Fransa, uzun süredir tartışmalara neden olan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron hükümetinin oya sunacağı emeklilik reformuna karşı tren, uçak seferleri, okul ve hatta hastane hizmetlerinin kesintiye uğrayacağı bir grev dalgasına sahne olmaya başladı.
Son kamuoyu yoklamaları Fransız halkının çoğunluğunun tasarıya karşı olduğunu işaret ediyor. Peki neredeyse tüm sendikaların katılacağı ülke genelindeki grevler Cumhurbaşkanının emeklilik reformunda geri adım atmasını sağlayabilir mi?
‘Değiştirmek istemiyorlar’
Cumhurbaşkanı Macron’un emeklilik sistemini değiştirme konusundaki ilk denemesi aslında hezimetle sonuçlandı.
2019-2020 kışında, gündeme gelen tasarı ülkede 1968’den bu yana en büyük grev dalgasının yaşanmasına neden oldu.
Ardından da Covid-19 salgının başlamasıyla Cumhurbaşkanının projeyi rafa kaldırdı.
Fakat 2022’de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yeniden aday olduğunu açıklayan Macron, kampanyası sırasında seçim reformunu tekrar gündeme taşıdı ve nisanda gelen zaferinin ardından emeklilik konusundaki çalışmalara hız verdi.
Bununla birlikte Haziran 2022’deki genel seçimlerde lideri olduğu partisi Ensemble’ın (Birlikte) mecliste çoğunluğu kaybetmesi grevlerin yanında milletvekillerinden de metnin onay almaması ihtimalini kuvvetlendirdi.
Revue politique et Parlementaire adlı analiz dergisinin genel yayın yönetmeni Arnaud Benedetti halktaki tepkinin daha da büyüdüğüne işaret ediyor. İlk grevlere katılmayan sendikaların bugün başlayan iş bırakma eylemlerine destek verdiğinin altını çizen uzman, “Tahminler çok sayıda insanın sokağa çıkacağını gösteriyor; 1 milyon ila 1,5 milyon insan, ki bu da grev hareketini çok memnun edecektir” dedi.
“Yüzde 66, reforma karşı”
Birçok kamuoyu yoklaması Fransızların çoğunluğunun Macron’un önerilerine karşı olduğunu gösteriyor. Son geniş çaplı bir ankette yüzde 66’lık bir kesim emeklilik yaşının 62’den 64’e çıkarılmasına karşı çıkarken, yüzde 60’lık bir kesim de tam emeklilik için gereken ödeme süresinin 43 yıla çıkarılmasını istemiyor.
“Macron ve hükümeti, ikna edemiyor”
Nottingham Üniversitesi’nde Fransız siyaseti profesörü olan Paul Smith, “Kamuoyundaki muhalefetin büyük bir kısmını ‘Fransız modeli emekilikte’ ısrar edenler oluşturuyor” diyor.
“Bu modelin bir istisna olduğunu savunan büyük bir bölüm bunu değiştirmek istemiyor” diyen Smit, Fransız hükümetinin Almanya dahil komşu ülkelerde emeklilik yaşının daha yüksek olduğunu belirten ikna çabalarının işe yaramadığını vurguluyor.
Hükümetin iletişim hataları da yaptığını işaret eden uzmanlar, ilk etapta Macron’un çalışma süresinin uzatılmasına karşı olduğunu söyleyip daha sonra uzatmasının “tutarsızlık” olarak agılandığını işaret ediyor.
Sendika ve muhalefetin rolü?
Macron’un reformdan geri atmasında önemli rol oynayabilecek sendikalar 1995’te Cumhurbaşkanı Jacques Chirac hükümetine geri adım attıran grevlerin yeniden yaşanmasını hedefliyor.
Fakat bu hedefe ulaşmak için halkın grev çağrılarını desteklemesi şart. Uzmanlar burada iki faktörün çok önemli olduğu kanısında. Bunlardan ilki hükümetin direnmesi ve anlaşmazlığın zamana yayılması durumunda sendikaların grevleri sürdürebilecek imkanlara sahip olup olmadığı. Diğeri ise grevlerin milletvekilleri üzerindeki etkisi.
Zira Macron’un hazirandaki zeçimlerde çoğunluğu kaybetmesi tasarının kabulünü zorlaştırdı. Bununla birlikte reformu destekleyen Les Republicains Partisi’nin (LR, Cumhuriyetçiler) tasarıyı desteklemesi, yasayı geçirecek çoğunluğu sağlaması Macron’un elini kuvvetlendiriyor.
Fakat her ne kadar emeklilik konusunda iki parti hem fikir gibi görünse de aslında büyük fikir ayrılıkları da söz konusu. Zira Macron gibi sağcı olan LR milletvekillerinin bazıları iktidar partisinden farklı olduklarını kanıtlama arayışında. Macron için diğer önemli bir olumsuz durum da LR’nin yeni lideri Eric Ciotti. Partinin belki de en radikal sağcılarından olan Ciotti, kendisini aşırı sağcı eski cumhurbaşkanı adayı Eric Zemmour’a daha yakın görüyor.
Ancak, partinin emeklilik reformunu tarihsel olarak hep desteklemiş olması ve Macron’u desteklemenin partinin ön plana çıkacağı yönündeki genel hissiyat partinin Macron lehine oy kullanma ihtimalini artırıyor.
Yine de grevlerin aylarca sürmesi ve geniş halk desteğini arkasına almasının LR’de bir pozisyon değişikliğine neden olabileceği ihtimali bulunuyor.
Tasarı Meclis’ten geçmezse Macron ne yapabilir?
Ulusal Meclis emeklilik reform tasarısını 6 Şubat’ta görüşmeye başlayacak. Meclis’in alt kanadı ve ardından Senato’nun metni oylaması için 26 Mart’a kadar süreleri olacak.
Tasarının meclisten dönmesi Cumhurbaşkanı’nın Anayasa’nın 49. Maddesi’nin 3. bendini uygulamaya sokmasına neden olabilir. Ülkenin bu en tartışmalı maddesi parlamentonun reddine rağmen Cumhurbaşkanının yasayı yürürlüğe sokmasına hak tanıyor.
Fakat bu maddeye karşı bir de koruma mekanizması öngören anayasa milletvekillerine güvensizlik oylamasına gitme hakkı tanıyor. Bu oylamanın başarılı olması, hükümetin düşmesi ve yeni milletvekili seçimlerine gidilmesi demek.
Başbakan Elisabethe Borne bu yetkiyi şu ana kadar 10 defa kullandı ve şu ana kadar mecliste bir güzensizlik oylamasına gidilmedi.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***