Alevi örgütleri, Türkiye genelinde Cemevi mekanları için imar planı, fatura ödemeleri gibi kolaylıklar öngören yasal düzenleme ve konuya ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamesine karşı her türlü hukuki mücadeleyi vereceklerini açıkladı. CHP Grubu ise, Alevi örgütleri talebi doğrultusunda Anayasa Mahkemesi’ne yasayı iptal ettirmek ve yürütmesini durdurmak amacıyla başvuru yapacak.
AKP ve MHP’nin oy çokluğuyla “Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin dün gece TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmesiyle Aleviliğe ilişkin düzenlemeler yasalaştı.
TBMM’de 172 “red” oyuna karşı 242 “kabul” oyu alan yasaya göre; Aleviliğe ilişkin “ibadethane” olarak tanımlanmaksızın Cemevi mekanları için şunlar hayata geçirildi:
* İmar planları hazırlığında, planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile olası ihtiyaçları göz önünde tutularak lüzumlu cemevi yerleri ayrılacak. İl ve ilçelerde mülki idare amirinden izin alınmak ve imar mevzuatına uygun olmak şartıyla cemevleri yapılabilecek. Cemevi yeri imar mevzuatına aykırı olarak başka maksatlara tahsis edilemeyecek.
* İlgili büyükşehir belediyeleri, gerektiğinde cemevleri için bina ve tesisler yapmak, bu bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli malzeme desteğini sağlamakla yükümlü olacak.
* İl özel idareleri (valilikler), il sınırları içindeki mabetler, kültür ve tabiat varlıkları, tarihi doku ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekanlar ile cemevlerinin yapım, bakım ve onarımını gerçekleştirebilecek.
* Belediyelerce ve bağlı kuruluşlarca indirimli veya ücretsiz içme ve kullanma suyu imkanı cemevlerine de tanınacak.
* Cemevlerine ait aydınlatma (elektrik) giderleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak.
Bu arada Resmi Gazete’de 9 Kasım’da yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde “Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı” kurulmuştu. Bu başkanlık kapsamında 12 kişilik Danışma Kurulu oluşturulurken, üyelerini belirleme yetkisi Cumhurbaşkanı’nda.
VOA Türkçe’nin edindiği bilgiye göre; CHP Grubu, Alevi örgütleri talebi doğrultusunda ve Komisyon aşamasında yazılmış muhalefet şerhi kapsamında yasayı iptal ettirmek amacıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvuru hazırlığında. CHP, Anayasa Mahkemesi’ne başvurusunda, “eşit yurttaşlık hakkı ihlali” başta olmak üzere yasadaki hükümler için Anayasa’ya aykırılık görüşünü sunacak.
Alevi örgütleri: “Yasa bizim için yok hükmünde”
Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Başkanı Mustafa Aslan, VOA Türkçe’ye açıklamasında, “İnancımızı ve ibadethanelerimizi yok sayacak her türlü yasal düzenlemeyi biz de yok sayıyoruz. Bu yok sayma anlayışına karşı her türlü hukuki haklarımızı kullanacağız. Yasaya karşı milletvekillerince Anayasa Mahkemesi’ne iptal edilmesi için de her türlü girişimi yürüteceğiz. Muhalefet partileriyle de gerekli temasları sürdürüyoruz” dedi.
Aslan, Aleviliği temsil etmekte olan çatı örgütlerince de AKP’in kurduğu yapılara temsilci verilmeyeceğini de belirterek, “AKP, Alevilik içerisinden yine kendisine yakın isimler üzerinden çalışma yapacaktır. Ancak inanç topluluğunu yok sayanlar ile birlikte olanlar kesinlikle Aleviliği temsil etmeyecektir. AKP’nin anlayışını kabul edecek isimler, Alevilik toplumuna hesap veremeyecektir” ifadesini kullandı.
Alevi Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Celal Fırat, VOA Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, “Cemevleri bizim ibadethanelerimiz. Biz Alevi yurttaşlar olarak eşit yurttaşlık haklarımızı talep ediyoruz. Bu kapsamda Alevilik inancımıza ilişkin inanç olarak kabul bekliyoruz. Dolayısıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlama gibi bir yaklaşım bizim gururumuzu da kırıcı. Aleviler yine ötekileştiriliyor. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yıllardır Aleviler’e ilişkin sözleri ortadır dolayısıyla şimdi atmaya çalıştıkları adımlar da bizim inancımıza saygı gösteren yaklaşımlar değildir” diye konuştu.
Fırat, CHP grubu tarafından bu yasayı iptal ettirmek üzere Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesi için gerekli tüm girişimleri sürdürdüklerini de dile getirdi.
Alevi Vakıfları Federasyonu Genel Başkanı Haydar Baki Doğan, VOA Türkçe’ye açıklamasında, şimdi CHP, HDP ve İyi Parti liderleriyle görüşmek üzere randevu talep edeceklerini bildirdi. Yasayı Anayasa Mahkemesi’ne taşımak üzere CHP’nin girişimi olmazsa bile tüm siyasi partilerden milletvekillerinden imza vermelerini talep ederek başvuru için gerekli 120 vekil sayısına ulaşacaklarını kaydeden Doğan, dolayısıyla her türlü hukuki mücadeleyi yürüteceklerini söyledi.
Doğan, “Bizim Alevilik inancımızda ‘rızalık’ vardır. İnancımızda Cem’in başlangıcında mesela birbirine küsler arasında ‘rızalık’ sorulur ki dolayısıyla bakanlıkça oluşturulacak Kurul’da görev alacaklara Aleviler ‘rıza’ vermeyecektir. Alevi toplumu vicdanında AKP’nin hiçbir uygulaması kabul görmeyecektir” dedi.
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı Cuma Erçe, VOA Türkçe’ye değerlendirmesinde, Alevilik inancına ve kendilerine yönelik “kültürel unsur” yaklaşımındaki bu yasayı tanımadıklarını ifade etti. Yasa uygulamasına ve kararnameyle Bakanlığa bağlı yapıya kesinlikle katılım göstermeyeceklerini söyleyen Erçe, “Bizim çatı örgütlerimizden hiç kimse bu uygulamaya yanaşmayacaktır. Söz konusu Kurul’a, AKP’nin kendi oluşturduğu yapılar var, bu küçük çaplı örgütlenmelerden temsilciler alabilecek. Ancak bunun Türkiye’de gerçek anlamda ve kapsamlı şekilde Alevileri temsil eden örgütler açısından anlamı olmayacaktır. Bu kişiler de Cem’den dışlanacak, Alevileri temsil kabiliyetleri olmayacak” diye konuştu.
Alevilerle ilgili yasa TBMM’de nasıl tartışıldı?
TBMM Genel Kurulu’nda dün akşamki görüşmelerde ise, AKP Grup Başkanvekili Yılmaz Tunç, Cemevi için “Alevi vatandaşların ibadethanesi” ifadesini kullandı ve cemevlerine ilk kez mevzuatta yer vereceklerini söyledi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Alevi sivil toplum kuruluşu temsilcileri ile biraraya geldiği fotoğrafı gösteren Tunç, şöyle konuştu:
“Siz ‘herkes karşı’ diyorsunuz ama onlarca Alevi derneği, vakfı ile Alevi dedesi, bunun çok önemli bir adım olduğunu söylüyor, Cumhurbaşkanımız’a ve bu kanun görüşmelerinde katkısı olan milletvekillerimize teşekkür ediyorlar. Bunlar da Alevi dedesi, bunlar da Alevi vakfı, derneği. Belediyelere ve il özel idarelerine ‘imar planlarında cemevi alanı göstereceksiniz’ diyen bir kanuna nasıl itiraz edebilirsiniz? Buna itiraz edilmez. Büyükşehir belediyelerine, belediyelere, il özel idarelerine ‘Cemevi yapabilirsiniz, Alevi vatandaşlarımız da bunlardan istifade etsin’ diyen bir kanun teklifine nasıl itiraz ediyorsunuz? Anlaşılır gibi değil. Bu adımları takdir etmek lazım” dedi.
Buna karşılık CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç ise “Biz AKP’nin derneklerinden bahsetmiyoruz, Alevilerin temsilcilerinden bahsediyoruz. Biz AKP’nin arka bahçesinden bahsetmiyoruz. Gerçekten Alevi yurttaşlarımızın temsilcilerinden bahsediyoruz” tepkisini gösterdi.
Kendisi de Alevi inancına sahip CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba da, “Cemevleri ile ilgili bir kanun teklifi veriliyor ama tek bir Alevi örgüte düşüncesi sorulmuyor. Sorulması gereken tek bir soru var: Siz Aleviler’i yaşamda, sokakta, siyasette, bürokraside eşit yurttaş olarak görüyor musunuz, görmüyor musunuz? Oysa Aleviler’in ibadethane talebi tek bir virgül ve kelimeyle karşılanabiliyor! Kanunda yazan ‘cami’ ifadesinden sonra ‘cemevi’ ifadesi tüm bu sorunu çözüyor. Ama iktidar ne yazık ki cemevlerini ibadethane olarak görmüyor. En son Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde ‘Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı’ kuruldu. Alevilerin ibadeti, ‘kültürel’ veya ‘turistik’ bir aktivite mi? Aleviliği inanç olarak görmeyen ve folklorik, kültürel zemine oturtan bu anlayış Alevileri derinden yaralamıştır. AKP’liler Aleviler’in ibadethane talebini imar, fatura sorununa indirgiyor, ‘Biz de cemevlerine gidiyoruz’ diyor. Alevi örgütleri ve kanaat önderleri bu Kanun Teklifine karşı tek ses oldular, ‘Hiçbir devlet inancı tarif edemez, ‘Alevilerin tek isteği eşit yurttaşlık’ dediler” diye konuştu.
HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan ile Mithat Sancar ve DBP Eş Genel Başkanı Salihe Aydeniz, dün akşam TBMM’deki oylamaya katıldı. Konuya ilişkin açıklamada, “Buldan, Sancar ve Aydeniz ile HDP’li vekiller, Alevi toplumunun eşit yurttaşlık talepleri ve cemevlerine ibadethane statüsünün tanınması başta olmak üzere tarihsel, kültürel ve inançsal taleplerinin inkar edildiği bu torba kanunu için red oyu kullanmıştır. Sonuna kadar Alevi toplumunun haklı taleplerinin yanında olmaya devam edeceğiz” denildi.
AKP’nin Aleviler ile ilgili yasal hamlesi nasıl gerçekleşti?
Aleviler ile ilgili AKP’nin yirminci iktidar yılında açılım niteliğinde yorumlanan hamle, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 7 Ekim’de Şahkulu Sultan Dergahı ve Cemevi ziyaretiyle gündeme taşındı. AKP Lideri Erdoğan, Alevi vatandaşlarla ilgili tüm meseleleri takip etmek üzere Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde “Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı” kurulacağını açıklayarak, cemevleri ihtiyaçlarını karşılayacaklarını ve elektrik, su gibi giderlerine de çözüm bulunacağını ifade etti. Bunun üzerine AKP, Alevi kurumları cemevleriyle ilgili yasa değişikliği düzenlemesini 20 Ekim’de torba niteliğindeki “Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” içinde Meclis’e sundu.
TBMM Genel Kurulu’nun gündemindeki teklife karşı Alevi örgütleri ise, 8 Kasım günü Meclis’in kapısında iktidara seslendi. Yasal düzenlemeye ilişkin ortak açıklamada, kültürel değil dini inanç yaklaşımı talep edildiği vurgulanarak, “Açıkça ilan ederiz ki bu, devletin Alevi kurumsallaşmasına, Alevi dinselliğine yönelik darbe ve el koyma girişimidir” tepkisi gösterildi.