– Batılı ülkelerin Rus petrolüne varil başına 60 dolar tavan fiyat sınırlaması getirmesi ve bu fiyata uymayan gemilerin Batılı şirketler tarafından sigortalanmasının yasaklanması sonrasında, Türkiye’nin Boğazlarda beklettiği petrol tankerlerine ilişkin kriz büyüyor. Ankara’nın yaptırımlardan doğan güvenlik boşluğuna karşı kapsamlı sigorta belgeleri talep etmesi üzerine Karadeniz’de bekletilen tankerlerin sayısı 20’yi geçerken, bu durumun küresel petrol fiyatlarını etkileme riskine dikkat çeken Batılı yetkililerden de baskı artıyor.
KARADENİZ’DE 20, ÇANAKKALE’DE SEKİZ GEMİ İDDİASI
Türkiye limanlarına gelen gemilere acentelik hizmetleri vermek için İstanbul’da kurulan Tribeca ajansı, İstanbul Boğazı’ndan geçerek Akdeniz’e inmek için Karadeniz’de bekletilen tanker sayısının bugün 20’ye yükseldiğini duyurdu. Çanakkale Boğazı’ndan geçmek için de sekiz geminin sigorta belgeleri nedeniyle bekletildiği belirtildi.
‘BEKLEYEN GEMİLERDE 1.2 MİLYAR DOLARLIK PETROL VAR’
Amerikan haber sitesi CNBC ise Karadeniz’de bekletilen 20 gemide 20 milyon varilden fazla petrol bulunduğunu, bu petrolün toplam değerinin 1.2 milyar dolar olduğunu yazdı.
‘PETROL PİYASALARINI ETKİLEYEBİLİR’
ABD merkezli danışmanlık şirketi Lipow Oil Associates Başkanı Andy Lipow, ertelemenin sürmesi halinde rafinerilerin başka ülkelerden petrol tedarik etmek veya operasyon kapasitelerini azaltmak zorunda kalabileceğini, bu durumun benzin ve dizel tedarikini etkileyeceğini söyledi. Lipow, CNBC’ye açıklamasında “Eğer bu durum bir hafta daha sürerse, petrol piyasaları üzerindeki etkilerini görmeye başlayacağız” dedi.
Turkey is stopping oil not under Russian sanctions, leading to energy market supply concerns https://t.co/UvScumocYF
— CNBC (@CNBC) December 8, 2022
TÜRKİYE GEMİLERİ NEDEN BEKLETİYOR?
Bir yandan Rusya’nın petrol gelirlerini azaltırken bir yandan petrol akışının sürmesini hedefleyen Batı yaptırımları, tavan fiyat üzerindeki petrole sigorta yasağı ile birlikte 5 Aralık günü devreye girdi. Türkiye ise 1 Aralık’tan itibaren, ham petrol yüklü gemilerden koruma ve tazmin (P&I) sigortası talep etmeye başladı. Uygulama uyarınca, ham petrol taşıyan ve Boğazlardan geçmek isteyen tankerlerin sigorta poliçelerinin, bu poliçeleri düzenleyen sigorta firmalarınca teyit edilmesi talep ediliyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, bu kararın Türkiye kara sularını ve milyonlarca insanın yaşadığı kentleri petrol sızıntısı veya tanker kazası gibi risklerden korumak için güvenlik amacıyla alındığı belirtiliyor. Kısacası, gemilere Boğazlardan geçiş izni verilmeden önce olası riskler için P&I sigortası şartı getirilmiş oluyor.
BATILI YETKİLİLER TÜRKİYE’Yİ SUÇLADI
Batılı yetkililer ise şu an için bekletilen gemilerin büyük bir çoğunluğunun Kazak petrolü taşıdığını ve yaptırımlara tabi olmadığını söylüyor, dolayısıyla sigorta belgelerinde geçmişe kıyasla eksiklik bulunamayacağı için Türkiye tarafından bekletilmelerine gerek olmadığını savunuyor.
Financial Times gazetesinde bugün yayımlanan “Batılı yetkililer petroldeki kesinti için Türkiye’yi suçluyor” başlıklı haberde, Batılı yetkililerin bu yöndeki yorumlarına yer verdi. İsmi açıklanmayan bir Batılı yetkili, Kazakistan’da Chevron ve ExxonMobil gibi şirketler tarafından çıkarılıp petrol boru hattı üzerinden Rusya’nın Karadeniz kıyısına gönderilen ve burada yüklenerek Boğazlar üzerinden Akdeniz’e inen gemilerin yaptırım dışı olduğunu söyledi.
Western officials have blamed Turkey for the disruption to crude shipments from the Black Sea, stressing there was no reason to block traffic through the Turkish Straits https://t.co/47qFLtniTv
— Financial Times (@FinancialTimes) December 8, 2022
Yetkili, “Boğazlardan geçmek üzere bekletilen ham petrol yüklü yaklaşık 20 geminin bir hariç hepsinin Kazakistan menşeli petrol taşıyor gibi görünüyor. Bu yük herhangi bir senaryoda tavan fiyat uygulamasına tabi değil ve geçtiğimiz hafta veya aylarda sigorta statülerinde herhangi bir değişiklik yapılmamış olması gerekir” dedi.
‘KESİNTİYE TAVAN FİYAT DEĞİL, TÜRKİYE YOL AÇTI’
Bir diğer yetkili de, “Tavan fiyat politikası gemilerin her bir seyahat için ayrı sigorta garantisi almasını gerektirmiyor. Bu kesintiler Türkiye’nin getirdiği kuralın sonucu, tavan fiyat politikasının değil” diye konuştu.
Sektörün yüzde 90’ındaki koruma ve tazmin sigortalarını temin eden Uluslararası P&I Kulüpleri ise Türkiye’nin taleplerine uyamayacağını duyurmuştu. Açıklamada, Ankara’nın talebinin “bir geminin yaptırımları ihmal etme ihtimali bulunması halinde bile” sigortalanması anlamına geldiği savunulmuştu.
Gelinen noktada, söz konusu uygulama Türkiye ile Batı arasında yeni bir gerilime yol açmış durumda ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, çarşamba günü Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’la bu konuda bir görüşme yaptı. İngiltere Hazine Bakanlığı da ABD, AB ve İngiltere yetkililerinin Türk yetkililerle bir çözüme varmak için temas halinde olduğunu duyurdu.
FT’YE KONUŞAN KAYNAKLAR: TÜRKİYE İÇİN RİSK ARTABİLİR
Financial Times’a konuşan sektör kaynakları ise tavan fiyat uygulamasının ardından Türkiye boğazlarından sigortasız veya daha az güvenilir şirketlerin sigortası ile geçmek isteyecek gemilerin sayısının artabileceğini söyledi.
DENİZCİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ: P&I ŞART
Denizcilik Genel Müdürlüğü’nden son yapılan açıklamada da, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi dışındaki yaptırım kararlarını uygulamakla mükellef olmadığı belirtilerek, “Bununla birlikte, yaptırıma tabi bir geminin veya bir yükün Türk Boğazlarından geçiş yapması halinde meydana gelebilecek ve felaket boyutuna varabilecek bir kazada sigorta şirketinin tazmin sorumluluğunu karşılamaması riskini almamız söz konusu değildir” denildi.
Açıklamada, olası riskler şöyle anlatıldı: “Unutulmamalıdır ki, herhangi bir olayda zarar gören tarafların ve geminin bulunduğu yerden kaldırılması ile ilgili tazmin sorumluluğu ilk aşamada P&I sigortası kapsamındadır. P&I sigortasının tazmin tutarlarını aşan durumlarda devreye uluslararası IOPC fon girmekte olup, bu kuruluşun yetkilileri ile İdaremiz arasında gerçekleşen görüşmede herhangi bir kazada geminin veya yükün yaptırıma tabi olması ve P&I kuruluşu tarafından tazminden imtina edilmesi halinde, zararın fon tarafından da karşılanmaması olasılığının olduğunu ifade edilmiştir.”
Müdürlük, “Boğazda bekleyen ham petrol taşıyan gemilerin çok büyük çoğunluğu AB’ye ait gemiler olup, yine petrolün çok büyük bir bölümü AB limanlarına gitmektedir. AB’nin koymuş olduğu ambargo kurallarına ilişkin yine AB’ye ait gemilerle taşınan ham petrole yönelik, sigorta hizmeti veren AB sigorta firmaları tarafından Bakanlığımızın talep ettiği teyit mektubu vermemesinin sebebi anlaşılamamaktadır” dedi. (DIŞ HABERLER)
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***