AYM’den ihraç edilenler ile ilgili iptal kararları

Cengiz Anıl Bölükbaş

---

ANKARA – Anayasa Mahkemesi (AYM), 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL sonrası yeni düzenlemeler getiren torba kanunun birçok maddesi hakkında iptal kararı verdi. AYM, kamu görevinden ihraç edilen öğretim üyeleri hakkında verilen kararları da anayasaya aykırı bularak iptal etti. İptal kararlarının ardından görevine iade edilenler önceki işyerlerine dönebilecek. Ayrıca mahkeme, ihraç edilenlerin isimlerinin Resmi Gazete’de yayımlanmasını anayasaya aykırı buldu.

AKP, OHAL uygulaması 19 Temmuz 2018’de bitmesine rağmen, 25 Temmuz 2018 tarihinde meclisten 7145 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’u geçirdi. Geçirilen kanunda, OHAL uygulamalarını genişleten ve devamlı hale getirecek bazı maddeler bulunuyordu. Düzenleme kapsamında Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası, Türk Ceza Kanunu, TSK İç Hizmet Yasası, İl İdaresi Yasası gibi birçok yasada değişiklik yapıldı.

CHP, kanunun bazı maddelerinin iptali istemiyle dava açmıştı. 30 Haziran 2022’de iptal istemlerini görüşüp karara bağlayan AYM, iptal kararlarını 12 Ocak tarihli Resmi Gazete’de yayımladı.

GÖREVİNE İADE EDİLENLER İŞYERLERİNE DÖNEBİLECEK

Anayasa Mahkemesi, kamu görevine iade edilen öğretim görevlilerinin daha önce çalıştıkları yere dönmelerine engel olan maddeyi iptal etti. Önceki düzenlemeye göre, göreve iade edilen öğretim görevlileri, İstanbul, Ankara ve İzmir illerinin dışındaki öğretim kurumlarına atanıyordu.

İSİMLERİN RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANMASI ANAYASAYA AYKIRI BULUNDU

15 Temmuz darbe girişiminin ardından çıkarılan KHK’larla ihraç edilenlerin isimleri Resmi Gazete’de yayınlanmıştı. Mahkeme, 375 sayılı KHK’ya geçici madde ile eklenen düzenlemedeki “meslekten çıkarılanların isimlerinin Resmi Gazete’de yayımlanacağı”nı düzenleyen ifadenin Anayasa 13. ve 17. maddelerine aykırı olduğunu belirterek iptaline karar verdi.

Kararın gerekçesi olarak ise, “Kurallar kapsamında meslekten çıkarma kararıyla kişilerin isimlerinin Resmi Gazete’de yayımlanması Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığının koruma ve geliştirme hakkına sınırlama getirmektedir” denildi.

Mahkeme, “Dolayısıyla terör örgütü ve benzeri yapılarla bağlantısı olduğu hakkında meslekten çıkarma değerlendiren kamu görevlileri hakkında meslekten çıkarma kararının verildiği anda hüküm ve sonuçlarını doğurma imkanının bulunması ya da kişilerin soruşturma sürecinde görevden el çektirilmeleri veya meslekten çıkarma kararının verildiği anda görevden uzaklaştırılarak bu dönemde verilen kararların tebligat mevzuatı hükümleri gereğince ilgili kişilere tebliğ edilmesi mümkün olduğu halde sürecin hızlı bir şekilde tamamlanması için bu kararlarının Resmi Gazete’de yayımlanarak kararlara konu kişilerin alenileştirilmesi gerektiren bir zorunluluk bulunmamaktadır” dedi.

MALİ HAKLARDAN FAYDALANABİLECEKLER

Ayrıca AYM, iade kararına rağmen göreve başlamayanların mali haklardan faydalanmasının önüne geçen ve dava açma yolunu da kapatan düzenleme hakkında iptal kararı verdi. İptal gerekçesinde, “Bu itibarla kişilerin iadesi hukuka aykırı olarak çalıştırılmadıkları döneme ait mali hakları ödenmesinin göreve başlama şartına bağlanması, mülkiyet hakkına yönelik haksız müdahalenin giderilmemesi ve bu suretle söz konusu hakka getirilen sınırlamanın devam etmesi sonucunu ortaya çıkarmaktadır” ifadeleri yer aldı. Mahkeme, düzenlemenin Anayasa’nın 13. Ve 35. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verdi.

Karara, Basri Bağcı ve İrfan Fidan karşı oy kullandı. Fidan’ın ismi 17-25 Aralık yolsuzluk soruşturmaları, Mit Tırları, Şike Davası, Selam Tevhid, Gezi, Osman Kavala, barış bildirisi gibi birçok dosya ve davada duyulmuştu. Fidan, Yargıtay atanmasının üstünden henüz iki ay geçmemişken, herhangi bir dosyaya bakmadan 23 Ocak 2021 tarihinde AYM üyeliğine atanmıştı.

ARSLAN: GEÇ VERİLMİŞ BİR KARAR

Anayasa Mahkemesi’nin verdiği iptal kararlarının gecikmiş bir karar olarak değerlendiren Eğitim-Sen Ankara Üniversiteler Şubesi Başkanı Mutlu Arslan, ilk ihraçların yaşandığı dönemden son olarak yaşadıkları hukuksuzluklara ilişkin İdare mahkemeleri ile birlikte Anayasa Mahkemesi’ne de başvuruda bulunduklarını aktardı. Mahkemenin başvuruları ‘OHAL KHK’larının Anayasa Mahkemesi denetiminde olmadığı’ gerekçesiyle reddedildiğini hatırlatan Arslan, ret kararlarının iktidar açısından her türlü hukuksuzluğunun önünü açtığını belirtti.

OHAL KHK’larının 2018 yılından itibaren mecliste kabul edilerek yasa statüsü kazandığını ve AYM’nin beş yıl boyunca hukuksuzluğa göz yummuş olduğunu ifade eden Arslan, şunları söyledi: “Mahkemenin kararları ihraç edilenler açısından değil, komisyon ya da mahkeme kararıyla işine geri dönenler açısından sonuçlar yaratıyor. İşine dönen akademisyenlerin en önemli sorunu görev yaptığı üniversitesine ve üç büyük ildeki üniversitelere dönememeleriydi. Suçsuzluğu kabul edilmiş akademisyenler bir kez daha cezalandırılarak yaşadığı ilden, kadrosunun bulunduğu üniversiteden ayrılmaya zorlanıyordu. Bu durum özellikle aileler açısından çok büyük zorluklar yaratıyordu. AYM’nin kararıyla artık kendi üniversitelere dönebilecek olmamız sevindirici bir gelişme. Bizim için asıl sevindirici olacak şey, hakkında yargı kararı bulunmayan tüm ihraçların görevlerine iade edilmesidir. Bunun için mücadele etmeye devam edeceğiz.”