kademeli prim günü şartı ve kısmi emekliliği gözardı ederek yasalaştırılması eleştirilere neden oldu. Çalışma ekonomisi uzmanı akademisyen Aziz Çelik, yasanın yeni adaletsizlikler yaratacak nitelikte olduğunu belirterek, “Gitti EYT, geldi EMAD (emeklilikte adalet sorunu)” nitelemesini yaptı.
Çelik, sosyal medya hesabından, EYT yasasına ilişkin şu değerlendirmede bulundu:
–EYT yasası koşullu kabul edildi. 5 bin prim sözü tutulmadı, kısmi emeklilikte yaş koşulu kalkmadı, 2000’lere kademe getirilmedi. İntibak düzenlemesi yapılmadı. Kısaca hem EYT’lilere verilen sözler tam olarak tutulmadı hem de emeklilikte adalet sorunu oluştu.
–8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlarda emeklilik için yaş koşulunu kaldıran kanun kademeli prim gün koşulunu ise değiştirmedi. Kanuna göre EYT’liler 5 bin ile 5 bin 975 gün prim ödeyerek emekli olabilecek.
–EYT’lilerin büyük çoğunluğu 1995 ve sonrası işe girenlerden oluştuğu için prim gün koşulu fiilen 5 bin 750 ile 5 bin 975 gün anlamına geliyordu. Bu durum EYT’lilerin önemli bir bölümünün yaklaşık 2 yıl 7 ay daha çalışması anlamına geliyor.
–Yasa kısmi emeklilik koşullarında yaş değişikliği öngörmüyor. Oysa beklenti 8.9.1999 öncesi hakların iadesi idi. 8.9.1999 öncesinde prim gün şartı işçiler için 5 bin gündü. Kısmi emeklilikte ise 3600 prim günü ve kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşında olmak yeterliydi.
–8 Eylül 1999 tarihinde yapılan yasa değişikliği ile kısmi emeklilikte yaş sınırı kadınlarda 58 erkeklerde 60’a yükseltildi. Böylece kısmi emeklilikten yararlanmak isteyenler 58-60 yaşını beklemek zorunda kalacak. EYT kanunu bu sorunu da çözmedi.
–EYT düzenlemesi gündeme geldiğinde yaş ve prim koşulunun kaldırılacağı ve 8.9.1999 öncesi koşullara dönüleceği bizzat Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin tarafından defalarca vurgulanmış ve bu yönde haberler basında yer almıştı. Bu söz tutulmadı.
–EYT’liler hesabını ve planlarını 5 bin güne göre yapmıştı. Şimdi 5 bin vaadine göre plan yapan EYT’liler hem maddi hem de manevi olarak büyük kayıplarla yüz yüze kaldı. Böylece yeni bir sorun ortaya çıkmış oldu: Emeklilikte Prime Takılanlar!
YASA YENİ SORUNLAR YARATIYOR: BİR GÜNLE 20 YIL GEÇ EMEKLİLİK
–EYT yasası 8.9.1999 öncesi için yaş koşulunu kaldırarak kısmi bir çözüm getiriyor. Ancak yasa yeni sorunlar yaratıyor. Bunlardan en önemlisi 9.9.1999 sonrası sigortalı olanlar için bir gün farkla bile 17 ve 20 yıl geç emeklilik söz konusu olacak. Yasa 2000’lere kademe getirmedi.
–8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde işe giren bir sigortalı 20/25 yıl çalışarak emekli olurken, bir gün veya bir yıl sonra işe giren bir sigortalının 40/42 yıl çalışarak emekli olması sosyal hukuk devleti ve eşitlik ilkesiyle bağdaşmaz.
–EYT ile birlikte mutlaka 9 Eylül 1999 ve sonrası için (EYT kapsamı dışında kalanlar için) yumuşak bir kademeli yaş sistemi getirilmeliydi. Şimdi kuşaklar arasında büyük eşitsizlikler ortaya çıkacak.
–Kanunda kademeli yaş düzenlemesinin yer almaması 2000’li yıllarda sigortalı olanlarda büyük hayal kırıklığı ve öfke yarattı. Kaş yaparken göz çıkartıldı. Bir soruna kısmi bir çözüm getirirken daha büyük sorunlar yaratıldı.
İNTİBAK DÜZENLEMESİ YOK, AYLIKLAR DÜŞÜK OLACAK
–İntibak düzenlemesi yapılmadı. Aylık bağlama oranı ve güncelleme katsayısı değişmedi. Bu nedenle EYT’lilerin aylıkları eski sisteme göre düşük olacak. Aylıkların makul düzeyde olması için intibak ve güncelleme katsayısı ve aylık bağlama oranları da yasaya eklenmeliydi.
–EYT’liler uzun ve kararlı bir mücadele ile hükümete geri adım attırdı. EYT hareketini kutlamak lazım. Hükümet seçim kaygısıyla daha önce reddettiği EYT düzenlemesini yapmak zorunda kaldı. Ancak 2000 sonrası için büyük adaletsizlik yaratıldı. Şimdi sıra EMAD hareketinde!
–2000’lere adalet hareketi önümüzdeki günlerde yükselir. Emeklilikte yapılan adaletsizlikler asla unutulmaz. Nasıl 1999’da yapılan hata 24 yıl gündemde kaldıysa EMAD hareketi de uzun süre gündemde olacak.
(EKONOMİ SERVİSİ)
EYT kanun teklifi Genel Kurul’da kabul edildi
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***