YORUM | İDRİS GÜRSOY
6 Şubat depremi akşamı Diyanet’in ilk işi, camilerde sela okutmak oldu. Aynı diyanet 1939 depreminden sonra bakın ne yapmıştı? Depremin yaralarını tez zamanda sarabilmek için seferberlik ilan etti. Bütün vilayet ve kaza müftülüklerine telgraf çekilerek cemaati yardım yapmaya teşvik için İmamlardan sürekli merhamet, yardımlaşma ve şefkat konulu sohbet ve vaazlar yapmaları istendi. Namaz çıkışlarında cemaatten depremzedeler için para toplandı. Ve asıl önemlisi, diyanet personeli maaşlarının yüzde 10 veya yüzde 20 kadarını depremzedelere yolladı.
27 Aralık 1939 Erzincan depremi, 11 ilde yıkıcı etki yaptı. 7,9 şiddetindeki depremde 32 bin 968 kişi hayatını kaybetti. 116 bin 720 bina yıkıldı. Binlerce insan sakat, yetim ve evsiz kaldı. Eksi 30’u gören kış şartları da faciayı büyüttü. Yollar karla kaplıydı. Dünya savaşı, kötü Türkiye ekonomisini daha da zayıflatmıştı. Bunlara rağmen Anadolu canla başla yardıma koştu. Devlet bütün imkanlarını kullandı. Yurtdışından özellikle tıbbi yardım yağdı.
Deprem bölgesine giden milletvekillerinin hazırladıkları raporlar ve o günkü gazetelerdeki haberlerden derlediğim bazı çalışmalar şöyle:
TBMM, deprem gecesi sabahı çalışmalara başladı. Deprem bölgesinden gelen ilk telgraflar okundu. Meclis bünyesinde Milli Muavenet Komitesi kuruldu. İlk etapta Kızılay tarafından deprem bölgelerine para, çeşitli temel gereksinim maddeleri ve çadır gönderildi.
28 Aralık sabahı içişleri bakanı Hulusi Alataş Ankara’dan deprem bölgesine hareket etti. Deprem bölgesindeki bütün memurlara yapılacak yardımlar konusunda talimatlar verildi. Ayrıca hızlı inceleme ve rapor hazırlaması için Trabzon’daki umumi müfettişlik bürosu Erzurum’a taşındı. 29 Aralık akşamı Erzincan’a ulaşan 4. Umumi müfettişlik görevlileri zaman kaybetmeden yardım ve hasar tespit çalışmalarına başladı. Erzincan’da vasıtalar enkaz altındaydı. Divriği’den 6 kamyon gönderildi. Kurtarılanlar hızla Kayseri, Divriği ve Sivas’a sevk edildi.
10 Ocak’ta adliye vekili Fethi Okyar, deprem felaketine uğramış yerlerdeki mahkum ve tutuklular hakkında bir kanun teklifi sundu. Buna göre, mahkum ve tutuklular hakkındaki infaz kararları 1 yıl müddetle tehir edildi ve bunlar devlet tarafından muhafaza altına alınarak deprem yaralarını sarmak için istihdam edildiler.
10 Ocak tarihli oturumda 10 günlük tetkik sonucu hazırlanan rapor ve alınan tedbirler meclise sunuldu;
“200 amele gönderilerek Erzincan yolu açıldı. Yardımlar ulaşmaya başladı. Üçüncü Ordu müfettişi tarafından çalışmak üzere 800 asker istihdam edildi, 1000 çadır dağıtıldı. 170 jandarma Erzincan’a gönderildi.”
15 Ocak 1940’ta Meclise Yardım kanunu teklifi geldi. 17 Ocak’ta kabul edilen kanunla; zarara uğrayan ailelere yardım edilmesi, yetim kalan çocuklara maaş bağlanması, depreme maruz kalan memurların maaşlarının iyileştirilmesi kabul edildi.
Deprem bölgesine yardım çalışmalarını TBMM Milli Muavenet Komitesi ve Kızılay organize etti. Komite tarafından illere 28 Aralık günü yazı gönderilerek yardım seferberliği ilanı yapıldı. Meclis namına komitenin hesabına 20 bin lira yatırıldı. İllerden yardım yağdı. Çoğu vilayette memurlar maaşlarının yüzde 10’unu bağışladı. Çevre iller kısa sürede yardıma koştu. Malatya’da 2 saatte 1700 kg un, 11 bin kg bulgur, pekmez, ekmek ve muhtelif erzak toplanıp Erzincan’a gönderildi.
Ankara’da depremzedeler için konser ve piyesler tertip edildi. Bazı sinemalar birkaç günlük hasılatlarını depremzedelere bağışladı, spor kulüpleri kendi aralarında maç yaparak elde ettikleri gelirleri depremzedelerin ihtiyacını için kullandı.
Yurtdışından da yardım yağdı. Almanya, İngiltere, Fransa , İran, Mısır, Romanya, Yunanistan ve ABD tıbbi ilaç , kereste, kumaş, battaniye, çadır gibi yardım malzemeleri gönderdi. Ayrıca 13 Ocak’ta İngiltere‘den içinde bir hastanenin de bulunduğu yardım gemisi İskenderun’a geldi. Gemi personeli iyi şekilde karşılandı
Depremden sonra ilk etapta yaralılar ve evsiz kalanlar yıkılmayan binalara yerleştirildi. Bazı binalar geçici hastaneye çevrildi ve yaralıların ilk tedavileri buralarda yapıldı. Çadırlar ile geçici barınma merkezleri oluşturuldu. Başka vilayetlere gönderilen depremzedeler ilk etapta otel, misafirhane ve gönüllü ailelerin yanlarına yerleştirildi. İstanbul’da evler kiralandı. Harabe olan köyler boşaltıldı. Köy sakinleri başka illere sevk edildi. Eğitimin aksamaması için okulları zarar gören öğretmenler civar kazalarda görevlendirildi.
Depremden zarar gören yerlerin inşasında titiz bir çalışma yürütüldü. Mecliste imar çalışması için bir komisyon kuruldu. Ocak ayında bir grup bilim adamı fay hattında jeolojik incelemelerde bulunmak için bölgeye gitti. Bir rapor hazırladı. Raporda yeni şehirde inşa edilecek evlerin fiziki özelliklerinin nasıl olacağı konusunda bilgiler mevcuttu. Bir yıl içinde etüt yapılan arazilerde birer katlı yüzlerce ev inşaa edildi.
Bir de 84 yıl sonra yaşananlara bakın! Türkiye’nin nereden nereye savrulduğu açıkça görülecektir.
Türkiye’de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇
Kaynak: Tr724
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***