CARACAS – Aliağa’ya söküm için yoldayken zehirli atık ve asbest taşıdığı gerekçesiyle yoğun tepkiler üzerine geri gönderilen “Sao Paulo”” gemisinin Atlas Okyanusu’nda batırılma kararı, Brezilya’da da tepkilere neden oluyor.
Brezilya donanmasının yaklaşık üç aydır açıkta bekleyen asbestli “Sao Paulo” gemisinin su aldığı için hızla çürüdüğü ve 21 kompartımanın ciddi batma riski taşıdığı gerekçesiyle gemiyi planlı bir şekilde batırma kararı alması ülkede tartışma yarattı.
Brezilya donanması ile geminin söküm işlemini yapacak Türk firması “Sök Denizcilik” arasında da geminin limana yanaştırılması, onarım sözleşmesinin yapılması, sigortasının yenilenmesi gibi konularda da yükümlülüklerin yerine getirilmediğine dair karşılıklı suçlamalar yaşanıyor.
Brezilya Çevre Bakanı’ndan sivil toplum örgütlerine kadar çok sayıda kurum ve kuruluş, asbestin yanı sıra başka tehlikeli atıkları da barındıran hurda geminin okyanusta batırılmasının bir çevre felaketine neden olabileceğinden endişe duyuyor.
“Geminin batırılması bir çevre suçu”
Asbest Karşıtları Derneği kurucularından Fernanda Giannasi, dört ay önce geminin Rio de Janeiro’daki deniz üssüne iade edilerek bağımsız kurumlarca gemideki zehirli atık envanterinin yeniden şeffaf bir biçimde yapılması ve gemi gövdesinin onarılma taleplerinin dikkate alınmadığını, alınsaydı bu noktaya gelinmeyeceğini söylüyor.
VOA Türkçe’nin ulaştığı Giannasi “Brezilya Deniz Kuvvetleri, Çalışma Bakanlığı’na gemide 9 ton asbest olduğunu bunun da ancak gemi sökülürse çıkarılabileceğini bildirdi. Ben deniz kuvvetlerine, geminin çıkışını onaylayan şirket ve bazı sivil toplum örgütlerinin bildirdiği, gemi içindeki mühürlü bölmeleri sordum. (Geminin taşıdığı zehri gizlemek için mühürlendiği iddia edilen) Bu bölmelerin varlığı inkar ediliyor. Geminin batırılması açıkça bir çevre suçu” diye konuştu.
“Bu kadar zehir taşıyan bir geminin batırılmasına izin veremeyiz”
Greenpace Brezilya Program Direktörü Leandro Ramos da geminin gövdesinde ve boyasında tonlarca asbest ve başka zehirli maddelerin bulunmasının, deniz ekosistemlerinde ve geçimlerini denizden sağlayan kıyı topluluklarında yaratacağı çevresel etkiye dikkat çekiyor.
VOA Türkçe’ye konuşan Ramos, Sao Paulo hurda uçak gemisini batırmanın somut ve uygulanabilir alternatifleri varken, telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğuracak bir planda ilerlemenin anlaşılamaz olduğunu ve Brezilya Deniz Kuvvetleri’ne kararından vazgeçmesi için baskı yapmaya devam edeceklerini söyledi.
Greenpeace yetkilisi “Brezilya hükümeti sosyo-çevresel gündemde gerçekten öncü bir rol üstlenmek istiyorsa, ülkeyi çevreleyen okyanusu ve geçimini okyanustan sağlayan toplulukları korumayı da taahhüt etmelidir. Bu vaka, hükümetin çevre ve insan hakları vaatlerinin somut bir eylemle gösterebilmek için bir fırsattır. Bu kadar çok zehirli madde taşıyan ve bu büyüklükteki bir geminin batırılmasına izin veremeyiz. Bunun sonuçları korkunç olabilir” ifadelerini kullandı.
“Tek çözüm geminin gövdesini satın alacak başka bir şirket bulmak”
VOA Türkçe’nin ulaştığı Brezilya Avukatlar Enstitüsü’nde (IAB) Denizcilik, Gümrük ve Liman Hukuku Komisyonu Başkanı Márcio Ávila da, gemiyi batırma işleminin kıyıdan 350 kilometre açıktaki münhasır ekonomik bölgede yani insanlık mirası olarak görülen uluslararası sularda planlandığına dikkat çekti.
Uzmanlar geminin batırılacağı yerin çevre koruma alanlarının dışında olması, belgelenmiş denizaltı kablolarının bulunmaması ve rüzgar çiftlikleri gibi projelere engel olmaması nedeniyle seçildiğini bildiriyor.
Avila “Sao Paulo gemisinin batırılmasını önlemenin tek yolu, gövdesini satın almak isteyen bir şirket bulmak. Bu gerçekleşmezse, oldukça maliyetli olan bakım maliyeti kamu parasıyla karşılanacak. Ancak buradaki en büyük sorun Türkiye’nin asbest içerdiği için gemiyi almayı reddetmesinin ardından, diğer ülkelerin de büyük olasılıkla gemiyi kabul etmeyecek olması, geminin başka bir şirkete satılmasını zorlaştırıyor” diye konuştu.