Unutkanlık artık gençlerde de yaygın

Esra ÇİFTÇİ

---

İSTANBUL – Dijital çağın günümüz insanına etkilerinden biri de unutkanlık oldu. Yaşlanınca ortaya çıktığı sanılsa da gençlerde de oldukça yaygın olan unutkanlığın birçok sebebi olmakla beraber en başta depresyon geliyor. Günümüzün çalışma koşullarının yoğunluğu, özellikle büyük şehirlerdeki trafik, hava kirliliği, vakitsizlik, geçim şartları, stres, üzüntü vb. sorunlar sinir sisteminin hastalanmasına ve bozulmasına neden oluyor.

Psikiyatrist Uzman Doktor Azad Günderci ile unutkanlığın sebeplerini, belirtilerini, tedavi ve mücadele yöntemlerini konuştuk.

‘HER UNUTKANLIK ALZHEİMER YA DA DEMANS DEĞİLDİR’

Psikiyatrist ve Psikoterapist Uzman Doktor Azad Günderci, unutkanlığın, kişinin yaşam etkinliklerinde kısıtlılıklar yaratan ve bellek bozukluğu sonucunda yaşanan bir sorun olarak tanımlanacağını söylüyor.

Yaşamımızın ilk anlarından itibaren öğrenme sürecimizin başladığını ve öğrendiğimiz bilgileri hayatımızda kullanabilmek adına belleğimize kaydettiğimizi anlatan Günderci, unutkanlığın bu bilgilerin bazı nedenlerden dolayı artık belleğimizde depolanmaması sonucu oluştuğunu belirtiyor. Günderci şöyle devam ediyor.

“Unutkanlık denildiğinde hemen herkesin aklına Alzheimer ve Demans hastalıkları gelse de her unutkanlık Alzheimer ya da Demans demek değildir. Bilgi işleme sürecinde, fizyolojik açıdan normal olarak değerlendirdiğimiz unutmalar da vardır. Bunun sebebi tekrarlanmayan ve geri çağırılmayan bilgilerin unutulmasıdır”

UNUTKANLIĞIN BELİRTİLERİ

Kişilerin bazı durumlarda unutmak istedikleri olay ve kişileri daha kolay unutabileceklerini söyleyen Günderci, bunun sebebini ise bilgi işleme sürecinde istemli ya da istemsiz bir şekilde zihnin etkisinde olmasından kaynaklandığını, bu nedenle de her unutkanlığın bir hastalık belirtisi olarak da değerlendirilemeyeceğini belirtiyor. Günderci, unutkanlığın belirtilerini şöyle anlatıyor:

“Unutkanlık bir yakınma ve semptomdur. Öncelikle unutkanlığın, hastalık belirtisi olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Unutkanlık tedavi edilebilen bir hastalığın da belirtisi olabileceği için tanının doğru konulması ve kalıcı bir hasar oluşmadan tedaviye başlanılması gerekir. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösteriyor olsa da daha yaygın ve dikkat edilmesi gereken belirtiler için, kişinin kendi yakınındaki kişilerin isimlerini ve kim olduklarını anımsayamaması sohbet ettiği kişiyi ve sohbet konusunu unutması, önceden kolaylıkla yapılan işlevlerde sorun yaşaması, iş yaşamında yapılması gereken işlerini unutması veya aksatması, sık gidilen bir adresi unutması veya bulmakta sıkıntı yaşaması, sık sık eşyalarını kaybetmesi, konuşma sırasında sözcükleri unutması örnek gösterilebilir.”

GENÇ YAŞLARDAKİ UNUTKANLIĞIN NEDENİ

Dr. Günderci, unutkanlığa yol açan şeyleri şöyle sıralıyor: Tiroit hormon bozukluklarının varlığı, özellikle B12 ve D vitaminlerinin eksikliği, santral sinir sistemini tahrip eden hastalıklar (Parkinson hastalığı), folik asit eksikliği, beyin damar hastalıkları, beyinde tümör oluşması, epilepsi, kanser tedavileri, kafa travmaları, yan etkisi unutkanlığa sebep olabilen ilaçların kullanımı.

Günderci, bu saydığı sebeplerin yanı sıra, stres, depresyon, kaygı bozukluğu yaşanması, düzensiz uyku, sağlıksız beslenme ve bilinçsiz yapılan diyetler, zihinsel yorgunluk, alkol ve uyuşturucu madde kullanımının da unutkanlığın sebepleri olarak gösterilebileceğini belirtiyor. Günderci, erken yaşta unutkanlığın belirtilerini ise şöyle anlatıyor:

“Erken yaşta unutkanlık yaşayan hastalar genellikle Demans başlangıcı yaşadığını düşünerek kaygı duyarak geliyorlar. Demans ileri yaş hastalığıdır ve istisna durumlar haricinde erken yaşta görülme olasılığı düşük bir hastalıktır. Genç yaşlarda görülen unutkanlığın sebebi sıklıkla psikiyatrik sorunlar olarak karşımıza çıkıyor.”

‘BELLEk KISA SÜRELİ VE UZUN SÜRELİ BELLEK OLARAK İKİYE AYRILIR’

İnsan belleğinin, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek olarak ikiye ayrıldığını söyleyen Günderci, kısa süreli bellekte maksimum 6-9 adet bilgi işlendiğini, bu bilgilerin kısa süreli bellekte çok kısa bir süre kaldığını ve eğer herhangi bir kodlama ile uzun süreli belleğe atılmazsa bu bilgilerin bellekten tamamen atıldığını ifade ediyor.

Bilgiler kodlanarak kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe geçirilemiyorsa bunu hastalık olarak değerlendirileceğini, aynı şekilde uzun süreli bellekteki bir bilginin geri getirilmesinde sorun yaşanıyorsa bunun da hastalık olarak değerlendirileceğini gösteren bir işaret olduğunu belirtiyor. Günderci, ailesinde Alzheimer hastalığı geçmişi olan kişilerin unutkanlığı ciddiye alması gerektiğini de önemle belirtiyor.

‘UNUTKANLIK ANKSİYETESİ KAYGI BOZUKLUĞUDUR’

Unutkanlık anksiyetesinin ne olduğunu sorduğumuz Günderci, kişinin bir unutkanlık yaşadıktan sonra ‘acaba yaşadığım bu unutkanlık ilerler mi, her şeyi böyle unutacak mıyım, bu unutkanlık Alzheimer hastalığına dönüşür mü ’gibi sorularla kendi zihnini meşgul edip anksiyete yani kaygı yaşaması durumu olarak adlandırılabileceğini söylüyor.

Unutkanlık anksiyetesi yaşayan insanların aslında hafif olan bir unutkanlığı gereğinden fazla bir kaygı ile karşıladıklarını dile getiren Günderci, bu durumun anksiyete bozukluğu tanısı olarak da ele alınabileceğini vurguluyor.

BELLEĞİ KUVVETLENDİRECEK YÖNTEMLER VAR

Unutkanlığı ortadan kaldırmak ya da azaltmak için belleği kuvvetlendirecek bireysel olarak uygulanacak yöntemler olduğunu ifade eden Günderci, sosyal ortamlarda bulunmanın, insan ilişkilerini geliştirmenin, bulmaca ve sudoku gibi zihni çalıştıracak ve aynı zamanda geliştirecek etkinlikler yapmanın etkili olacağını belirtiyor.

Günderci, ayrıca kitap okuma alışkanlığı edinmenin, şiir, müzik aleti ya da yeni bir dil öğrenmeye çalışmanın, eve ya da işe giderken farklı rotalardan gitmenin, sağlıklı bir yaşam düzenine sahip olmanın da bellek üzerinde güçlendirici bir etkiye sahip olduğunu ifade ediyor ve son sözlerini şöyle tamamlıyor:

“Bu sebeple bol su içmek, düzenli egzersiz yapmak, alkol kullanımını azaltmak ve madde kullanımına son vermek, düzenli ve sağlıklı beslenmek, zararlı gıdalardan uzaklaşmak, iyi ve kaliteli uyumak etkili olacaktır. Bahsettiğim bu yöntemler hafızayı güçlendirip, unutkanlığı azaltma ve durdurma konusunda kişiye yardımcı olacaktır.”