Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli 7,7 ve 7,6’lık depremler, 10 ili adeta yıkıma sürükledi. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da son verilere göre 32 bine yakın insan hayatını kaybetti.
Depremden sonra “imar affı” ya da “imar barışı” kavramları da sıkça gündeme geldi. Deprem nedeniyle binalarda bu kadar çok yıkımın ve beraberinde vefat sayısının yüksek olmasında son 20 yılda hız kazanan imar aflarının da büyük rolü olduğu belirtiliyor.
Peki nedir bu imar affı? Bugüne kadar kaç kez çıkarıldı? 2018’deki son imar affından yararlanan ve son depremde büyük yıkım yaşan 10 ilde kaç bina imar affından faydalanmıştı?
İMAR AFFI YA DA BARIŞI NEDİR?
İmar barışı, mülkiyet ve imar sorunu olan, ruhsatsız binaların yanı sıra ruhsatlı fakat imar mevzuatına aykırı olarak eklentiler yapılmış yapıların “affedilmesi” yoluyla sisteme dahil edilmesine anlamına geliyor.
İmar barışı kapsamında, örneğin zemin etütleri ve projeleri üç kata yapılan bir yere dikilen 10 katlı bir yapı da “yasal” hale geliyor, binalara sonradan eklenen ya da çıkarılan bölümler de.
Nitekim 2018 yılındaki imar barışı gündeme geldiğinde HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan da bu konuya dikkat çekere, şu ifadelerle karşı çıkmıştı: “İki katlı imarlı yere, 2 kata göre temel atılmış yere vatandaş 10 katlı bina yapmış, kolonu yok, deniz kumuyla yapılmış, bina üflesen yıkılacak, diyor ki: ‘Arkadaş, ben bu binanın’check up’ını yapmayacağım, denetlemeyeceğim, sen gel, bildir, bana da yüzde 3 para ver -para lazım, çok sıkışığız- ben senin 10 katlı binanı affediyorum.”
BUGÜNE KADAR KAÇ KEZ İMAR AFFI ÇIKTI?
Türkiye’de 1948 yılından bugüne 20’nin üzerinde imar affı içerikli yasa çıkarıldı. Bunların içinde en çok bilinenlerin ise Turgut Özal döneminde çıkarılan imar affı ile 2018’de AKP’nin çıkardığı imar affı.
Gecekonduların affının gündeme geldiği ilk yasa 1983 yılında çıkarılırken, “imar affı” ya da “imar barışı” kavramının ilk olarak kullanılması Turgut Özal’ın başbakanlığı döneminde 1984 yılında çıkarılan yasayla birlikte oldu.
EN BÜYÜK “İMAR AFFINI” ERDOĞAN ÇIKARDI
Türkiye’deki en büyük imar affı ise 2018 yılında AKP ve bu partinin başındaki Recep Tayyip Erdoğan tarafından çıkarıldı. Cumhurbaşkanlığı seçiminden hemen birkaç ay önce Torba Kanun’la yasalaştırılan imar affıyla, milyonlarca konut “yasallığa” kavuşturuldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan da seçim propagandası döneminde imar barışını sık sık övünerek anlattı. Övünerek anlattığı şehirlerden ikisi de depremde binlerce binanın yıkıldığı Hatay ve Kahramanmaraş’tı. Erdoğan’ın Maraş’taki konuşması, depremden sonra sık sık gündeme geldi.
2018’DE KAÇ KONUT İMAR BARIŞINDAN YARARLANDI?
Adına “imar barışı” denilerek TBMM’den geçirilen yasa ile imara aykırı, ruhsatsız ya da ruhsat eklerine aykırı olan yapılar kayıt altına alındı. CHP Milletvekili Mahmut Tanal’ın 2022 yılının son aylarında 2018 imar affıyla kaç konut ve işyerinin “Yapı Kayıt Belgesi” aldığını Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’a sorması üzerine verilen yanıta göre; imar barışı kapsamında Türkiye genelinde toplam 7 milyon 85 bin 969 adet Yapı Kayıt Belgesi verilirken, bunların 5 milyon 848 bin 927’sini konutlar oluşturuyor.
İmar barışı sayesinde elde edilen gelire ilişkinse Kurum, “imar barışında hedefe ulaşıldığını” belirterek, “Devletin kasasına 25 milyar 592 milyon TL girdi” bilgisini paylaştı.
DEPREMİN YIKTIĞI HANGİ İLDE KAÇ KONUT İMAR AFFINDAN YARARLANDI?
Kahramanmaraş merkezli depremlerin etkilediği 10 ilde imar affı kapsamında verilen yapı kayıt belgesi sayısı ise 294 bin 166 oldu. Bu illerde imar barışından yararlandırılan konut sayısı şöyle:
Adana 59 bin 247, Adıyaman 10 bin 629, Diyarbakır 14 bin 719, Gaziantep 40 bin 224, Hatay 56 bin 464, Kahramanmaraş 39 bin 58, Kilis 4 bin 897, Malatya 22 bin 299, Osmaniye 21 bin 107 ve Şanlıurfa 25 bin 521.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***