Keith Davis evinden binlerce kilometre uzakta denizde kayboldu. Cesedi hiçbir zaman bulunamadı. Rachel Monroe, onun ölümünün gizeminin, deniz dünyasındaki büyük bir sırra ışık tuttuğunu yazıyor.
Teksas’taki yerel marketimde bir dolardan daha az bir paraya bir kutu ton balığı alabiliyorum. Ancak, ucuz görünen pek çok şey gibi, bu düşük fiyatlar da ancak tehlikeli ve çoğumuzun asla bilemeyeceği, büyük ölçüde gözden uzakta gerçekleşen işler nedeniyle mümkün.
Arizona’dan idealist ve macerayı seven bir kişi olan Davis, ton balığı sektörünün görünmez dünyasını görünür kılmak için çalıştı. Ve bunun bedelini de ödemiş olabilir.
Arkadaşı ve meslektaşı Anik Clemens, “Çok dürtüsel, çok romantikti, bir işe hemen atılmaya hazırdı” dedi. “Yaptığı şey konusunda çok tutkuluydu. Okyanusları korumak istedi, balıkçıları ve endüstrilerini korumak istedi.”
2015 yılında, Tayvanlı bir şirkete ait bir orkinos filosunun parçası olan Victoria 168’de görünüşte rutin bir yolculuğun ortasında, 41 yaşındaki Davis Ekvador kıyılarından yüzlerce kilometre açıkta kayboldu.
Mürettebat gemiyi aradı, ancak ondan hiçbir iz bulamadı. Kaybolduğu haberi anakaradaki arkadaşlarına ve meslektaşlarına iletildiğinde, birçoğu anında şüphelendi.
Davis’in arkadaşı ve Dünya Doğayı Koruma Vakfı’nın Batı ve Orta Pasifik Ton Balığı Programı Müdürü Bubba Cook, “16 yıldır bu konuda çalışıyordu. Ve onun bir kişinin olabileceği kadar profesyonel, dikkatli ve güvende olduğuna dair aklımda hiçbir soru yoktu” dedi:
“Vardığım kaçınılmaz sonuç, başına bir şey gelmiş olmasıydı. O gemideki insanların görmesini istemediği bir şey gördüğüne inanıyorum.”
BBC’nin yeni bir podcast’i için kayboluşunu araştırmak beni büyüleyici bir dünyaya götürdü.
Davis, hem macera hem de bazı durumlarda büyük riskler sunan, az bilinen bir meslek olan balıkçılık gözlemcisi olarak çalışan bir deniz biyoloğuydu.
Tahmini 2.500 gözlemci, okyanuslardaki gözümüz ve kulağımız. Balıkçı gemilerinde aylarca yaşarlar, hem okyanusları aşırı avlanmadan korumak hem de okyanus ve deniz yaşamının sağlığını anlamamıza yardımcı olacak bilimsel gözlemler yapmak için kıyıdan yüzlerce kilometre uzağa giderler.
Gözlemciler mürettebatla birlikte yaşarlar, aynı zor koşullarda, aynı uzun saatlerde çalırlar. Ancak, işlerinin bir kısmı yasa dışı faaliyetleri bildirmek olduğu için bazen şüpheyle de yaklaşılırlar.
Ama Davis onu riske atabilecek neye tanık olmuş olabilir? Yargı yetkisinin karmaşık olduğu ve çok az gözetimin olduğu açık denizler, yasadışı faaliyetlerle, yani uyuşturucu ve silah kaçakçılığı ve hatta bazen insan kaçakçılığıyla bilinir.
Ancak, dürüst olmak gerekirse, Davis’in Victoria 168’de bu faaliyetlerden herhangi birine tanık olduğunu gösteren hiçbir şey görmedik.
Kaybolduğu sırada üzerinde çalıştığı tekne, yük aktarma olarak bilinen şeyle meşguldü.
Aktarma gemileri, ton balığı teknelerine malzeme sağlar ve yakalanmış taze balıkları kıyıya geri taşır. Bu süreç, bazı paragat balıkçılığı ile uğraşan teknelerin tek seferde yıllarca denizde kalmasını sağlayabilir, bu da maliyetlerden tasarruf etmeye yardımcı olabilir. Bakkalımın raflarında 99 sente ton balığı konservesi bulmam da böylece mümkün oluyor.
Yasadışı faaliyetlere tanık olan gözlemciler inanılmaz derecede savunmasız bir konumdadır. Davis, Victoria 168’de çalışırken, kıyıyla tek iletişim yolu kaptanın bilgisayarıydı.
Bu işi yapan insanlar bazen yüksek sesle söylenemeyecek kadar hassas bir şey gördüklerinde şifreli konuşmak üzere eğitilirler. Davis gözlemci olmayı sevse de, işin tehlikelerinin de son derece farkındaydı. Kaybolmadan bir yıl önce Facebook’ta, “Bu işte çalışan bir çoğumuz, ‘işin bir parçası’ olarak yutmak zorunda kaldığımız silah faaliyetlerine, bıçaklı kavgalara, köleliğe tanık olduk” yazmıştı.
Daha da endişe verici olanı, Davis’in varsayılan ölümünün münferit bir olay olmadığı. Bir dizi gözlemci gizemli koşullar altında ortadan kayboldu veya öldü. Bu podcast üzerinde çalışırken iki gözlemci daha öldü.
Bu vakaların çoğu Davis’inkinden bile çok daha az görünür oluyor. Bunun nedeni, birçok gözlemcinin Davis gibi maceraperest bir Amerikalı değil, ailelerini geçindirmek için çalışan Pasifik Adalılar olması. Genellikle güçlü bir balıkçılık geçmişine sahip topluluklardan geliyorlar. Bu yerel endüstrilerin çoğu aktarmaya dayanan küresel balıkçı filolarının müdahalesiyle harap olmuş durumda.
Papua Yeni Gine’den Charlie Lasisi veya Kiribati’den Eritara Aati Kaierua gibi gözlemciler şüpheli koşullarda öldüklerinde manşetlere çıkmadılar. Ama ucuz ton balığı satın alma arzumuzun yükünü bu gibi gözlemciler çekiyor.
Davis’in cesedi hâlâ bulunamadı. Panama makamları ve FBI tarafından yürütülen soruşturmalar sonuçsuz kaldı.
İşvereni MRAG Americas yaptığı açıklamada, “Keith’in başına gelenlerle ilgili çözüm eksikliğini son derece üzücü bulsak da yapabileceğimiz çok az şey var” dedi:
“Denizde ve karada görev yapan gözlemcilerimizin güvenliklerini en üst düzeyde sağlamak için çaba göstermeye devam ediyoruz.”
Victoria 168’in sahibi Gilontas Group, teknik olarak hâlâ devam eden dava hakkında yorum yapmayı reddetti ve ayrıca “Gilontas Group’un soruşturmayı yürüten yetkililerle işbirliği yaptığını” kaydetti.
Resmi olarak Davis kaza sonucu mu öldü, intihar mı etti, yoksa öldürüldü mü bilmiyoruz.
Ancak bildiğimiz şey, cep telefonu sinyallerinin veya güvenlik kameralarının olmadığı, kıyıdan çok uzaktaki sularda meydana gelen yasa dışı faaliyetlerin çoğunun bizler için esasen görünmez olduğu fikrine dayandığı.
Gözlemcilerin işi, gördüklerine tanıklık etmek fakat bu onları savunmasız hale getirebilir.
Profesyonel Gözlemciler Derneği’nin eski başkanı Liz Mitchell, “Gözlemciler balıkçılık endüstrisinden destek almıyorlar. Ajanslardan destek almıyorlar. İşverenlerinden, sözleşme sahiplerinden destek almıyorlar. Neticede kendi başlarınalar” dedi.
Ama haberlerimi hazırlarken, bu görünmeyen dünyaya ışık tutmaya çalışan bir dizi kişiyle tanıştım.
Dünya Doğayı Koruma Vakfı’ndan Bubba Cook, on yıldan uzun bir süredir gözlemcilerin açıklanamayan ölümlerini takip ediyor.
“En büyük sorunlardan biri, kaç gözlemcinin kaybolduğunu bilmiyor oluşumuz” dedi:
“Pasifik’te, yılda yaklaşık bir gözlemci kayboluyor. Ve bu sadece kayıt tutmaya başladığımızdan beri böyle. Bundan önce kaçı çeşitli koşullar altında denizde öldü ya da eve geri dönmedi?”
Ayrıca, 2012’den günümüze gemicilik sektöründeki 65.000’den fazla aracın konumlarını gösteren ve kamuya açık olan Global Fishing Watch haritası da var.
Keith Davis’in, Charlie’nin ve Eritara’nınki gibi hikayelere dikkat ederek ve açık denizlerde neler olduğunu öğrenerek, gözlemciler, ekipler ve okyanuslarımız için işleri daha güvenli hale getirebiliriz.
***Mutluluk, adalet, özgürlük, hukuk, insanlık ve sevgi paylaştıkça artar***