1. Apple, 3 trilyon dolarlık borsa değerine ulaşan ilk şirket oldu.
Ocak ayında, Apple’ın değeri 3 trilyon dolara ulaştı. Hem Apple hem de diğer birçok şirket, Covid-19 salgını ve rekor enflasyondan etkilenen ekonomik şartlar nedeniyle bir süredir değer kaybetmişti. Apple aynı zamanda 2018’de 1 trilyon dolar ve 2020’de 2 trilyon dolar değerine ulaşan ilk şirket oldu.
2. Bilim insanları, galaksimizde yıldızların nasıl oluştuğunu gösterdi.
Ocak ayında Nature’da yayınlanan bir makaleye göre, bilim insanları ilk kez Samanyolu’ndaki yıldızların oluşumunu neyin tetiklediğini açıklayabildi. Araştırmacılar, yaklaşık 14 milyon yıl önce bir süpernova zincirleme reaksiyonunun, 1000 ışıkyılı uzaklığındaki bir maddenin oluşumuna yol açtığını belirttiler. Bilim insanları bu maddenin varlığından haberdar olmalarına rağmen, yerel yıldızların oluşum bölgelerinin bu maddenin yüzeyine oturduğunu keşfettiler. Bahsi geçen zincirleme reaksiyon yeni yıldızların oluşumu için gerekli olan toz ve gazı bu maddenin kenarlarına itti.
3. Victoria’s Secret, Down sendromlu bir modele yer verdi.
Porto Rikolu model Sofia Jirau, Victoria’s Secret mankeni olan ilk Down sendromlu kadın oldu. Jirau, şirketin çeşitliliği ve kapsayıcılığı vurgulayan Love Cloud kampanyasında yer aldı.
4. İnsan kanında mikroplastikler tespit edildi.
Mart ayında Environment International‘da yayınlanan bir araştırma, insan kanında mikroplastiklerin bulunduğunu tespit etti. Çalışmaya katılanların yaklaşık yarısının kan dolaşımında, diğer günlük öğelerin yanı sıra su şişelerinde ve gıda ambalajlarında kullanılan bir polimer olan polietilen tereftalat vardı. Bilim adamları daha önces insanların yedikleri yiyecekler, içtikleri su ve soludukları hava yoluyla mikroskobik plastik parçacıklara maruz kaldıklarını tespit etmişti
5. Doğu Antarktika’da bir buz tabakası çöktü.
Conger buzulu Mart ortasında çöktü. Bu yaşanan, 1979 yılından beri ilk defa gerçekleşti. Uzmanlara göre, 450 mil karelik buzun çökmesi beklenenden daha erken gerçekleşti. Ayrıca bu gelişme, kıtanın iklim değişikliğinin etkilerine karşı daha az savunmasız olduğu düşünülen bir bölümünde yaşandı.
6. Bilim insanları Samanyolu’nun kara deliğinin görüntüsünü yakaladılar.
Mayıs ayında, bilim insanları galaksimizin merkezindeki bir kara delik olan Sagittarius A‘nın ilk görüntüsünü ortaya çıkardılar. Görüntünün ortaya çıkarılması, Event Horizon Telescope projesi olarak bilinen uluslararası bir çabanın sonucuydu. 2019’da ekip, Sagittarius’dan 1.500 kat daha büyük olan M87 galaksisinin merkezindeki bir kara deliğin ilk görüntüsünü ortaya çıkarmıştı.
7. Erkeklerin Dünya Kupası’nı bir kadın hakem yönetti.
Fransa asıllı Stéphanie Frappart, Aralık ayında Katar’da Kosta Rika ile Almanya arasında oynanan maçı yöneterek Dünya Kupası maçındaki ilk kadın baş hakem oldu. Bu aynı zamanda tamamı kadınlardan oluşan bir hakem ekibine sahip ilk Dünya Kupası maçıydı: Frappart’ın yardımcıları Brezilya’dan Neuza Back ve Meksika’dan Karen Diaz Medina idi.
8. Andy Warhol’un serigrafisi Amerika Birleşik Devletleri’nde müzayede rekorları kırıyor.
Andy Warhol imzalı, Marilyn Monroe’nun yüzünün olduğu “Shot Sage Blue Marilyn” adlı serigrafi, Mayıs ayında bir müzayede’de 195 milyon dolara alıcı buldu. Daha önce 2017’de Jean-Michel Basquiat tarafından yapılan bir tablo en yüksek fiyat rekorunu kazanmıştı. Warhol’un tablosu böylelikle Basquiat’ın tahtını salladı.
9. Güney Kore kendi roketini kullanarak bir uydu fırlattı.
Güney Kore, Havacılık ve Uzay Araştırma Enstitüsü ve yerli şirketler tarafından yapılan roketi kullanarak bir uydu fırlattı. Yaşanan gelişme, ülke için oldukça iddialı yeni bir uzay çağını başlattı ve toplumun genelini gururlandırdı. Güney Kore, 2030 yılına kadar aya bir uzay aracı göndermeyi de hedefliyor.
10. İtalya’da felçli bir adam, yasal yardım aracılığıyla intihar ederek hayatını kaybetti.
Haziran ayında, bir trafik kazasının ardından 12 yıldır felçli olan 44 yaşındaki Federico Carboni, İtalya’da yasal yardımlı intihar aracılığıyla hayata veda eden ilk kişi oldu. 2019’da İtalya yüksek mahkemesi, yardımlı intiharın belirli koşullar altında yasal olduğuna karar verdi ve bu, ağırlıklı olarak Katolik olan İtalya’da geniş ölçekte tartışma yaratan bir konu oldu.
11. Bilim insanları, çıplak gözle görülebilecek kadar büyük olan bakterileri tespit etti.
Science dergisinde Haziran ayında yayınlanan bir çalışmada, araştırmacılar, bakterilerin mikroskobik varlıklar olduğu fikrini alt üst ederek mikroskop olmadan çıplak gözle görülebilen bir bakterinin varlığını keşfettiler. Thiomargarita magnifica türü bakteri, yaklaşık 9.000 mikron (0,35 inç) uzunluğa ulaşıyor. Bu bakteri türü ilk olarak 2009 yılında bir Karayip ormanında keşfedilmiş olsa da, şaşırtıcı düzeydeki boyutu nedeniyle araştırmacıların Thiomargarita magnifica’nın bir bakteri türü olduğunu belirlemeleri oldukça zaman aldı.
12. Meta, halka arzından bu yana bir çeyreklik gelirinde ilk düşüşünü bildirdi.
Facebook’un ana şirketi Meta, Temmuz ayında şirketin 10 yıl önce halka açılmasından bu yana gelirindeki ilk düşüşü bildirdi. Bir zamanlar Wall Street’in gözdesi olan şirket, kendisini 3-D’de önemli bir aktör haline getirmek istiyor.
13. Vatikan ve El Ezher’de üst düzey pozisyonlara kadınlar atandı.
Tarihte ilk defa, Papa Francis’e tavsiyelerde bulunan bir Vatikan komitesine üç kadın atandı. Mısır’da ise El Ezher Camii, bir kadını baş imam Şeyh Ahmed el-Tayeb’in danışmanı olarak atadı.
14. Amerikalılar sigaradan çok esrar kullandı.
Ağustos ayında yayınlanan bir rapor, Amerikalıların sigaradan çok esrar kullandığını ortaya çıkardı. Ankete katılan Amerikalıların yaklaşık yüzde 16’sı ağırlıklı olarak esrar tükettiklerini söyledi. Bu veri, sigara içtiğini bildirenlerden yüzde beş daha fazla.
15. Kuzey İrlanda’da Katoliklerin sayısı Protestanları geçti.
Eylül ayında açıklanan nüfus sayımı rakamlarına göre, Birleşik Krallık topraklarının oluşumundan bu yana ilk kez, Kuzey İrlanda’da Protestanlardan daha fazla Katolik yaşıyor.
16. İngiltere’de görev asasının kırılması televizyonda yayınlandı.
Görev asasının sembolik olarak kırılması, ilk kez Kraliçe II. Elizabeth’in eylül ayındaki ölümünden 11 gün sonra yapılan ayin sırasında televizyonda canlı olarak yayınlandı.
17. Xturismo Uçan Bisikleti ilk halka açık uçuşunu yaptı.
Bir Japon start-up’ı, uçan bisikletini ilk kez Eylül ayında Detroit Otomobil Fuarı’nda gösterdi. 40 dakika havada kalabilen bir bisiklet olan Xturismo, alıcılara yarım milyon dolardan fazla para kazandıracak.
18. NASA, gezegen savunma programı kapsamında bir uzay aracını bir asteroid ile çarpıştırdı.
NASA, Eylül ayında bir uzay aracını kasıtlı olarak bir asteroid ile çarpıştırdı ve asteroidin yörüngesini, Dünya’yı tehdit edebilecek olası asteroitlerin etkilerini anlamak için değiştirdi.
19. Fransa, Almanya’ya gaz gönderdi.
Fransa tarihte ilk defa elektrik karşılığında Almanya’ya doğal gaz akışı sağladı.
20. Rusya’da bir mağarada bir Neandertal klanının kalıntıları bulundu.
Ekim ayında Nature dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, bilim insanları Rusya’daki bir mağarada bir Neandertal klanına ait olduğu bilinen ilk bulguları ortaya çıkardı. Bulgular, bugüne kadarki en büyük genetik araştırmalarından birine yol açtı. Bilim insanları, yaklaşık 11 Neandertalden oluşan bu grubun muhtemelen yaklaşık 54.000 yıl önce açlıktan öldüğüne inanıyor.
21. İngiliz hükümetinin başına ilk defa beyaz olmayan bir lider geldi.
Rishi Sunak, İngiliz sömürgesi olan Doğu Afrika’dan göç eden bir anne babanın çocuğu olarak güney İngiltere’de doğdu. Büyükanne ve büyükbabası Hindistan’ın Pencap bölgesindendi. Sunak, İngiltere’nin başbakanlık koltuğunda outran ilk beyaz olmayan lider olarak tarihe geçti. Aynı zamanda bu göreve gelen ilk Hindu, hatta İngiliz kraliyet ailesinden daha fazla servete sahip olan ilk başbakan. Eski bir bankacı olan Sunak’ın şirketi Infosys, tahmini 730 milyon pound değerinde. Sunday Times’ın yayınladığı Dünyanın En Zenginleri Listesi‘ne göre, Kraliçe II. Elizabeth’in servetinin yaklaşık 370 milyon pound olduğu tahmin ediliyor. Sunak, Boris Johnson döneminde Maliye Bakanlığı yapmıştı.
22. FIFA Dünya Kupası ilk kez Orta Doğu’da düzenlendi.
2022 Dünya Kupası, bu yıl ilk olarak Katar’da düzenlendi. Bu gerek Ortadoğu gerek de ülke için bir ilk oldu. Bu aynı zamanda kış mevsiminde kuzey yarımkürede düzenlenen ilk Dünya Kupası. Katar, kupa öncesinde birçok tesis inşa etmek ve altyapısını iyileştirmek için milyarlarca dolar harcadı.
Yazar: Tricia Tisak
Çeviri: Hasan Ayer
Kaynak: https://www.nytimes.com/2022/12/06/special-series/2022-firsts-year-in-review.html
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***