Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ev sahipliğinde, Çalışma Genel Müdürü Sadettin Akyıl başkanlığında Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun bugünkü ikinci toplantısı sonucunda 2023 yılı için asgari ücret rakamı kesinleştirilemedi.
Türkiye’de milyonlarca insanın hayat damarı olan asgari ücreti belirleme pazarlığında, mesele devletin katkısı ve ‘enflasyona bağlı geçim ücreti ne olmalı’ noktasına kilitlendi.
Pazarlık masasında işveren heyetine TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç ve işçi heyetine Türk-İş Genel Sekreteri Pevrul Kavlak’ın başkanlık yaptığı Komisyon’un basına kapalı toplantısı 2,5 saat sürdü.
Bugünkü toplantı bitiminde işçi tarafının masada rakam konuşulmadığını açıklaması dikkat çekti. İşveren tarafı ise, nihai rakam için yeniden toplantı kararı alındığını açıkladı.
VOA Türkçe’nin edindiği bilgilere göre asgari ücret ile ilgili işveren tarafı, “devletin yükü paylaşması gerektiği” görüşünü korudu. İşveren tarafının, asgari ücret ile ilgili Sosyal Güvenlik Primi payı ödemesinde devletten fedakarlık beklentisiyle birlikte, EYT’liler konusunda uygulamayı gelecek yıl ortasına erteleme gibi bir takım talepleri bulundu öğrenildi.
İşçi tarafı TÜİK’in aylık harcama hesabını istedi
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda bugün rakam üzerine konuşulmaması noktasında, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bir işçi açısından temel gıda harcamaları dahil aylık harcama rakamı konusunda gerekli bilgileri sunmadığı dile getirildi.
İşçiler adına Türk-İş Genel Sekreteri Kavlak’ın da TÜİK’in rakamı masada olmadan, herhangi bir rakam konuşmayacaklarını söylediği aktarıldı.
TÜİK’ten tüm bilgiler masada olması durumunda 2023 yılı için asgari ücret rakamını müzakere edeceklerini söyleyen işçi tarafının, TÜİK’in yani devletin öngördüğü aylık harcama rakamını görmeden rakam üzerine konuşmayı doğru bulmadığı öğrenildi.
Pevrul Kavlak da toplantı çıkışında yaptığı açıklamada, “TÜİK’ten istediğimiz rakamların bir kısmı geldi, bir kısmı gelmedi. İşveren desteği için talebimizi yineledik. Değerlendirmemizi yapıp, açıklamayı yarın yapacağız. Toplantıda rakam konuşulmadı” ifadelerini kullandı.
TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç de “Nihai rakam için yeniden toplanacağız” ifadelerini kullandı. TÜİK’in ise, geçmiş yıllarda “asgari ücret konusunda hedef gösterildiği” gerekçesiyle bir işçi için aylık harcama toplam rakamı gibi, olası asgari ücreti belirlemede dikkate alınacak bir rakam sunmaktan kaçındığı öğrenildi.
Bilgin: “Diğer ücretleri rahatlatacak bir uzlaşmayla belirleyeceğiz”
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Bilgin ise, toplantı öncesinde sabah yaptığı açıklamada, “İşçi ve işveren taraflarıyla birlikte asgari ücreti, diğer ücretleri de rahatlatacak düzeyde bir uzlaşmayla belirleyeceğiz” dedi.
Bilgin, SGK bünyesinde Avrupa Birliği’nin desteklediği eğitimli çocuk bakıcılığıyla ilgili yürütülen proje toplantısında kürsüdeydi ve asgari ücret ile ilgili “temel ücret oldu” eleştirilerine karşı çıktı.
Türkiye’nin izlediği ekonomi politikasından övgüyle söz ederek ekonomik büyüme ve dolayısıyla istihdam sağlanacağını söyleyen Bilgin, büyümeden alınacak pay noktasında asgari ücret müzakeresini önemli gördüğünü belirtti.
Bilgin, “Asgari ücret, fevkalade önemli bir kurumdur. Sık sık yapılan eleştirileri izliyorum. ‘Asgari ücret, temel ücret haline geldi’ falan gibi ezberlenmiş bir söylem var. Bu doğru değil. Asgari ücretlilerin toplam ücretliler içindeki oranı yüzde 38 civarında. Şunu görmemiz lazım, asgari ücret aynı zamanda diğer ücretli çalışanların, ücretlerinin de yukarı tırmanmasını sağlar. Geçtiğimiz yıl yüzde 50 ve arkasından yüzde 30’un üzerinde yaptığımız artışlar, ücretler arasındaki farklılaşmanın yukarıya doğru gittiğini ortaya koymaktadır. İnanıyorum ki, bugünkü toplantıda veya bu ay gerçekleştireceğimiz toplantıda işçi ve işveren taraflarıyla birlikte asgari ücreti, diğer ücretleri de rahatlatacak düzeyde bir uzlaşmayla belirleyeceğiz” diye konuştu.
Asgari ücrette mevcut durum ve talepler nedir?
Türkiye’de asgari ücret, 1 Temmuz 2022 itibarıyla bir işçi için aylık brüt 6 bin 471 lira; vergiler ve kesintiler düştüğünde net 5 bin 500 lira 35 kuruş olarak uygulanıyor.
Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bunun 6 bin 471 lirası brüt asgari ücret, 1003 lira 1 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşunu işveren işsizlik sigorta primi oluşturuyor.
Bu arada Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ise, en az net 13 bin 200 lira şeklinde asgari ücret talebini kamuoyuna ilan etti.
Komisyon’daki işçi temsilcisi Türk-İş ise, “kırmızı çizgi” olarak 7 bin 785 lira olarak açlık sınırını işaret ederken, talebini henüz tam olarak açıkladı.
Ana muhalefet partisi CHP adına Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba ise, 10 bin 128 lira rakamı önerisini açıkladı. Ağbaba, “10 bin 128 TL asgari ücret önerimizin yanısıra; vergi dilimleri yeniden düzenlenmeli, ücretliler ağır vergi yükü altında ezilmemelidir. Asgari ücret sonrası ilk vergi dilimi yüzde 10 seviyesine çekilmelidir. Vergi dilim matrahları geçmişten gelen eksik hesaplamaları giderecek şekilde yeniden güncellenmelidir. İşverenlerimiz de bu süre içerisinde desteklenmeli, işverenlere verilen yüzde 5’lik SGK prim desteği yüzde 10’a yükseltilmelidir. Yüzde 10’a yükseltilecek SGK prim desteği asgari ücretliye de yansıtılmalıdır. Asgari ücret belirlenirken resmi enflasyon verilerinin dışında büyüme oranları da göz önüne alınmalı, ekonomik büyümeden asgari ücretliye de pay verilmelidir. Tek adam sistemi ile iyiden iyiye etkisizleştirilen Asgari Ücret Tespit Komisyonu üzerindeki Saray baskısına son verilmelidir. En düşük emekli aylığı asgari ücret seviyesine çekilmelidir” demişti.
HDP’nin asgari ücret önerisi 12 bin 500 lira iken, İyi Parti ise 9 bin 600 TL olması gerektiğini açıklamıştı.
EYT meselesinde Erdoğan’ın çıkışı tutumu değiştirdi mi?
Bu arada Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Bilgin, EYT düzenlemesiyle ilgili daha önce teknik sorun olduğu açıklamasında adeta düzeltme yaptı ve ortada EYT’nin uygulanacağı yaş meselesini değil sigorta kayıtlarını kast ettiğini açıkladı. Bilgin, “Sorun var değil. Alt yapıyı oluşturuyoruz. Yani istifade edecek insanların tamamını kapsayacak bir düzenleme yapılacak” ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan ise, EYT’lilerle ilgili AKP’nin yasal düzenlemeyi Ocak 2023’e ertelediği yönündeki bilgiler üzerine önceki gün kabine toplantısı sonrasında “Bu ayın sonuna kadar bu işi neticelendireceğiz. İlgili bakan arkadaşlarım çalışmalarını sürdürüyor. 2023’e masamızdan bunu kaldırarak girmiş olacağız” çıkışını yaptı.
Oysa işverenlerce EYT’lilerle ilgili düzenleme için zamanlama olarak yıl ortasına erteleme talebi bulunduğu iddası gündemdeydi.