Kazakistan, ülkeyi otuz yıl boyunca yöneten eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ve ailesini ‘ayrıcalıklı kılan’ yasayı yürürlükten kaldırdı.
Anayasa Mahkemesi’nin Nazarbayev’e verilen statü ve yetkileri içeren kanunun geçersiz sayılmasını onaylamasının ardından parlamentoda yapılan oylamada reform kabul edildi.
2000 yılında kabul edilen yasaya göre, önemli siyasi ayrıcalıklara sahip olan, ekonominin büyük bölümünü kontrol eden Nazarbayev ve ailesi yargı dokunulmazlığından yararlanıyordu.
Yeni yasada Nazarbayev’in Anayasa ile garanti edilen dokunulmazlığı etkilenmeyecek; ancak ailesi dokunulmazlık haklarını kaybedecek.
“Yasal dayanağı yok”
Kazakistan Anayasa Mahkemesinden çarşamba günü yapılan yazılı açıklamada, kararın, 5 Haziran 2022’de ülke genelinde gerçekleştirilen Anayasa referandumunun sonuçları temelinde verildiği kaydedildi.
Açıklamada, “‘Kazakistan Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı-Elbası Hakkındaki Kanun’un güncellenen Anayasa’da geçerli sayılması için yasal dayanağı yoktur ve bu nedenle geçersiz olarak tanınmaya tabidir.” ifadesi kullanıldı.
‘Demokratik devrim’ niteliğinde referandum yapıldı
Kazak seçmenler, 5 Haziran’da gerçekleşen ‘demokratik devrim’ niteliğindeki referandumda Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev tarafından önerilen anayasa değişikliklerini destekledi.
Bu değişlikler arasında “Cumhurbaşkanının yakın akrabalarının devletin üst düzey görevlerine ve kamu ortaklığındaki şirketlerin yönetimine getirilmesi yasaklanacak.” maddesi de yer aldı.
Ayrıca, “Kazakistan’ı 28 yıl yönettikten sonra mart 2019’da görevinden istifa eden kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in anayasal statüsünün yer aldığı Birinci Cumhurbaşkanı’na ilişkin kanun da yürürlükten kalkacak.” denildi.
Ocak’taki gösteriler ülkedeki siyasi manzarayı değiştirdi
Mart 2019’daki sürpriz istifasının ardından “halk kahramanı” ilan edilen 82 yaşındaki Nazarbayev’in “ülke siyasetinde etkin rol oynamaya devam ettiği” eleştirileri yapıldı.
2022’nin başında akaryakıt fiyatlarındaki artışa karşı düzenlenen protestolarda kolluk kuvvetleri ile siviller arasındaki çatışmada 238 kişinin hayatını kaybetmesi ülkede siyasi manzarayı da değiştirdi.
Nazarbayev, giderek artan ekonomik zorluklarla karşı karşıya olan halkın sırtından kendisini ve çevresini önemli ölçüde zenginleştirmekle suçlandı.
Kriz devam ederken daha Nazarbayev’in yardımcısı olarak görülen mevcut cumhurbaşkanı Tokayev, “süper başkanlık” rejimine son verilmesi çağrısında bulundu.
Son aylarda, Nazarbayev’e yakın birkaç kişi üst düzey pozisyonlardan alındı. Onlar arasında ocak ayaklanmalarını organize etmekle suçlanan ve vatana ihanetten yargılanan eski başbakan ve gizli servis şefi Karim Massimov da var.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***