DİYARBAKIR – Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin’in HDP’nin kapatılmasına ilişkin sözlü savunma yapmasına bir gün kala Türkiye’den ve dünyadan 10 sivil toplum kuruluşu Anayasa Mahkemesi’ne “üçüncü taraf” sıfatıyla görüş sundu.
STK’lar HDP’nin seçim sürecinde kapatılmasının “Seçimlerden önce siyasi muhalefete ve demokratik kurallara karşı bir saldırı” olacağını dile getirildi.
Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD), Dünyada Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupalı Hukukçular Birliği (ELDH), Avrupalı Demokrat Avukatlar (AED), İnsan Hakları Derneği (İHD), İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Uluslararası Hukukçular Komisyonu (ICJ), Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu (FIDH), Hak İnisiyatifi Derneği ve Türkiye İnsan Hakları Davalarına Destek Projesi (TLSP), ARTICLE 19 isimli STK’lar Halkların Demokratik Partisi’ne ilişkin kapatma davasının görülmesine bir gün kala Anayasa Mahkemesi’ne üçüncü taraf sıfatıyla başvurdu.
10 STK adına yapılan ortak açıklamada, Türkiye’nin siyasi parti kapatmalarına ilişkin uzun geçmişinin Avrupa Konseyi’nin üyesi olan diğer ülkelerden önemli ölçüde farklılaştığı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ihlal edildiğinin tespit edildiği vurgulandı.
Anayasa Mahkemesi’nin, 1982’den bu yana 19 ayrı siyasi partinin kapatılmasına karar verdiğine dikkat çekilen açıklamada, kapatılan partilerin çoğunun Türkiye’deki Kürtler’in haklarını savunan partiler ile sol partiler olduğu vurgulandı.
“Yargıya sistematik olarak müdahale edildiğine dair delilleri inceliyoruz”
AİHM’in Türkiye’den siyasi parti kapatmalarıyla ilgili yapılan yedi başvurunun altısında, kapatma kararlarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal edildiğinin altı çizildi.
Sivil toplum örgütleri sundukları görüşte, Kürtler’in haklarını savunan partilere ilişkin AİHM’e gönderilen davaların tümünde, Mahkemenin halkların kendi kaderini tayin hakkının tanınmasını, Kürtçe diline ilişkin hakların veya Kürt kimliğinin tanınmasını barışçı şekilde savunmanın kendi başına demokrasinin temel ilkelerine aykırı olmadığına vurgu yaptığı belirtildi.
AİHM’in, siyasi parti kapatmanın örgütlenme özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdiğinin vurguladığını belirten STK’lar “AİHM, siyasi partilerin kapatılmasının birçok durumda ‘acil bir toplumsal ihtiyacı’ karşıladığının söylenemeyeceğini tespit etmiştir” görüşüne yer verdi.
STK’lar ayrıca AİHM’in Türkiye hükümetinin yargıya sistematik olarak müdahale ettiğine dair delilleri incelediğine de vurgu yaptı.
“Dava Türkiye için test niteliği taşıyor”
Açıklamada görüşüne yer verilen Türkiye İnsan Hakları Davalarına Destek Projesi’nden Philip Leach, bir siyasi partiyi zorunlu gerekçeler olmadan kapatılmasının çok sayıda hak ihlaline sebebiyet vereceğini savunarak, “Halkların Demokratik Partisi’nin kapatılma ihtimaline ilişkin olarak Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’nde görülen dava, mahkemenin uluslararası hukuka uyup uymayacağı ve demokratik normlara saygı gösterip göstermeyeceği konusunda temel bir test niteliği taşımaktadır” dedi.
İnsan Hakları Derneği Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan ise, Avrupa insan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye’de siyasi partilerin, özellikle de Kürt seçmenlerin haklarını savunan partilerin kapatılmasına dair kararlarına dikkat çekerek, “Bir siyasi partinin kapatılmasına ilişkin alınacak olağandışı bir tedbir, demokratik toplum kavramının özünde yer alan çoğulculuğu bastırmak ve siyasi tartışma özgürlüğünü kısıtlamaya hizmet etmektedir” diye konuştu.
33 sayfalık görüş başvurusunun sonunda “STK’lar Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulama yükümlülüğünü yerine getirmesini sağlamadaki rolü ışığında, Anayasa Mahkemesi’nin vereceği kararda önündeki somut davayı ilgilendiren bu önemli AİHM kararlarını ve tespitlerini esas alması gerektiğini ileri sürmektedir” görüşüne yer verildi.
Hukukta mahkeme arkadaşı ya da üçüncü taraf olarak tanımlanan uygulama, bir hukuk ya da sivil toplum örgütünün, AYM’de tarafı olamadığı davada, mahkemeye hukuki gerekçeler sunarak, karar vermesinde yardımcı olunmasına düzenliyor.
Kapatma davasında savcı yarın sözlü açıklama yapacak
Kapatma davasıyla ilgili Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin yarın sözlü açıklama yapacak.
Açıklamayı HDP yetkililerinin sözlü savunması takip edecek. Anayasa Mahkemesi raportörü, bundan sonraki süreçte davayla ilgili bilgi ve belgeleri toplayarak, esas hakkındaki raporunu hazırlayacak.
Raporun AYM üyelerine ulaşmasının ardından mahkeme başkanı toplantı için gün belirleyecek. Mahkeme üyeleri belirlenen tarihte toplanarak, kapatma istemini esastan görüşmeye başlayacak. Yüksek mahkemenin bu süre zarfında HDP’nin hesaplarının bloke edilmesi talebini karara bağlaması bekleniyor.